kulağını tutan yelpaze, mendile benzetiyor, hortumunu tutan boruya kuyruğunu tutan toz fırçasına...
fatih sultan mehmet 1460larda efes antik kentinde kazılar yaptırıp, antik heykelleri ve bazı yapı parçalarını, çanak çömleği istanbula getirtmişti. bellini'ye resmini yaptırmış, büst falan yontturmuştu...
yerine gelen görünürde çok sofu, özünde afyonkeş (uyuşturucu bağımlısı) olan ii. bayezid babasından ve dünya görüşünden nefret ederdi. fatih'in silahları, tabloları, özel koleksiyonları, hatta giysilerine varıncaya kadar bedestende haraç mezat sattırdı. bunun nasıl bir ayıp olduğunu bugünkü kafayla anlayamazsınız...
....
iii. mehmed (mehmed-i salis)'in ismini kanuni koymuştu büyük dedesi fatih'e benzesin diye. ancak kıyıcı piskopatın tekiydi. tahta çıktığı gün 19 erkek kardeşini öldürttü bebekler dahil. yetmedi 20 kız kardeşini de öldürttü gene doymadı babası ile halvet olmuş ne kadar cariye varsa onları da boğdurttu. aralarında karnında bebek olan da vardı olmayan da...
vesveseli ve korkaktı tüm caniler gibi... meczubun biri karşısına çıkıp "gafil olma 59 gün sonra bir kaza geçirip kurtulamayacaksın" dedi o da saraya kapandı, yemeden içmeden kesildi sonunda korku - anksiyete nöbetlerinden birinde kalp krizi geçirdi ve öldü.
.....
i. ahmet babasının (iii.mehmet) aksine sebatkar ve mert bir insandı. iki büyük hizmeti olmuştur osmanlı devletine. ilk olarak kardeş katlini yasaklamıştır. veraste ailenin aklı başında en yaşlı üyesine geçmelidir kuralını getirmişti. böylece bir padişah öldüğünde sarayın mezbahaya dönmesini engellemiştir. diğer büyük hizmeti ise sultanahmet camiidir. sultanahmet sadece bir cami değildir. osmanlının başına bela olan bağnaz softaların yuvalandığı ayasofyaya karşı bir alternatif dünya görüşü ve dini ıslahattır. sultanahmet kurulmamış olsaydı osmanlı 150 - 200 yıl önce yıkılırdı...
.....
abdülaziz kendinden önceki i. abdülmecid'in adeta zıddıydı. başlamış olan ıslahatları sürdürmeye çalıştı ama kötü eğitim görmüş, kaba saba zevkleri olan "kütük" biriydi. bunda Hamam natırı Çingene Besime den doğma oluşunun da etkisi vardır sanırım. ermeni bir kantocu için gazino basan, züğürt ağadaki ağa gibi güreşe meraklı tuhaf bir adamdı.
saray içindeki mektepleri "galatasaray" adı altında açan kişi oldu fakat türk asıllı öğrenci ve türkçe eğitim yasaktı. Rumca, Ermenice, Latince, Fransızca, Almanca, Farsça, Arapça eğitim verilirdi. türk ve türkçe yasağı 124 yılında atatürk tarafından kaldırıldı.
....
ii. abdülhamid cumhuriyet ideolojisinin bugüne gelmemize neden olan "birliği sağlamak için tarihi çarpıtma" politikasının sonucu olarak sevmesi gerekenlerce sevilmezken, sağlığında pek sevmedikleri tarafındansa çok sevilir...
entrikacı, zeki, ihtiyatlı ve batı kültürüne düşkün bir adamdı. sarayda opera temsilleri verdirirdi, yabancı hanedan üyeleri gibi bir el sanatında (marangozluk) usta, saraya cam, porselen atölyeleri açan meraklı biriydi. meczubun teki olduğunu anlamış ve kürt sait'i (said-i nursi) toptaşı akıl hastanesine kapatmıştı. hanedanın bayramlaşmalarında sarayda likör içilir, yabancı asıllı olan eşleri için hayli yetkin bir mahzen bulundurulurdu.
kürt, arap, türk sevmezdi. en gözde tebası arnavutlardı. fedailerini, muhbirlerini ve mümkün olan tüm memurlarını arnavutlardan seçerdi. 100 yıllık ermeni - kürt çatışmasını kürtlere paşalık dağıtarak çözmeye çalıştı. sorun kangren oldu. iki taraftan birini seçip, onları diğerlerine karşı kullanmak zorundaydı el mahkum müslüman oldukları için kürtleri destekledi zira o zamanlarda osmanlının devlet olarak gidip, o kavgayı ayıracak gücü yoktu. hatası çoktu ama sevabı daha da çoktu. eskiden milli görüşün "bayrak" ideologlarından biriydi şimdi islamcılık kürtçülerin tekeline gireli beri adı pek anılmaz oldu.
----
bu mini anekdotlar sadece padişahlar perspektifinden bakıldığında ortaya çıkanlar... osmanlı tarihi bugün onu bir bedevi kabile devleti sananların hayallerinin aksine hep doğudan ve doğululuktan kaçmaya çalışmıştır. hasta adam tanımından çok yabancı basının osmanlı'dan bahsederken "şark meselesi" tanımına bozulurdu mesela osmanlı eliti...
burda kırpalım laf bitmez...
tanzimat bir ümitti olmadı. önce meşrutiyetçiler sonra abdülhamid, en son da ittiahat ve terakkiciler o güzel ümidi yokettiler... bir gün belki anlatırım....
