din bir tür uyuşturucu olabilir mi mutluluk verdiği kadar dünyanın reel yanlarını görmemize engel midir. bu kuramın din üzerinden eleştirisinin temelindeki düşünce şöyle formüle edilir: insan dini inşa eder, din insanı inşa etmez. Buna rağmen din, henüz kendini bulamamış ya da kendini kaybetmiş insanın öz bilincidir ve kendi hakkındaki duygusudur. bu duygu ne kadar bireysel olsa da toplumun düzenini ve yapısını dolaylı yada doğrudan olarak etkiler. din savaşları din kavgaları.. din bir araçtır insanların güçleri haline de gelebilir sömürülen zayıf duyguları haline de. din çok uzun yıllardan beri insanlığın evrimleşmesindeki yıkılması güç tabulardandır. dogmatik görüşlere inanmak insanı düşünmekten alıkoyan bir olguyu getirir. evet din halkında kitlelerinde afyonudur.