çinli ve japon kendi dilinde gazete okumak için en az beş altı yılını veriyor. alfabelerde tarihte bu seyirde geldi zaten, mısır ve çin gibi kelimeleri sembolize eden karakterler, arından arapça ibranice gibi heceleri sembolize eden karakterler, sonrada latince ve yunanca gibi harflere dönüşen gittikçe daha az sembol içeren çok kısa zamanda ve kolay öğrenilen alfabeler. bu sayede okuma ve yazma belirli seçkin zümre yerine en alt tabakaya kadar yaygınlaşabiliyor. okumak tehlikeli diyorsan bozulmakta haklısın yobaz kardeş, ama gidip Mustafa Kemale kızacağına zamanında dedelerin kızları okumaktan men etmeseydi, okumayı belirli bir zümrede sıkıştırmasaydı bu gün salyasümük alfabem gitti diye ağlayıp zırvalamazdın. bu gün japonya bile latince karekterli roomaji alfabesi yaratmak zorunda kaldı, ikinci dünya savaşından sonra bilgisayar kullanabilmek ve dış dünya ile iletişim için.
