orta doğu ve avrasya'nın geleceğindeki muhtemel değişimler açısından dikkatle irdelenmesi gereken, özellikle avrasya hedefleri konusunda kilit bir noktada bulunan ülkemizin üzerine eğilmesi gereken bir konudur.
bilindiği gibi iran antik dönemlerden bu yana avrasya'yı içine alacak biçimde bu bölgelerde bulunan ülkeleri milli, manevi ve kültürel anlamda etkilemiş, dünyanın belli dönemlerde kaderini değiştirmiştir. islam sonrası dönemde ise islam imparatorluğu'nun yönetsel ve işlevsel temellerini yine iran medeniyeti, o dönemdeki adı ile sasani medeniyeti atmıştır.
her devirde etkin rol üstlenen iran, modern döneme gelindiğinde ise özellikle şii-aryan devrimi sonrasında adeta küllerinden yeniden doğmuş, yaklaşık 1000 yıla varan önce arap ardından türk hakimiyetinin ardından milli kimlik temelli bir politika izeleyerek bugünün orta doğu coğrafyasında etkin hale gelmiştir, hem de tekrardan.
iran'ın tarihi tekerrürden ibarettir. bunu biraz medleri yok edip ahameniş imparatorluğunu kurmaları ve iskender'in büyük bozgunundan sonra tekrardan ayağa dikilmeleri ve en travmatik olanı ise yüzlerce yıldır sömürdükleri ve aşağıladıkları sami bir ırk tarafında yani araplar tarafından çok ciddi katliamlar eşliğinde yok edilmelerinin ardından yine bu devletlerin bizzat merkezinde fars şovenizmine hizmet ederek ve bunu da din temelli bir olguyla yaparak bugünlere gelebilen iran'ın bu coğrafyanın kalbinde yer alan türkiye gibi ülkeler tarafından çok iyi irdelenmesi gerekmektedir.
çünkü iran geçmişindeki türk ve arap tahakkümlerinden sıyrılmış, hatta bu iki halkın dilini, din anlayışını hatta devlet geleneğini bizzat kendi eli inşa etmiş, görünürde işgale uğramış olduğu halde, kültürel bir savaş vererek -bunda kadim bir tarihe ve edebi kültüre sahip olmalarının da etkisi var- kendisine tahakküm kurma niyetinde halkları adeta kendi şovenizmine hizmet edecek şekilde yontmuştur.
iran'ın bu alışkanlığı bugün bile devam etmektedir. bölgede katı mezhepçi tutumlar sergileyerek şii yayılmacılığı uğraşında olan iran, ''şii hilali'' rüyası ile adeta sasani dönemindeki hakim oldukları bölgeleri tekrardan etki altına alma uğraşındadır. bu uğurda kendi mezhebi görüşüne ve jeopolitik çıkarlarına uymayan ülkeleri aslanların önüne yem diye atmaktan da geri durmamıştır. misalen azerbaycan ve ermenilere verdiği destek, çeçenistan konusunda rusya ile kurdukları dirsek teması. afganistan'ın işgali... ve günümüze gelecek olursak, aynı iran gibi mezhep ihracı yapan suudilerle olan keskin rekabeti dolayısıyla şii araplar üzerinde etki kurma amacında olan iran; bahreyn, katar gibi ülkelerdeki şii terör örgütlerini desteklemektedir. elbetteki velayeti fakih kurumunu hiçbir arap tanımamakta bu bağlamda iran sıkıntı yaşamaktadır. lübnan, ırak gibi ekser bölgelerdeki şii nufüs ise; çeçenistan'ın suudilerden silah ve asker yardımı alıyor olması gibi sadece mezhebi birlik esasınca iran'ın safındadır. karşılıklı olarak çıkar ilişkisi demek doğru olacaktır buna. bu ise iran için ve içinde barındırdığı kozmopolit halkları devrim sonrası sindirmesi dolayısıyla fars şovenizmi politikasını felakete sürükleyen bir siyasettir.
kısaca; mezhebi taassuplarla ve bu yönde politikalarla siyaset güden iran ve jeopolitiği, tarihteki ezeli rakibi olan biz türkler'i fazlaca ilgilendirmek durumundadır. çünkü iran'la olan ilişkilerimizin geleceği emin olun parlak değil.
