Barbaros Hayreddin Paşa denizci, Kaptanıderya (d. 1467 - ö. 4 Temmuz 1546), Osmanlı tarihinin ünlü denizcilerindendir. Akdenizde Osmanlı egemenliğini pekiştirmiş, Birleşik Avrupa donanmasını Preveze Deniz Savaşı'nda yenmiştir.
Barbaros Hayreddin Paşanın asıl adı Hızırdı (Hızır Reis). Ona Hayreddin adını, hizmetinde bulunduğu Kanuni Sultan Süleyman verdi. Avrupalılar ise onu, sakalının kızıla çalması nedeniyle Barbarossa ya da Barbaros (kızıl sakal) olarak adlandırdılar. Barbarossa ismi ilk olarak kızıl sakalından dolayı ağabeyi Oruç Reis'e takılmıştır.
Hayreddin Paşa, Eceovalı (Gelibolu) bir sipahinin oğlu olarak 1470'li yıllarda Midilli (Lesbos) adasında doğdu. Genç yaşta kardeşleriyle birlikte deniz ticareti yaparken, Ege Denizi'nde Rodos Şövalyelerine tutsak düştü. Serbest kaldıktan sonra, yaşadığı olayın etkisiyle tüccar yerine korsan olmaya karar verdi. Akdeniz kıyılarına akınlar düzenledi ve ganimetler elde etti. Cebre Adasını üs olarak kullanan Hızır Reis ve ağabeyi Oruç Reisin ünü bütün Akdenize yayıldı. iki kardeş Tunus Sultanı Muhammed ile anlaşarak Tunustaki Halkül-Vadi (La Gaulette) limanını kullanmaya başladı. Hızır ve Oruç, ele geçirdiği ganimetin beşte birini Tunus sultanına veriyor, kalan malları Tunus pazarında satıyorlardı.
Barbaros'un istanbul'un Beşiktaş semtindeki heykeliHızır ve Oruç 1512'de ele geçirdikleri yüklü bir gemiyi armağan olarak Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim'e gönderdiler. Bunun üzerine Yavuz Sultan Selim de onlara verdiği desteğin bir ifadesi olarak armağanlar yolladı. Oruç ve Hızır, ağabeyleri ishak'ın da kendilerine katılmasından sonra korsanlıkla yetinmeyip Kuzey Afrika'da toprak edinmeye başladılar. 1516-1517'de ispanyollara karşı savaştılar ve Tenes, Tlemsen ve Oran kentlerini ele geçirerek Cezayir'i denetimlerine aldılar. Oruç Reis Cezayir hükümdarı ilan edildi. ispanyollar ertesi yıl Cezayiri geri almak için Araplarla birleşerek saldırıya geçtiler. Bu savaşta ishak ve Oruç öldürüldü. Güç durumda kalan Hızır Reis, Yavuz Sultan Selimden yardım istedi. Yavuz Sultan Selim, Hızır Reisi Cezayir beylerbeyliğine atayarak koruması altına aldı. Hızır Reis, Birleşik Avrupa kuvvetleri karşısında kara savaşlarında yenilerek Cezayiri kaybetti. Ama deniz gücünü koruyarak Şerşel Adalarına çekildi.
Barbaros 1520-1525 arasında Avrupanın Akdeniz kıyılarını vurarak büyük ganimetler elde etti. 1530 da Cezayir'i yeniden ele geçirdi. Ertesi yıl Şerşel'e baskın düzenleyen Cenevizli Amiral Andrea Doriayı yenilgiye uğrattı. Kanuni Sultan Süleymanın Alman seferi sırasında Andrea Dorianın Mora kıyılarına saldırması Osmanlıları güç duruma düşürdü. Bunun üzerine Kanuni, Barbaros'u istanbul'a çağırdı ve 1533 te "Hayreddin" adını verdiği Hızır Reisi Osmanlı donanmasının başına (kaptan-ı derya) getirdi.
Barbaros Hayreddin Paşa 1534'te Akdenize açıldı ve italya kıyılarını yağmalayıp Tunus'u ele geçirdi. Ancak Andrea Doria komutasındaki Haçlı donanması karşısında Tunus'u bırakmak zorunda kaldı ve ertesi yıl istanbul'a döndü. 1536'da daha güçlü bir donanmayla yeniden Akdeniz'e açılan Barbaros, italya kıyılarını vurdu ve Ege Denizi'ndeki Venedik adalarını Osmanlı topraklarına kattı. Osmanlıların Akdenizdeki denetiminin artması üzerine, Papalık, Venedik, Ceneviz, Malta, ispanya ve Portekiz gemilerinden oluşan bir Haçlı donanması kuruldu ve başına Andrea Doria getirildi. Osmanlı donanması ile Haçlı donanması 1538de Preveze Körfezi önlerinde karşılaştı. Barbaros Hayreddin Paşa, tarihe Preveze Deniz Savaşı olarak geçen buradaki savaşta Haçlı donanmasını yenilgiye uğrattı. Bu zafer Osmanlı Devletinin Akdeniz'deki egemenliğini pekiştirdi.
Barbaros Hayreddin Paşa komutasındaki Osmanlı donanması 1543'te Fransa, Toulon limanında. Matrakçı Nasuh'un eseri.Kutsal Roma-Germen imparatoru Şarlken, Prevezenin öcünü almak için 1541'de Cezayir'e saldırdıysa da başarılı olamadı. Bu arada Fransa Kralı I. François, Şarlken'e karşı Osmanlılardan yardım isteyince, Kanuni gücünü göstermek için Barbarosu Fransanın Akdeniz kıyılarına gönderdi. Barbaros, Toulon'da Fransız donanmasıyla birleşerek 1543'te Nice'i aldı. Ertesi yıl istanbula dönen Barbaros Hayreddin Paşa, 4 Temmuz 1546da burada öldü. Beşiktaş'taki türbesine gömüldü.
Barbaros Hayreddin Paşanın anısına 1941-1943te istanbulun Beşiktaş semtinde dikilen Barbaros Anıtı, ünlü heykelciler Ali Hadi Bara ile Zühtü Müridoğlu tarafından yapılmıştır. Beşiktaş'taki Kadıköy seferlerini yapan iskeleye Beşiktaş Barbaros Hayrettin Paşa iskelesi adı verilmiş ve bu iskele mimarlar Erkan ince ve M.Hilmi şenalp tarafından Osmanlı Mimarisi tarzında yenilenmiştir.
