yaptıkları ya da neden oldukları şeyler bilinmesine rağmen, şayet birileri saygı gösteriyorsa ve de yaptıklarını onaylıyorsa bu tutum irdelenmelidir. sadece o insanlara faşist deyip de olayı dramatize etmenin kimseye yararı olmaz. şunun altını son derece ciddi çiziyorum ki 'toplumun bir kesimi ekonomik olarak ezilirken diğer kesim semirdikçe semiriyor' sa burada durup düşünmemiz gerekir. 'hitlere saygı' bu kızgınlığı göstermenin, ifade etmenin bir şeklidir. her şeyi faşizmle anlatamayız.
unutulmasın ki hitler o denli büyük destek görürken bu desteği ezilen almanlardan aldı, sonra avusturya halkından, litvanya halkından hatta italyanlardan aldı. tek başına yürümedi. fakir halka iş verdi, asker yaptı, memur yaptı yani bir şekilde kendi gücünü, zenginliğini onlarla paylaştı, onlar için umut oldu. kurtarıcı oldu bir anlamda. daha önce gönüllü olarak servetini, gücünü halkla paylaşmayanlardan bu sefer zorla aldı. terazinin şirazesi kaymadı değil. ama dikkatinizi çekmek istediğim nokta şu ki 'yeterince aç insan yaratırsan onları faşizme sen sürüklersin' ve de zamanın almanyası tam da bunu ifade eder. eğer ki bu toplumda hitler saygı görüyorsa, kitabı en çok satan kitaplardan biri oluyorsa 'acaba birilerine haksızlık yapıldığı için mi' demek lazım. anlamak zorunda hissetmek de gerekir.
