hacı bektaşi veli nin düşünceleri çevresinde oluşan dinsel akım ve balım sultan ın (ö.1516) kurduğu tarikat. 13. yüzyılın ilk yarısında anadolu ya geldiği sanılan hacı bektaş, babai ayaklanması ndan sonra geriye kalan babailere kalenderi, haydari, cami, edhemi gibi birçok şii-batıni kesimi bir araya getirerek bektaşiliğin temellerini attı.
bektaşilik anadolu nun moğol istilasına uğradığı, merkezi otoritenin zayıfladığı, halkın kendi örgütlerini kurmaya giriştiği bir ortamda ahi örgütüyle dayanışma içinde gelişmeye başladı. önceleri bir tarikat yapısı taşımayan bektaşilik, osmanlı devletinin kuruluşuyla birlikte hem örgütlü bir biçim almaya, hemde sivil kurum olmaktan çıkmaya başladı.yeniçerilerle özdeşleşti ve onlarla birlikte giden dervişlerle birlikte rumeli de yayıldı. yeniçeri ocağına "hacı bektaş ocağı" denmeye başladı.
15. yüzyıl sonlarında balım sultan belirli bir düzeni, kuralı ve örgütlenme biçimi olan tarikat durumuna getirdi.
kuruluş döneminde 1.osman, orhan ve 1.murad ın desteğini gören bektaşilik, osmanlı devletinin sünni çizgiye iyice oturması üzerine devlet desteğini önemli ölçüde yitirdi. ama yeniçeriler arasında tutulduğundan etkisini sürdürdü. osmanlı devletinin gerileme ve çöküş döneminde yeniçerilerin giriştikleri ayaklanmalar ve zorbalıklar bektaşiliğin de gücünün ve saygınlığının azalmasına neden oldu.
2.mahmud 1826 yılında yeniçerileri ortadan kaldırırken bektaşilik tarikatını da yasakladı. bektaşiler üzerinde yoğun bir baskı uyguladı. bir çok bektaşi nakşibendi tarikatına girerek etkinliklerini gizlice sürdürdü.
abdulmecid döneminde yeniden kendi tekkelerini oluşturan bektaşiler, kendisi de bektaşi olan abdulaziz döneminde giderek güçlendiler ve 2. abdulhamid döneminde eski güçlerini kazandılar.
düşünsel olarak budacılık, manicilik, mazdekcilik, eski yunan ve roma düşüncelerinin etkisini taşıyan beştaşilikte, şamancılık ve anadolunun yerleşik inançlarının izleri açık biçimde görülür.
inancın temelleri; hacı bektaş veli nin dört kapı temeli üzerine kurulmuştur. bu dört kapı;şeriat, tarikat,hakikat ve marifet kapılarıdır.
cumhuriyet in kurulmasından sonra 30 kasım 1925 çıkarılan tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması ve tarikatların dağıtılmasına ilişkin yasayla, beştaşilik resmen son buldu...
