4 Ağustos 1944 yılında Samsun'da dünyaya gelen Orhan Gencebay daha çok küçük yaşlardan itibaren, klasik batı müziği, Türk sanat müziği ve Türk halk müziği eğitimleri almıştır. Mandolin ile başladığı saz sanatçılığını, keman, obua, buziki, gitar gibi enstrümanlar ile süslemiştir. Fakat halk kendisini bağlama sanatçısı olarak tanımaktadır. Bir röpotajında sorulan ''hangi enstrümanları çalmayı başarabilirsiniz''gibi bir soruya,''telli tüm çalgıları çalabilirim''diyerek cevap vermiştir. Gencebay meşhur olmadan önce bir çok filmde müzik direktörlüğü yapmış, aynı zamanda Yılmaz Güney, Nuri Sesigüzel, Ahmet Sezgin gibi isimler ile çalışmıştır. 1968 yılında kaybettiği bir tavla iddiası sonunda yapmış olduğu ''Başa gelen çekilirmiş'' isimli albüm ile aktif ses sanatçılığına başlayan deneyimli müzisyen, daha sonra çıkarmış olduğu Bir teselli ver albümü ile esas patlamasını yapmıştır. Yüksek bir başarı ile kazandığı TRT sınavları sonucunda bir dönem Ankara ve istanbul Radyoları icra heyetinde bulunan Gencebay,''Müziğin özgür olmaması ve kısıtlandırılması'' sonucunda kendi isteği ile bu kurumdan ayrılmış, daha sonra yıllarca TRT'de yasaklı isimler arasında bulunmuştur. Kendisine dolmuş sanatçısı diyenlere albüm satışları ile cevap vermiş ve reel anlamda ülkenin en çok albüm satışı yapan sanatçıları arasında başı çekmiştir. Örneğin o dönemde 14.000 dolmuş bulunan istanbul'da 450.000 albüm satışı yaparak kendisini eleştirenlere gönderme yapmıştır. Orhan Gencebay bugüne kadar 1.000 üzerinde beste yapmış ve bunların 500 e yakınını kendisi seslendirmiştir. Bu güne kadar çıkarmış olduğu albümlerde ki bestelerin tamamını kendisi yapan değerli müzisyen, sözlerin de büyük bir çoğunu kendisi yazmıştır. Bazı dönemlerde ise Cemal Safi, Ali Tekintüre, Turan Saydam gibi değerli şairler ve söz yazarları ile çalışmıştır. Bugüne kadar 35 filmde başrol oynayan sanatçı,90 civarında filmde ise direktörlük yapmıştır. Gençliğinde vücut geliştirme, güreş, boks ve atıcılık yapan Orhan Gencebay eski Türkiye güzeli Sevim Emre ile evlidir. Sanatçının ilk eşi Azize Gencebay'dan Altan isimli bir oğlu bulunmaktadır.
