savaşı çocuk oyunu zanneden zihinsel gelişimini tamamlamamış zeka fukarasıdır. savaş çıkar, çıkmaz diye bir şey yok, malum medeniyetimiz henüz daha bunun aksi bir formülünü bulamadı: ancak savaş hayati bir zorunluluk nedeniyle çıkar, temel bir prensip uğruna çıkar, uzun süredir devam eden uzlaşmazlıkların başka çözüm yolu kalmadığı için çıkar. bir kere bu noktaya gelinirse de herhangi bir sebep kıvılcım olarak işlev görür.
ancak iki ülke arasında düne kadar "ciddi" sayılabilecek hiç bir hadise yok iken, basit bir "uçak düşürdü" bahanesi ile savaş çıkarmak olmaz, bunu en dingil ülkeler bile yapmaz. bu tip sebeplerle savaş çıkmış gözükse de, aslında süregelen bir takım sıkıntılar vardır, bunların patlaması için bir sebep, bir bahane gerekmiştir; ama gergin durumlarda bir şey savaş çıkarmazsa başka şey zaten çıkaracaktır. gelgelelim aralarında derin bir husumet veya süregelen anlaşmazlık(lar) olmayan iki ülke bir uçak düşürüldü, bir sınır ihlali oldu diye savaş çıkarmaz, yok böyle bir şey. bunun olurunu düşünebilen ancak hiç bir normdan ya da dünya tarihinden haberi olmayan sokaktaki sıradan vatandaştır, bilemedin kandan prim yapan aptal faşistlerdir.
