(3+1). boyuttur. algılayabildiğimiz için matematikçiler onu bir boyut olarak kabul ederler. ama en, boy gibi bir boyut da değildir tam olarak. şu şekilde açıklayalım. zamanı bir an için kenara bırakırsak bizler üç boyutlu canlılarız. üç boyutlu (küre, küp vs), iki boyutlu (çember, kare vs), tek boyutlu (doğru) veya boyutsuz (nokta) varlıkları algılayabiliriz. ama dört boyutlu, beş boyutlu varlıkları algılamamız mümkün değildir. onları ancak üç boyuta indirgeyerek algılayabiliriz ki birçok matematikçi tanrının özellikle ilkçağ insanlarında insan formunda olarak düşünülmesini buna bağlar. ki bizler bile tanrının formunu düşünerek kafamızda oluşturamayız, ya da başka boyutlarda olarak addedilen cin vb yaratıkların. dini açıdan varlığı yokluğu tartışılabilir ancak başka boyutların başka canlıları olduğu muhakkaktır, fakat bunları bizler algılayamayız, çünkü kendi üç boyutumuza sıkışmışızdır.
ama zaman tüm bu boyutlardan bağımsız ve de hepsine bağımlıdır. neden, çünkü zaman diye bir şeyin var olabilmesi için önce bir maddenin olması gerekir. madde yoksa zaman da yoktur, hiçbir şey yoktur, koskaca bir hiçlik, bitmez bir kaos vardır. madde varsa zaman da işin içine girer ve aslında zaman ve madde birbirlerinin var olmasını sağlarlar. zamanın neden (3+1)inci boyut olarak kabul edildiğini de bu bilgileri verdikten sonra şu şekilde açıklayabiliriz: bir lastiği düşünün, onu çekerek uzatabilir, genişletebilir ya da kalınlaştırabilirsiniz. aynı şekilde biz insanlar da uzar, kısalır, genişler, daralır, kalınlaşır, inceliriz, değil mi? bunlar bizim üç boyutumuzdur. peki şimdi birkaç saniye boyunca hiçbir hareket yapmadan durun. formunuzda hiçbir değişiklik olmadı, yer de değiştirmediniz. ama beş saniye önceki halinizle aynı mısınız? hayır, beş saniye yaşladınız, zaman geçti. zaman durmaksızın akıp gider ve maddeleri değiştirir, bu da onun boyut olma sebebidir. 4 yerine 3+1 deme sebebimizi de şu şekilde açıklayalım. kağıda kaleminizle bir nokta koyun. şu anda boyutsuz bir cismimiz var. birkaç saniye bekleyin. noktanız artık değişmiştir, sürekli değişmeye devam eder. bir saniyedir var olan bir nokta ile on saniyedir var olan bir nokta arasında fark vardır, bu da zamandır. noktanızın yanına noktalar ekleyerek bir doğru oluşturursunuz, ya eni ya da boyu vardır. doğruyu kareye, kareyi küpe çevirirsiniz. boyutlar belirli bir sırayla birbiri üstüne eklenirler. ancak zaman bu sıradan bağımsız olarak hep vardır ve hep etkilemektedir. dördüncü boyut bizim algılayamadığımız bir şey, ismini koyamadığımız, çünkü biz de üç boyutluyuz. ama dördüncü, beşinci, altıncı, yedinci boyutlar da var ve zaman hepsini etkiliyor olacak.
