bir şeyi yüceltmeden sahiplenemeyen yanılsamalı sosyalist kavrayış vecizi. evet, dil de kültür de renk de yüce değil, emek de elbette. insanlığın büyük kesimi için çile olan bir şeyi takdis etmenin marx'ın tarif ettiği insan özgürleşmesiyle örtüşmediği bilinmeli.
"ve nihayet, işbölümü bize, insanın doğal toplumda kaldığı sürece, yani, tikel ile ortak çıkarlar arasındaki ayrım sürdüğü, ve dolayısıyla da, faaliyet gönüllülük değil de doğal(lık) temelinde bölündüğü sürece, insanın çalışmasının, karşısına nasıl onun tarafından denetlenmektense, onu köleleştiren yabancı bir güç olarak dikildiğinin ilk örneğini sunar. çünkü işbölümü ortaya çıktığı andan itibaren her bir insanın kendisine dayatılan, kaçınamayacağı tikel, dışlayıcı bir faaliyet alanı olur. o bir avcı, balıkçı, çoban ya da eleştirel eleştirmendir; ve yaşama araçlarını yitirmek istemiyorsa, öyle kalmalıdır; oysa kimsenin dışlayıcı bir faaliyet alanı olmadığı, ama herkesin dilediği alanda kendini gerçekleştirebileceği komünist toplumda, genel üretimi toplum denetler ve benim bugün bir şey, yarın başka bir şey yapmama, avcı, balıkçı, çoban ya da eleştirmen olmadan sabahleyin avlanmama, öğleden sonra balık tutmama, akşam davar gütmeme ve akşam yemeğinden sonra eleştiri yapmama olanak sağlar" (marx-engels, selected works)
