4 ağustos 1914 tarihinde osmanlı imparatorluğu büyük seferberlik ilan edince, o tarihte meclis-i mebusan reisi ve menteşe mebusu halil bey'in başkanlığında istanbul merkez kumandanı halil paşanında bulunduğu bir kurul , hükümet adına ermeni patriğine giderek şunları söylemiştir.
"osmanlı imparatorluğu bir cihan savaşına girmek üzeredir.bu, devletimiz için olmak ya da olmamak sorunudur. bunun içindir ki, imparatorluk her türlü tedbire başvuracaktır. ermenilerin yüzyıllardan beri bir hükümet kurmak için çalıştıkları ve bu yolda rus ve ingilizlerce desteklendiğini biliyoruz. bu durum karşısında teklifimiz.
1) biz savaşta ya galip geleceğiz ya da yenileceğiz. eğer bu dönemde siz bize kötülük yapmazsanız ve biz de galip gelirsek, merkezi erivan olmak üzere türk-iran- rus topraklarında bir ermenistan kurulmasını kabul ederiz. yok, yenilirsek zaten galip devletler bunu yapacaklardır.
2) ermeniler düşmanlarımıza yardım ederlerse, o vakit türkiye'deki bütün ermenileri mahvederiz. galip gelir ve kafkasya'ya geçersek orada aynı davranışı devam ettiririz. yenilsek dahi ermenilere kazanç yoktur.
bu teklif karşısında patrikhane ermenilerin savaş süresince tamamen tarafsız kalacaklarını vaad etmişve " tarihin mukadderatına intizar edeceklerini " söylemiştir. buna rağmen olaylar ermenilerin verdikleri sözde durmadıları ve ihtilal yoluna başvurduklarını gösteriyor. (kaynak: ilhan selçuk'un yüzbaşı selahattin'in romanı isimli 2 ciltlik eseri)
ermenilerin doğuda halkımıza yaptıkları akıl alır şeyler değil. bir aklın tasvir bile edemeyeceği şeyler. merak eden araştırsın burda yazmayayım bu vahşeti. ermeniler verdikleri sözde durmayınca çok haklı sebelerle osmanlı topraklarından sürülme kararı alınıyor. ve bu uzun kış şartlarındaki yolculuk da can kayıpları oluyor. olayın özeti de aslı da bu..yapılan şey son derece normal ve bu aşamaya gelinmemesi için baştan da her türlü diyalog kurulmuş bunlarla. şimdi toprak, tazminat istemek için yapmadıkları, uğraşmadıkları girişim yok. halbuki adil, bir dünya düzeninde bizim onlardan neler talep ederek ne tazminatlar almamız lazım ....
