tarih biliminin(objektif/evrensel) ortaçağ ile ilgili verilerinde en önemli argümanlardan biri olarak osmanlıyı sunması, tespiti geçersiz kılıyor.
elbette bu demek değildir ki osmanlı tam anlamıyla muhteşem bir imparatorluktu, hep iyi şeyler yaptı.ancak evrensel anlamda çağ değiştirebilen bir imparatorluktan boşbeleş şeklinde bahsetmek pek mantıklı ve sağlıklı görünmüyor.
eleştirilebilir, eksiklikleri ortaya konulabilir.üstelik eleştirirken çok acımasızca yaklaşılabilir.ancak ne olursa olsun 600 yıllık serüveninin 200 yıl kadar uzun bir döneminde çok büyük bir alanda egemen olmuş bir imparatorluk boşbeleş değildir.
ayrıca, tarih sahnesine çıktığı 13. yüzyılın sonu ve tarih sahnesinden silindiği 20. yüzyılın başı arasındaki dönemi de doğru tahlil etmek gerekir değerlendirme yaparken.özellikle de 15-17.yüzyıl arasındaki atılımı sırasında ayyuka çıkan vahşeti, o günün koşullarından bağımsız olarak değerlendirmek bilimsellikten çok uzaktır.
şöyle ki;
abd başkanları içindeki en demokrat ve humanist olan abraham lincoln "beyaz kardeşlerimiz ve zenci kuzenlerimiz" şeklinde bir cümle sarfetmiş, ancak bu, lincolnün demokrasi fikrini en fazla önplanda tutmuş abd başkanı olmasını engellememiştir.zira bu cümleyi kurduğu zaman diliminin koşullarına göre bir değerlendirme yapılmıştır.
