Avrupa'da hakimiyeti hissedilmeye başlayan bir diğer şehir ise Anvers[Antwerp]'dir. bu şehir esas itibari ile Hollanda'da konumlandırılmış birleşik devletlerin[pays-bas]ın Amsterdam'dan önceki başkenti konumundadır. her ne kadar Lizbon deniz-aşırı gücün merkezinde olsa da Karabiber tüketicilerinin kıtanın kuzeyinde olması ss kanunua göre Portekiz'in sömürgelerden elde ettiği karabiber'in Anvers limanına demirlemesi bir zorunluluktu[bu arada en büyük karabiber tüketicilerindne birisi de almanlardır] Anvers'in yükselişi bir diğer açıdan Bruges'in çöküşü nedeniyledir. bu müteselsil hakimiyetler toplamı esas itibari ile ekonomi dünyalarda mevcudiyet bulan belirli özelliklerin yansımasıdır. 1501'de şehrin limanına yanaşan portekiz gemileri[ki karabiber ve hindistan cevizi taşımaktadırlar] bu şehrin atlantik ticareti ile büyümesini ve kaderini belirlemiştir. fakat anvers'in bu talihi pek uzun sürmemiştir, çünkü kapitalizmin bu oyununu maalesef anversliler yönetmemektedirler. usul olarak Anversli yöneticilerin[lordların borç vermek dışında yaptıkları bişey yoktur] ticarete de katılmaları yasaktır. hatta venedik'teki galera de mercato'lar gibi filolara hiç sahip olamamışlardır.
gerçi her ne kadar da 80-100 gemilik filoları olsa da tonaj olarak çok daha geniş ve donanımlı olan portekiz, hollanda ve ingiliz gemileri ile rekabete girmeleri olanaksızdır. diğer kent ekonomiler ve onların hakimiyetlerinin modus operandisi ve süreklilikleri dikkate alındığında anvers hem amsterdam hem de venedik'e göre daha çalkantılı dönemler ve/veya gerileme ve ilerlemeler yaşamıştır. bu aslı esasında suprizlere gebe bir dönemde hakimiyeti ele geçirmesi ile alakalıdır. bu minvalde üç atılım dönemi anvers için geçerlidir bu dönemler 1560-1569 seneleri arasında tekabül etmekle birlikte tamamiyle atılımların nüvesini anvers'in verimli koylarına bırakan portekiz ile gümüş madenlerine sahip olan yukarı almanyalı tüccarlar[fuggerler] arasındaki anlaşmalara borçludur. ikinci atılım ise amerika'dan gelen ispanyol amerikası gümüşü ve cateu-cambresis barışından sonra ortaya durağan yılların oluşturduğu endüstriyel gelişimdir.
özellikle portekiz'in anvers limanını baharat ve karabiber mübadelesi için kullanmasının nedeni genel itibari ile yukarı almanya kökenli tüccarların anvers limanında konumlanmış olmalarıdır. ki bu kesim Venedik'deki fondaco dei tedeschi'yi oluşturan ve venedik'den mal alan kesimdir. bir diğer nokta-i nazardan bakıldığında ise portekiz venedik ya da cenova gibi nakit birikiminin çok fazla olmadığı ve hindler ile avrupa arasında seyrüsefer için muazzam miktarda avansa ihtiyaç duyan bir ülkeydi, daha sonra ise uzakdoğudaki baharat ticareti için gerekli olan miktarı da anvers'de konumlanmış olan Alman tüccarlardan elde ettikleri bakır ve gümüş ile finanse ediyorlardı. batıdaki kent ekonomilerinin hakimiyetindeki bu kutup değiştirme venedik'in mezarını kazmış ve gümüş akımı anvers'e doğru hareket etmiştir. fakat venedik daha sonra tekrar dirilecektir. bu dirilme payı ise doğu akdeniz'den venedik tarafından satın alınan baharat miktarının artması ve kalitesinin yüksekliğidir. fakat anvers'in yaşadığı bir diğer sıkıntı ise valoisler ile habsburglar arasındaki savaşın yarattığı bunalımın para piyasasını sıkıntıya sokmasıdır[her ne kadar Anvers kambiyo piyasasına cenova ve amsterdam ile karşılaştırıldığında daha yavaş bütünleşse de] son olarak 1535'den sonra Alman gümüş madenlerinin üretime ara vermeleri portekiz'i sevilladaki amerikan gümüşüne yönlendirmiştir.
Anvers'in ikinci atılımını ise sevilla üzerinde yapılan amerikan gümüş ithalatının artışıdır. bu ithalatın ise bağlı olduğu karakter dönemin hem ispanya hem habsburg hem pays bas'ın hem de italya'nın stratejik bölgelerinin kralı haline gelen charles quint'in Anvers'de konumlanan Augusburglu kreditörler aracılığı ile kredi alması gümüş akımını anvers'e doğru yönlendirmiştir[bilindiği gibibu aileler fuggerler ve welserler'dir]. hal ile bu gümüş akımını anvers'e yönlendirmiştir. Benzer olguyu fuggerlerin çöküşünden sonra cenova ile yaşayacağız. 1557'de ispanya'nın yaşadığı büyük ekonomik bunalım ve 1558'de fransa kralı ii henry'nin iflası ile kan kayneden ispanya'ya cenovalı kreditörler çare olacaklardır.
hali ile tek başına ispanyol amerikası ve flipinlerdeki sömürgelerine mal sevketmekte zorlanan ispanya bunu kuzey ülkelerinden tahta, kereste, katran, tekne, buğday ve çeşitli mamul malzemeleri anvers limanına gelmekte ve oradan teknelere yüklenip sömürgelere doğru yola çıkmaktadır. bilançonun aktifinde açık veren ispanya bu ithal edilen malları amerikan gümüş ve altını ile finanse etmektedir.
son olarak yünlü bez ve halı endüstrisinin anvers'de gelişmesi şehrin gelişim dinamikleri açısından oldukça kritik bir yere sahiptir. lakin bu karakteristik de ingiliz yünlülerinin almanya'ya daha kısa yol bulmaları neticesinde darbe yiyecektir. bu ingilizlerin klasik oyunudur; ilerleyen dönemlerde Amsterdam'a da benzer taktikler uygulamışlardır. 18.yy sonunda bu taktiklerin meyvesi olarak dünyanın kutbu daha kuzeye londra'ya kaymış olacaktır. fakat şehri tam anlamıyla çökerten din savaşlarıdır; bu din savaşları neticesinde meydana gelen karışıklığa müdahele eden ispanyol işgali sonrası şehir daha kendini toparlayamamıştır. bu ilhak beraberinde amsterdam'ın yükselişini getirmiştir.
