istanbul Fatih ilçesi Sofular Caddesi'ndedir. Fatih Sultan Mehmed'in "zamanımızın imamı Azam'ı" dediği şeyhülislam ve hocası Molla Hüsrev tarafından yaptırılmıştır. Molla Hüsrev'in istanbul'da kendi adını taşıyan iki camisi daha (Eminönü Vefa Yokuşu'ndaki ve Küçükmustafapaşa'daki) bulunmaktadır.
Caminin giriş kapısı cadde üzerindedir ve caddenin yukarısında hamam (Turkish Bath) ve onun karşısında Sofular Kız Kuran Kursu yer alır. Dar caddenin sağındaki girişi sağdaki bir tuvalete açılan bir iç bölüm ve buradan basamaklı bir tek saflı son cemaat yerine çıkılır. Ahşap caminin ilk yapılış tarihi 1460'tır.
Mimar Sinan adını taşıyan bu mescid, Fatih ilçesinde Akşemseddin caddesinin Vatan caddesi tarafında yer alır. 1573'de Koca Sinan, kendi hayratı olarak yapmıştır. Tezkiretülbünyan'da "bu fakirin mescidi" diye anlatır.
Avlu kapısı mescitle minare arasındadır. Bir sıra kesmetaş, iki sıra tuğla ile örülmüş duvarları olan mescit dikdörtgen planlı ve kırma çatılıdır. Mescit, biri açık diğeri kapalı yazlık ve kışlık iki bölümdür (Dişören, 1998:469). Yanıbaşı çocuk parkıdır.
Yazlık bölüm L şeklinde son cemaat yeridir. Harim pencereleri iki katlıdır. Müezzin mahfili kuzeydedir ve buradan demir merdivenlerle kadınlar bölümüne çıkılır. Kürsü, güneydoğudaki duvara bitişiktir ve ahşaptır.
Caminin minaresi kürsüsüz ve pabuçsuzdur ve küfeki taşından yapılma 10 m yükseklikte, mini kubbeli, sekizgen gövdelidir ve köşk tipi minarenin her yüzünde bir pencere bulunmaktadır.
Fatih'te Melek Hatun mahallesi Şehremini semtinde, Küçüksaray Meydanı caddesi ile Mevlanakapı caddesinin kesiştiği noktadadır. 1523-24'te Acem Ali tarafından inşa ettirilmiştir. Şeyh Seyyid Tekkesi, Örümceksiz Camii de denir ve Halveti-Sünbüli tekkesiyle mektebi yok olmuştur. Kırma çatılıdır, minare sağda bitişiktir.
Cümle kapısı solunda bir çeşme vardır. Cami avlusuna üç yöndeki üç kapıdan girilir. Saraymeydanı kapısından girince sağda tuvalet, sağda şadırvan yer alır. Mihrap duvarıyla dış duvar arasında hazire bulunmaktadır.
Son cemaat yeri kapalı ve iki katlıdır. Hazirenin ortasında II. Mustafa'nın kızı Emine Sultan'ın açık türbesi vardır. Acem Ali lahti daha güneydedir. Baha Tanman, şadırvan sütunlarının alt ve üst bitimlerinde kum saatleri bulunduğunu söylemektedir.
Caminin kıble tarafında caddenin karşısında Örümceksiz Dede türbesi bulunmaktadır.
Mimar Davud Ağa'nın, III. Murad'ın sadrazamlarından Mesih Mehmed Paşa adına yaptığı, Karagümrük'teki cami, kıble yönüne göre Hırkai Şerif Camii'nin solundadır. 1586'da yapılmıştır. Tek kubbeli, tek minareli, üç kapılı, çinilidir. Mihrabı çıkıntılıdır.
Mesih Mehmet Paşa Camii istanbul'un Fatih ilçesinde Muhtesip iskender mahallesinde, Yavuz Selim kavşağından aşağıya inerken sağda Eski Ali Paşa caddesindeki cami. Mimarı bilinmemektedir. Ahmet Refik caminin Davut Ağa'ya mal edildiğini söyler.Caminin yakınında Hırkai Şerif Camii bulunmaktadır.
III. Murat'ın sadrazamı Hadım Mehmet Paşa camiyi 1585'te yaptırmıştır. Dikdörtgen planlı caminin mihrabı çıkıktır, sekiz kemerlidir. Son cemaat yeri beş kubbelidir. Mihrap ve minberindeki sanatkarlık açısından değerlidir. Cami yan galerileri de bu yapıya mahsustur.
Bizans surlarının Mevlanakapısından çıkınca caddenin karşısındaki semtte Merkezefendi Mezarlığı, Merkezefendi Camii bulunur. Camiye iki yoldan, biri mezarlık içindeki yoldan diğeri mezarlık çevresini dolanarak gidilmektedir.
Banisi Yavuz Sultan Selim'in kızı Şah Sultan'dır. Şeyh Muslihiddin Merkez Musa Efendi b.Mustafa için yaptırmıştır. Avlu kapısı üzerindeki yeşil kitabede 1514 ve 1580 ikinci imar tarihi vardır. 1837'de II. Mahmut yenilemiştir.
Kare planda, kargir, ahşap çatılı, bitişik tek şerefeli minaresi bulunan cami sarı boyalıdır. Cami ve çevresi şöyle yapılanmıştır: Cami, türbe, çilehane, mezarlıklar, Abdülbaki Paşa Kütüphanesi, Hamam, Kurs, Gasilhane ve Adak yerleri.
Camiye avlu kapısından girildiğinde solda küçük bir türbede Merkez Efendi'nin iki torununun sandukaları bulunur. Buranın karşısında Merkez Efendi Türbesi vardır. Sağda cami dış giriş kapısına 4 basamaktan çıkılır. Cami zemin ve tavan ahşaptır. iç giriş kapısı yekpare bir iç alana açılır. Dış giriş kapısından girince sağ ve soldan üst kata çıkılır, burası hanımlar içindir.
Merkez Efendi, cami giriş kapısının açıldığı geniş bahçedeki türbesinde yatmaktadır. Tavanı kubbelidir. P.tesi salı dışında 9-16 arası açıktır. Türbede giriş bölümündeki ahşap tavanlı bölümdeki parmaklıkla çevrili tarafta Şeyh Hüseyin Efendi, Şeyh Ahmed Mesud, Mmustafa Efendi, Nurullah Efendi, Hatice Hanım, Sıdıka Hanım, Fatma Hatun, Şeyh Mehmed Nureddin yatmaktadır. Bağdadi kubbeli bölmede ise Merkez Efendi'nin sandukası bulunur. Önünde Hattat Aziz Efendi'nin bir levhası vardır.
Türbe dış duvarında ve içerdeki duvarda bulunan Türkçe kitabelerde, Kanuni Sultan Süleyman ile harbe gitmiş gazi, hekim, din ve tasavvuf alimi olduğu yazılıdır. 1463'de Denizli'de doğmuş, istanbul medreselerinde okumuş, müderrislik yapmış, Manisa'ya gitmiş ve burada mesir macununu bulmuş, tekrar istanbul'a gelerek Sünbül Efendi'ye intisap etmiştir. Halveti tarikatının Sünbüli kolu şeyhi Sünbül Sinan Efendi'nin halifesidir, onun vefatıyla şeyh olmuştur.
Türbenin hemen arkasında 15-20 basamaklı bir merdivenle inilen çilehane, bir 30 metrekarelik bir kuyu üzerine oturtulmuş küçük bir kapı ve benekli penceresinden başka birşeyi olmayan bir barakadır. Kırmızı balıkların yüzdüğü havuz çevresini dolanan dar bir yol barakayı kuşatır.
Çilehane ön tarafında parmaklıkla çevrili 8 ince sütuna dayalı ahşap tavanlı bir şadırvan ve etrafında iki kilitli kuyu vardır. Bütün bu bölümlerin etrafı mezarlıktır. Mithat Paşa, Sabahattin-Rahmi ve H.Eyüboğlu kardeşler, Halil Nadaroğlu, Tahsin Öz, Tevfik Kut, Mükremin Halil Yinanç, Atatürk'ün hafızı Yaşar Okur burada medfundur.
Külliyenin hamamı camiden 200 m uzaktadır. iç kapısının sağındaki bölmenin üzerinde Merkez Efendi'nin burada yıkandığı yazmaktadır.
Cami avlu kapısından girmeden solda eskiden çocuk kütüphanesi olan Abdülbaki Paşa darülkurrası vardır. Burası küçük bahçesinde paşanın mezarı olan kubbeli taş yapıdır. Araba trafiğinin kütüphane tarafından kapatılmasıyla bu küçük meydanda tıp şenlikleri düzenlenmektedir. Kütaphanenin yan tarafındaki üç katlı ahşap bina metruktur, yanındaki yeni yapılar Kuran kursu ve talebe yurdudur.
istanbul Fatih ilçesi Manyasizade caddesinde Fethiye otobüs durağının arkasında, Çilekeş sokağı ile Mehmet Ağa Camii sokağı arasındadır. Mimar Davud Ağa'nın eseridir.
1585'de Darüssaade ağası Mehmed Ağa'nın inşa ettirdiği cami, 8 sütunlu merkez kubbe etrafında dört köşede ve mihrab çıkıntısında yarım kubbelerden müteşekkildir. Bir külliye halinde yapılmış olup, türbe, mektep, çeşme, hamam kısımları vardır. Mehmed Ağa'nın türbesi, kare planlı olup caminin avlusundaki kubbeli yapıdır.
Cami dış yüksek duvarlarla sokaktan ayrılır ve 3 avlu kapısı vardır. Şadırvanı yoktur, abdestliği vardır. Avlu karşısında hamamı bulunmakta, arka tarafta aynı adlı bir park bulunmaktadır.
Caminin içi 16 ve 18. yüzyıl Kütahya çinileriyle kaplıdır. Alt pencerelerin üzerinde çini üzerine hat sanatının mükemmel örnekleri işlenmiştir. Mermer minberi ve ahşap kürsüsü olan caminin kubbe tavanında ayet hattı işlenmiştir. Revaklı son cemaat yeri cam çerçevelidir. Tuğla ve taş yapının beyaz taşlı minaresi sağındadır. Caminin içi beyaz boyalıdır. ince sütunlara yaslanan bir üst katı vardır. Camekanlı kapıdan son cemaat yerine girilir ve burada iki tane sağ ve sol platformda olmak üzere 2 mihrap bulunur. Sahın kapısı mukarnaslı ve mermer çerçeveli olup ahşaptır.
1760-1763 yılları arasında Osmanlı padişahı III. Mustafa tarafından inşa ettirilmiş ve bulunduğu semte adını vermiş olan bir camidir.
Cami kompleksi 1783 yılındaki bir yangında tahrip oldu ve kısa bir süre sonra onun tamamlanmasıyla cami yeniden derhal inşa edildi. 1911 yılındaki yangın medreseyi ve onu takip eden yol yapım çalışmaları ise caminin diğer pekçok ek yapılarını tahrip etti.
Caminin mimarı Mehmed Tahir Ağa'dır. Ancak dönemin baş mimarı Haci Ahmed Ağa'nın da inşasına katkısı olmuş olabileceği sanılmaktadır. Cami adını o zamanlar yakınında bulunan (1950'li yıllarda yıkılmış) Laleli Baba türbesinden almıştır. Padişahlar tarafından inşa edilmiş son külliye olan Laleli Külliyesi içinde yer alır.
Caminin elemanları bir bodrum üzerindedir. Barok üslupta, kare ve mihrap çıkıntılıdır. Ana kubbe 8 sütuna oturur. Çevresi 6 yarım kubbeden oluşmuştur. Kubbenin dış çapı 12,5 metre ve kubbenin dış yüksekliği ise 24,5 metredir. Caminin hünkar mahfeli solda yer alır. iç avlu 14 sütuna dayalı olup 18 kubbenin altındadır. Caddeden iki kapıyla avluya girilir. Tek şerefeli iki minaresi vardır. Şadırvanı 8 sütunludur. Caddedeki kapı 1950'lerde yol sebebiyle geri çekilmiştir. Caminin girişi merdivenlidir. Sebili bronzdan yapılmıştır. Hamamı yıktırılmış, caddedeki cephesine ek dükkanlar yapılmıştır.
Caminin yanındaki III.Mustafa Türbesinde padişah III. Mustafa ve oğlu III. Selim'in mezarları bulunur. Türbenin arkasındaki Laleli Camii'nin banisidir.
istanbul'da Fatih ilçesinde, Gureba Hüseyin Ağa Mahallesi'nde Horhor Caddesi'ndeki Kızıl Minare Mescidi iki yapıdan oluşan bir bütündür. Adnan Menderes Bulvarı (eski Vatan Caddesi) tarafından Fatih'e çıkan Horhor Caddesi ile Halit Ağa Sokağı köşesindedir. Birinci yapı kubbeli bir camidir ve minaresi kırmızı tuğlalıdır. Sağındaki bitişik ikinci yapı ise mescittir ve kubbeli camiden alçaktadır. Cami yapısı kullanılmayıp, mescid bölümü açıktır.
Mescid girişindeki levhada caminin Mehmet bin ilyas tarafından 1521'de yaptırıldığı yazılıdır. Mescid alçak tavanlı bir girişten sonra kıbleye doğru uzanan dikdörtgen bir sahından ibaret ahşap bir yapıdır. Şerefeden yukarısı güdük olan kırmızı tuğlalı minare bu iki yapı arasında (eski cami ile yeni mescid arasında) kalır.
Mescidin klasik olarak ortada mermer mihrabı, sağda ahşap minberi, solda ahşap kürsüsü, kırmızı şeritli yeşil halısı bulunmaktadır. Tavan beyaz boyalı olup, uzunlamasına dikdörtgen alanın ilk girişteki bölümü üzeri hanımlar balkonudur. Mihrabın sağ ve solunda iki üstte iki altta olmak üzere dört ahşap pencere vardır. Sol duvardan eski camiye açılan kapıdan caminin içi görülür.
Kubbeli bölüm Mayıs 2008'de tekrar ibadete açılmıştır. istanbul'da, hatta Türkiye'de minare kaidesinin cami içinde olduğu tek camidir. iç duvarları boydan boya çinilerle kaplıdır.
Şehremini'de Millet caddesi ile Topkapı caddesi kavşağındaki cami Kanuni devrinde 1571'de yapılmıştır. Kargir, ahşap kırma çatılıdır, minaresi sağdadır. Son cemaat yeri 4 sütunludur ve sütun başlıkları korent tipidir.
Birbirine yakın iki kapıdan avluya girilir. Soldaki kapıdan girilince tuvalet aşağıdadır. Sağdaki kapıdan sağa doğru uzayan bahçenin üstü mezarlıktır.
istanbul'un Şişli ilçesinde, Şişli Müftülüğüne bağlı cami, Kuştepe adlı aynı semtin camisidir. Yoncalı sokakta, tepede yer alır. iki minareli, tek kubbeli camiye ana avlu kapısından merdivenlerle çıkılır.
Caminin altı dükkanlardan oluşan bir bloktur ve cami bu blok üzerindedir. Anakapıdan girişte solda caminin parkı ve çayhanesi, avlu merdivenlerinden çıkıştan sonra solda Kuran kursu binası ve abdestliği vardır. Caminin son cemaat yeri kapalı hale getirilmiş, avluda geniş bir çardak yapılmıştır.
Mihrabı ve minberi mermerdir. Cami kapısından girdikten sonra sağ ve soldaki merdivenlerden asmakata çıkılır. Kuştepe Camii'nin kuzey kapısı Bilgi Üniversitesi'ne açılır, tuvaleti dükkanların bulunduğu bölümdedir.
(Ayios Andreas en te Krisei Manastırı ya da kısaca Andreas Manastırı) istanbul'un Kocamustafapaşa semtinde Doğu Roma döneminden kalma dinî bir yapıdır. Manastırın ne zaman yapıldığı bilinmemekle birlikte içinde bulunan 6. yüzyıla ait parçalar ve sütun başlıkları burada 6. yüzyılda bir ibadet yerinin olduğunu ispatlamaktadır. Manastır adını Bizans halkına Hıristiyanlığı kabul ettirdiğine inanılan Hagios Andreas en te Krisei adındaki havariden almıştır.[1]
ikonakırıcılık akımı sırasında bir hayli tahrip edilmiştir. Latin istilasından sonra ciddi bir onarımdan geçmiş günümüzde Koca Mustafa Paşa Camii'nin esasını oluşturan kilise inşa edilmiştir. istanbul'un fethine kadar manastır ve kilise olarak faaliyet gösteren bina 1486'da camiye dönüştürülmüştür.[1]
Üç avlu kapısı, iki giriş kapısı vardır. Giriş kapıları camekanlı bölmedendir. Bu kapılar son cemaat yerine açılır ve buradan iki kapıyla camiye girilir. Kürsü, minber, müezzin mahfili ahşaptır. iki kapı arasındaki mermer kitabe avlunun ortasındaki şadırvana bakar. Kocamustafa kapısından girişte sağ ve solda hazire ve sağda metruk ahşap ev bulunmaktadır.
Kubbe 4 sütuna yaslanır, iki apsid, iki nartekslidir. Sütun başlıkları yapraklı, monogramlıdır. Minare ortadadır. Sağda Safiye Sultan türbesi, avluda 1493'de vefat eden Sünbüliye şeyhi Yusuf Sünbül Sinanüddin Efendi'nin türbesi vardır. Sünbül Efendi türbesi ile şadırvan arasında korumaya alınmış 500 yıllık selvi ve yanında beyaz mermer sütundan tarihi çeşme bulunur.
istanbul'da Eğrikapı'daki cami. 1585 tarihlidir ve giriş kapısı üzerindeki levhada Mimar Sinan camisi olduğu yazılıdır. Bahçesinde geniş çukur ve tüneller vardır. Anemas zindanları kalıntıları çevresindedir. Caminin klasik ana kapısı yoktur.
Ön cephede sağlı sollu iki kapı vardır. Cami taş-tuğla halinde inşa edilmiştir. Minaresi kıble duvarı köşesindedir. Zamanında külliye halinde olan camiden sadece cami ve çeşme kalmıştır. ivaz Efendi bahçedeki hazirede medfundur.
Kanuni Sultan Süleyman'ın kazaskerlerinden biridir. Manavgatlı olması sebebiyle Manav ivazağa diye de anılır. Cami tek kubbeli ve beş tane yarım kubbe ana kubbeye destek olmuştur. Huzur veren bir bahçesi bulunmaktadır. Tarihi yarım ada kapsamındadır. ivazağa Anadolu ve Rumeli kazaskerliği yapmıştır.
istanbul'un Eyüp ilçesinde, Eyüp iskele caddesindeki bu kare planlı cami kesmetaştan yapılmıştır. Minaresi tam sağ köşededir. Caminin kıblesi Haliç'e bakar ve solunda park ve yeşillik alanı geçince Eyüp iskelesi görülmektedir.
Camiye 14 basamaklı sağlı sollu iki merdivenden çıkılmaktadır. Merdivenler küçük bir sundurmada birleşir ve buradan tahta kapılı bölüme girilir. Bir küp şeklindeki bu caminin altında ve solunda iki tane abdestliği bulunmaktadır.
Caminin bulunduğu cadde 500 metre sonra Eyüp Sultan Camii'ne gider. Çevresi türbe ve lahitlerle doludur.
istanbul Fatih ilçesi Sofular caddesindeki bu cami 2006'da ibadete açılmıştır. Camiyi yaptıran Kundakçızade Kambur Mustafa Paşa valiliklerde bulunmuş, Bağdat valiliğinden sonra hicri 1076'da vefat etmiş ve Kahire'ye defnedilmiştir.
Cami 17. yy.sonlarında inşa edilmiş, 1918'e kadar ibadete açık kalmış, bu tarihten 1945'e kadar metruk kalmış ve yıkılmıştır. Caminin planları ve eski fotoğraflarına bakılarak yeniden yapılmasına başlanmış ve 2006'da bitirilmiştir.
Değnekçi sokağı ile Pazaryeri sokağı arasındaki adada bulunan ve Yayla Camii diye de bilinen caminin kıble tarafında Sofular caddesinden ve tam karşı taraftaki sokaktan girilen iki kapısı vardır. Altı mahzen (şimdi Kadınlar Mescidi) olan camiye bu kapılardan on oniki basamaklı merdivenlerden çıkılır. Yoldan parmaklıklı duvarlarla ayrılan bir bahçesi vardır.
Kare planlı cami bir 4 metre yüksekliğindeki giriş ve 10 metre yüksekliğindeki ana yapıdan ibarettir. Ana yapı içine girildiğinde soldan merdivenlerle üst kata çıkılır. Duvarlar beyaz badanalı olup, klasik biçimde solda kürsü, sağda minber bulunur. Pencerelerin üstte olanları sabit ve peteklidir, alttaki pencereler kanatlıdır. Ana yapının sağında bitişik kırmızı tuğlalı minaresi yükselir.
Adana Yağ Camii - Adana'daki dinî yapı 1501 yılında camiye çevrilmiştir.
istanbul Ayasofya Müzesi - Bugünkü haliyle Jüstinyen tarafından 6. yüzyılda yaptırılan kilise Fatih Sultan Mehmedin istanbul'u fethetmesinden hemen sonra camiye çevrilmiştir. Minarelerden ilkini yaptırdı. ikinci minareyi II. Beyazıt, birincinin yerine yenisini II. Selim, diğer iki minareyi III. Murad yaptırmıştır. Minber, mihrab, mahfiller, levhalar eklenmiştir. Güneydoğusunda padişah ve yakınlarının türbeleri vardır. I. Mahmut döneminde külliye olmuştur. Abdülmecit döneminde Kazasker Mustafa Efendi hattıyla Allah, Muhammed, Ali, Ömer, Osman, Ebubekir, Hasan, Hüseyin levhaları asılmış, dış duvarlar sarı kırmızıya boyanmıştır. 1 Şubat 1935'de müze olmuştur. Koca Mustafa Paşa Camii - Camiye çevrilmeden önceki adıyla Aya Andrea Enti Krisi Kocamustafapaşa semtindedir. 1486'da camiye çevrilmiştir. Fethiye Camii - Eski adıyla Pammakaristos Çarşamba semtindedir. III. Murad 1590 yılı civarlarında camiye çevrimiştir. 1939'da müze haline getirilen yapı, 1960'da yeniden cami yapılmıştır. Fenari isa Camii - Lips Manastırı Fatih'dedir. 15. yüzyılda II. Beyazıt döneminde camiye çevrilmiştir.Molla Fenari isa Camii olarak da bilinir. Eski imaret Camii - Eski adıyla Pantepoptes Manastırı Zeyrek yakınlarındadır. 15. yüzyılda camiye çevrilmiştir. Zeyrek Camii - Eski adı Pantokratoros'tur. ismini camiden alan Zeyrek semtindedir. 15. yüzyılda camiye çevrilmiştir.
Atik Mustafa Paşa Camii - Camiye çevrilmeden önceki adı bilinmemektedir. Ayvansaray semtindeki yapı II. Beyazıt döneminde camiye çevrilmiştir. Vefa Kilise Camii - Eski adıyla Ayios Teodoros Vefa semtindedir. Fatih Sultan Mehmed döneminde camiye çevrilmiştir. Gül Camii - Eski adıyla Ayia Teodosia Ayakapı'dadır. 1499'da kiliseden camiye dönüştürülmüştür. Kariye Müzesi - Eski adıyla Khora Hristos Sofiras Edirnekapı'dadır. II. Beyazıt döneminde camiye çevrilmiş, 1948'de müze haline getirilmiştir. Kalenderhane Camii - Eski adıyla Yeotoks Kiriotissa Vezneciler'dedir. Fetihten sonra dinî ve sosyal amaçlara tahsis edilmiş, 18. yüzyılda camiye çevrilmiştir. imrahor Camii - Aya ioannes Prodomos Yedikule semtindedir. II. Beyazıt döneminde camiye çevrilmiştir.
Hırami Ahmet Paşa Mescidi - Eski adıyla Ayios ioannis Çarşamba semtindedir. 1586'da camiye çevrilmiştir.
Küçük Ayasofya Camii - Eski adıyla Aya Sergios ve Bakos kilisesi Çatladıkapı'dadır. II. Beyazıt döneminde camiye çevrilmiştir. isakapı Mescidi - Eski adı bilinmiyor. Cerrahpaşa'daki yapı 1560'larda camiye çevrilmiştir. Kefeli Mescidi - Eski adı bilimiyor. 1626 yılında mescide çevrilmiştir. Karagümrük'tedir. Sancaktar Mescidi - Eski adının Gastria olduğu sanılıyor. Cerrahpaşa'dadır. Manastır Mescidi - Eski adı bilinmiyor. Topkapı yakınlarındadır. Bodrum Camii - Eski adıyla Mireleon Laleli'dedir. 15. yüzyılda camiye çevrilmiştir. Arap Camii - Eski adıyla Aziz Dominik katedrali ve Aziz Pavlus şapeli Galata'dadır. Fetihten sonra camiye çevrilmiştir.
Kars Kümbet Camii - Kars'ta Ermeni kilisesi olarak 10. yüzyılda yapılmış, ilk olarak 1064 yılında camiye çevrilmiştir. 1964'te müze haline getirilen bina 1993'te yeniden cami oldu.
(Yunanca tam adı: Hagios ioannes en te Trullo Kilisesi, kısaca Ayios ioannis veya Aya Yani) istanbul'un Çarşamba semtinde Doğu Roma'dan kalma dinî yapıdır. Yapım tarihi bilinmemektedir.
Yapılış tarihinin 11. ya da 12. yüzyıl olduğu tahmin ediliyor. 1455 yılında Patrikhane'nin Pammakaristos Manastırı'na taşınması üzerinde oradaki rahibelere Aya Yani tesis edilmiştir. 1586'da Hırami Ahmet Paşa tarafından mescide çevrilmiştir.
Kapalı haç planlı yapılar tipinde, narteks ve apsis çıkıntıları dahil uzunluğu 15 metreyi geçmeyen bu küçük yapı, günümüze kadar oldukça iyi durumda gelmiştir. Ortada pencereli, yüksek kasnaklı bir kubbesi, doğu tarafında bir büyük iki küçük olmak üzere üç apsisi vardır.
Hekimoğlu Ali Paşa Camii istanbul'un Fatih ilçesinde, Davutpaşa mahallesinde Kızılelma caddesi ile Hekimoğlu Ali Paşa caddesi kavşağında Osmanlı döneminden kalma bir camidir. 1734-1735 yılları arasında inşa edilmiştir. Üç kere sadrazamlık yapmış olan Hekimoğlu Ali Paşa adına yapılmıştır. Mimarları Çuhadar Ömer Ağa ile Hacı Mustafa Ağa'dır.
Cami, tekkesi, türbesi, şadırvanı, kütüphanesi, sebili ve çeşmeleriyle bir külliyedir. Cami, baldakenli merkezi mekan geleneğine uygun yapılmıştır. Yüksek bir subasman üzerindeki caminin 3 avlu kapısı, 3 cami kapısı olup yapı kesme köfeki taşından yapılmıştır. Giriş kapısı taş kemerlidir ve sülüs kitabede Cihangirli Mustafa Efendi'nin hattıyla ishak Efendi'nin şiiri yer alır. Bu cümle kapısı üzerindeki fevkani yapı kütüphanedir. Kütüphanenin eserleri Süleymaniye Kütüphanesi'ne aktarılmıştır. Doğu kapısı kırma çatılı bir sundurmayla kaplıdır ve cami kapılarına yedi sekiz merdivenle çıkılır. Avlu taş döşemelidir ve çimenli bahçeleri çam ve çınar ağaçlarıyla kaplıdır. Şadırvan, mermer hazneli sekiz sütunla taşınan ahşap çatılıdır ve üzeri kiremit döşelidir. Şadırvanın yapında türbe bulunmaktadır. Türbede Abdal Yakub, Şeyh ibrahim sol bölümdeki sandukalarda yatar. Sağ bölümde Hekimoğlu Ali Paşa, karısı Muhsine Hatun ve ailesi yatmaktadır. Avlu cephesi ahşap sundurmalı olan türbenin kapı alınlığında talik yazılı kitabesi vardır. Avluda su terazisi ve bir kuyu bulunmaktadır.
Sebil cümle kapısı, şadırvan, türbe hizasında yer alıp iki caddenin köşesinde kubbeli bir yapıdır. Dilimli, beş cepheli, kubbeli, beş pencereli sebilin madeni şebekelerini bir kitabe kuşatır.
Cami anakubbesi 6 filayağına yaslanır, onikigen kesitli sivri kemerleri vardır. Pandantif ve mukarnaslı geçişle 6 yarım kubbe ile harimi yanlara doğru genişler. Beşer sıralı pencereler 100'den fazladır. ince ve tek şerefeli minaresi sağda, son cemaat yerine bitişiktir. Minare kürsüsünde Halifezade ismail'in güneş saati görülür.
Caminin kuzey giriş kapısından harime girildiğinde, harim mihrap dışında üç yönden mahfille çevrilidir ve galeri maksurelere sağ ve soldan döner merdivenlerden çıkılır. Mahfil, mermer korkulukludur Ana avize büyük değildir. Girişte ve yanlarda ayakkabılıklar bulunmaktadır.
Mukarnaslı ve rokoko-klasik sanatlı mihrap sarkıtlı yaşmaklı, iki sütunçeli, iki kabartma dolgulu ve kahverengi tonlarında bezemelidir. Üstünde iki yanda Kadiri eşrefi tacı ortada bir gül bulunur. Mihrap alanı harimden 30 cm yüksekte kare bir alandır. Sol duvarında ahşap yeşil renkli hünkar mahfili asılı gibi durur. Sol duvarda bir Kabe tasviri resmi, sağ duvarda yine bir Kabe tasviri çinisi vardır. Mihrabı sağdan sola kuşatan Kütahya çinisi üzerinde celi sülüs hatla Ayetül Kürsi yazılıdır.
Mermer minber, mukarnaslı tepelikte ajurlu taçla biter. Ahşap kürsü soldaki sütuna bitişiktir. Duvarlar, mahfile kadar hatlı mavi çiniyle kaplıdır.
Son cemaat yeri 6 sütunludur ve pencereleri arasında mihrap nişi ile barok bağdadi balkonlar vardır. Cami içinde kuzeyde iki çeşme vardır. Ayrıca avluda pencereli duvarlara gömülü 4 çeşme daha vardır ancak çeşmeler kurutulmuş, sebil yanındaki büyük çeşmenin iki yanındaki küçük çeşmeler kırılmıştır.
Has Odabaşı Behruz Ağa Camii, bir Mimar Sinan camiidir. Etrafındaki yerleşim bölgesi de Odabaşı semti olarak adlandırılır. Çapa'ya çıkan Başvekil caddesi ile Mevlanakapı caddesi ve Ahmet Vefik Paşa caddeleri kavşağındaki Odabaşı semtindedir.
Mevlanakapı caddesindeki anakapısından avluya girildiğinde Has Odabaşı Behruz Ağa'nın mezarı soldadır. Sağda şadırvan, tuvalet,imam odaları vardır. ikinci avlu kapısı kıble yönündeki caddededir.
16. yy.da yapılan Behruz Ağa camii ahşap ve tek minarelidir. Çatısı kırma çatıdır. Dikdörtgen planlıdır ve tahta kapıdan girdikten sonraki sağlı sollu yüksek platform son cemaat yeri olarak cami içindedir. ikinci kapıdan sahına girilir.
istanbul'da Silivrikapı'da Cambaziye mahallesinde bir camidir. Caminin dış duvarları Silivrikapı caddesi boyunca uzanır. Avluya üç giriş kapısı vardır.
Hadım ibrahim Paşa tarafından 1551'de Mimar Sinan'a yaptırılmıştır. Minare bitişiktir. Açık türbede banisi yatmaktadır. Burası aslında külliye olarak yaptırılmış, günümüze camisi kalmıştır. Kesmetaş-tuğla yapıdır. Son cemaat yeri 5 kubbeli, 6 sütunludur. Revaklar arası alüminyum kapatmalıdır. Mavi beyaz çinileriyle mihrabı özeldir. Minber ve müezzin mahfili mermerdir.
Kare planlı kübik yapının çeşmesi duvara bitişiktir. Kubbe trompları payanda duvarlarına dayanmaktadır. Kasnak petek pencerelidir. 2007'de cami tamir ve bakım dolayısıyla ibadete kapalıdır.
(Ayia Teodosia) istanbul'un Ayakapı semtindeki Doğu Roma döneminden kalma dinî yapıdır. Eski adı ve yapım tarihi hakkında kesin bilgiler olmamakla birlikte 10. ya da 11. yüzyılda yapıldığı tahmin edilmektedir. ikonakırıcılık akımı sırasında Büyük Saray'ın kapısı üzerindeki isa ikonasının indirilmesine karşı çıktığı için öldürülen Theodosia adlı kadının röliklerinin bu kiliseye konduğu ve bu kilisenin Ayia Teodosia olduğuna inanılır. 1499 yılında camiye çevrilmiştir.
Bina tuğla tonozlu bir bodrum üzerine inşa edilmiştir. Kilisenin planı Yunan haçı biçimindedir. Kubbe, duvarlara bitişmeyen dört ayak üstünde durur. Binanın doğu tarafında, ortadaki daha geniş olmak üzere üç apsis vardır. Apsislerdeki nişler ve tuğla bezemeler 13. ve 14. yüzyıllardaki tamirler sırasında yeniden yapıldığını gösterir. Orta apsisle sağ yan nef arasındaki payede içinde bir mezar olan bir hücre bulunur.
istanbul'un Topkapı semtinde Fatma Sultan mahallesinde bir camidir. Mimarı Mimar Sinan'dır. Yapım tarihi 1558. Kara Ahmet Paşa Camii olarak da bilinir. Caminin banisi Kara Ahmet Paşa Yavuz Selim'in damadıdır. 1553'te idam edilmiştir.Türbesi caminin 50 m batısında müstakil bir yapıdır.
Gazi Ahmet Paşa Camii'nin anakubbesi 6 filayağı üzerindeki kemerlere yaslanır ve 4 yarım kubbeyle çevrilidir. Kasnak pencereleri ile caminin iç avlusundan giriş kapısının iki yanındaki dev pencereler ilginçtir. 2 dış avlu kapısı, 2 iç avlu kapısı, 3 cami giriş kapısı vardır. Caddedeki avlu giriş kapısında bir zincir vardır ve bu kapıdan girişteki avlunun sağı hazireye ve musalla taşlarına, solu ağaçlıklı bir bahçeye bakar. Sağdaki patika doğu kapısına gider. Soldaki patikadan ise iç avlu kapısına gidilir. Minare caminin sağında bitişiktir ve sanatlıdır, üzerinde yıldız işaretleri vardır. Güneybatı duvarında üçgen güneş saati bulunmaktadır. Üstü beşik eğimli dış duvarlar 2 m boyunda olup alt sırası kafes pencerelidir.
iç avlu dört çimenlik sekiye ayrılmıştır. Kıbleye göre batı kapısı merdivenlidir. Ortasında Hacı Ahmet hayratı büyük taş ve mermer şadırvan bulunur. Ahşap çatılı ve çokgen şadırvanın muslukları eski bakır sanatı işidir. Revaklı avlunun üç tarafında medrese odaları bulunmaktadır. Çaykara Derneği'ne ait odalar ve çayocağı sol taraftadır. Bu medreseler üç tarafta, 22 sütunlu kubbeli bölüm oluşturur. Son cemaat yeri ise caminin kıble kapısına göre 25 cmlik bir platformdadır. Kıble kapısı üzerinde bir besmele hattı vardır. Doğu ve batı giriş kapıları sundurmalıdır.
Caminin sahınında mihrap, kürsü, minber tarafı 10 cm yüksekçedir. Üstleri özel renkli ve hat çinili pencereler ve yazılarla çevrilidir. Kıble kapısından girildikten sonra sağ ve soldaki merdivenlerden kadınlar mahfiline çıkılır. Müezzin mahfili tavanı nadir bir sanat eseridir.
Caminin dış avlusunun 50 m yanında Gazi Ahmet Paşa türbesi yer alır. Kubbeli, çokgen taş yapıdır. Türbenin karşısındaki dikdörtgen bina ise Ahilik Kültürünü Geliştirme ve Eğitim Merkezi'dir.
istanbul Fatih'e bağlı Fethiye mahallesinde bulunan cami.
Aslında kilise olarak, 13. yüzyıl sonlarında Bizansın ileri gelenlerinden Mihail Glabas Tarkaniotes tarafından inşa ettirilmiştir. istanbul'un fethinden sonra 1454 yılında patrikhane olarak kullanılmıştır. 1590 yılında iran savaşlarında Gürcistan ve Azerbaycan'ın fethedilmesiyle, fethin hatırası olarak camiye dönüştürülmüştür.
Fethiye Camii, camiye dönüştürülürken kilisenin apsis kısmı yıkılarak yerine kıble yönüne uygun bir mihrap yapılmış, bir minare ve medrese inşa ettirilmiştir. Cumhuriyet döneminde müzeye dönüştürülmüş, 1955 yılında Amerikan Bizans Enstitüsü tarafından içindeki mozaik ve freskolar açığa çıkarılmış, sonradan yapılan kemer sökülüp yerine eski haline uygun sütunlar yapılmıştır. 1960'lı yıllarda yeniden camii olarak ibadete açılmıştır. Camii'nin duvarları taş ve tuğla karışımıdır. Dış duvarlarında ve içerideki mozaiklerde Grekçe yazılar göze çarpmaktadır.
istanbul'un Balat semtinde Ayvansaray caddesinin kara tarafındaki camidir. Kanuni Sultan Süleyman'ın sadrazamı Semiz Ali Paşa'nın kahyası olan Ferruh Kethüda adına Mimar Sinan tarafından 1562-63 tarihinde inşa edilmiştir. Külliyeden günümüze sadece cami kalmıştır.
Kesmetaştan inşa edilmiş, dikdörtgen planlıdır. 1959'da yenilenmiştir. Duvarlarda Tekfur Sarayı çinileri vardır. Bahçede bir havuz bulunmaktadır. Arka duvarında bir güneş saati olan cami kiremit çatılı, mütevazı bir binadır. Eskiden Balat mahkemesi bu caminin avlusunda kurulurdu.
(Pantepoptes Manastırı Kilisesi) istanbul'un Zeyrek semtinde Doğu Roma döneminden kalma dinî yapıdır. 1081- 1087 yılları arasında inşa edildiği tahmin ediliyor.
Kilise Komnenos hanedanının kurucusu Aleksios Komnena tarafından yaptırılmıştır. Fatih Sultan Mehmet döneminde medrese olarak kullanılan Zeyrek Camii'nin imarethanesi olarak kullanılmıştır. Fatih medreseleri yapılınca cami olmuştur.
istanbul'da Edirnekapı'daki cami. Cami ve tekkenin vakfiyesi 1530'dur. Emir Buhari adına Kanuni Süleyman inşa ettirmiştir. Halveti tekkesi idi. Kagir yapının mimarı Mimar Sinan'dır. 1853'de cami yenilenmiş, 1942'de yıkılmıştı. Tuğla minaresi, ahşap iki katlı harimi ve mezarlığı vardır.
Ebulfazl Camii, Beyoğlu Kılıç Ali Paşa mahallesindedir. Defterdar yokuşunda italyan hastanesi karşısındaki meyilli zeminde inşa edilmiştir. 1553'de yapılmış caminin mimarı Mimar Sinan'dır. 1993'de yenilenmiştir. Dikdörtgen planlı, küfeki taş-tuğla duvarlı, iki sıra pencerelidir. Son cemaat yeri ahşap direklidir. Caminin çeşmesi ön tarafta, şadırvanı avlu ortasında bulunmaktadır.
istanbul'da Fatih semtinde Hoca Şemsettin Habib Efendi'nin camii (15. yüzyıl).
Kesme taşlardan yapılmış olan cami onarılırken değişikliğe uğradı. Yalnız duvarların bir kısmı eski halindedir. 1846-1847 yıllarında yapıya bir son cemaat yeri eklendi. Çatıya modern kiremitler kondu. Özelliği, medresenin caminin altında olmasıdır. Fatih devrinde yapıldığı biliniyor.
