çalışmadan köşeyi dönmek isteyenleri nefis tokatlayanların bolluğu karşısında bir hayrettir.
bu nedir arkadaş?! kastelli, kenan şeranoğlu, jet fadıl, kairos, mega holdings, çiftlik bank...
çalışmaya, yatırıma gelince yok ama bedava para diyince hop! kendini çakal zanneden açgözlüler ondan sonra tezgaha geliyor, vurgunu vuran vuruyor!
daha yeni yeni birçok bilgisayar kullanıcısının kabul ettiği gerçektir. nasıl mı?
1994 civarlarına geri dönelim. microsoft şimdiki kadar iyi bir durumda değildi, windows 3.1 görece kararsız ve kötüydü, büyük bir kullanıma sahip olsa da. windows nt 3.5 ise novell netware (linux o zamanlar yeni yeni olgunlaşıyordu) gibi çeşitli sunucu sistemleriyle mücadele etmeye çalışıyordu ve 32 bit yazılım kıtlığı vardı. os/2 son zamanlarındaydı.
windows 95 çıktığı zaman dünyanın yerinden oynadığını biliyorsunuz. belki de dünyada böylesi bir heyecanla satılmış yazılım yoktur. microsoft, oldukça iyi bir araştırma yaparak kullanıcıya basit, kullanışlı ve hızlı bir arayüz sunmayı başarmıştı. windows 3.1'den yana tak-çalıştır, düzgün çoklu görev, directx gibi birçok yeni teknolojiyi bir arada getiriyordu. bu şekilde os/2'nin fişini de çektiler. (os/2'nin 1996'da son sürümü çıktı, son güncelleme 2001'de geldi)
ancak bütün olası paralel evrenlerde bile geçerli olan * bir gerçek vardı: microsoft'un tekel hastalığı. başka bir işletim sistemi 1000 yıl çıkmasa bile sürecek bir durum.
1990'larda büyüyen internet ağına netscape, 1994'te bam diye girmişti. microsoft öncelikle durumu önemsemedi. ancak netscape 1995-96 civarında baskın hale geldi. microsoft ise tekelini kötüye kullandı ve yasadışı yollarla netscape'yi yok etti. nasıl mı?
interner explorer 1.0, windows 95 plus! ile geliyordu. o zamanlardan microsoft yolunu bulmuştu: yazılımı bir paketle kurmaya zorlamak (bundling)! ie 2 ve 3, windows 95'in osr sürümleriyle geliyordu. işler görece iyi gitse de, çoğu kullanıcı ie'yi kaldırıp netscape'yi kuruyordu.
şimdi gelelim microsoft'un ibneliklerine:
-1997 başları. windows 98 tasarımının ilk evrelerinde internet explorer 4, kaldırılamaz olduğu ve sistem bileşeni olduğu iddia edilen bir şekilde windows ile bütünleştirildi. windows gezgini, yardım, denetim masası, outlook... hepsi ie 4 altyapısını kullanacaktı! sadece internette gezinmek için kullanılması gereken bir tarayıcı, artık sistemin kritik bir bileşeniydi! ayrıca, kullanıcının seçimi hiçe sayılıyordu.
-windows 95 osr 2.5 de kaldırılamaz bir şekilde ie 4 içeriyordu.
-bilgisayar üreticilerinin özel arayüz ekleme ve ie'yi kaldırma hakları kaldırıldı. aksi takdirde oem satışı yapılmayacaktı. hatta compaq, sırf masaüstünde ie simgesini kaldırdığı için tehdit edildi! (bir ara ürünlerine şöyle bir kitapçık koymuşlar: windows 95 ie 4.01'le sorunlu: bilgisayar kapanırken yanıt vermiyor)
-programlar, içeriklerini görüntülemek için ie api'lerini kullanmaya zorlandı. sürücüler bile. (windows 10'da ie ile beraber yeni bir tarayıcının gelmesinin nedeni budur. birçok program eski altyapıyı kullanıyor)
-channel bar ile masaüstüne reklam yerleştirildi.
-active desktop eklendi. bir web sayfasının masaüstüne arka plan olarak eklenmesini sağlıyordu. (performans sorunları...) ayrıca activex teknolojisi de geldi. (infectivex! virüs kapısı resmen)
-ie 4 başlangıçta ram'a yükleniyordu. bu şekilde "daha hızlıydı". uygulamaların yavaşlamasına da sebep oldu.
-outlook 98, 97'ye ücretsiz bir güncelleme olarak sunuluyordu. ama ie 4 gerektiriyordu.
-iis'nin en son sürümü ie 4 gerektirmeye başladı.
-microsoft, apple'yi varsayılan tarayıcı olarak ie'yi eklemeye zorladı, yoksa mac için microsoft office çıkmayacaktı. steve jobs 1997'de geri döndüğü zaman bir sunuma katılmış, bu açıklamayı yaptığında yuhalanmıştır. (youtube'ye steve jobs booed diye yazın)
-microsoft ürünleri sadece ie teknolojilerini kullanmıştır. bir yerden sonra çoğu web sayfası sadece ie için yazılmıştır doğal olarak. (bu site ie x ve yukarısını gerektirir yazılarını hatırlıyor musunuz?)
-ntlm doğrulaması sadece ie'de vardı. yerel ağlarda başka tarayıcılar kullanılamazdı.
üzerine, ie 4 çok hata veriyordu, sistemi oldukça yavaşlatıyor ve dll sorunlarına yol açıyordu, fazla kaynak istiyordu... (98lite adlı bir programla ie'nin kaldırılabileceği kanıtlandı)
1997 başından itibaren microsoft, netscape'yi böyle ezdi geçti. netscape tekel davası açtı ve 7 haziran 2000'de microsoft, tekelini kötüye kullanmaktan ve ie'yi sistem bileşeni haline getirmekten suçlu bulundu. ancak pek bir etkisi olmadı, atı alan üsküdar'ı geçmişti.
1999'da yayınlanan ie 5 çok daha iyiydi, ie 4'ün birçok sorununu ortadan kaldırmıştı ancak web standartlarıyla uyumsuzdu, sadece kendi anlayabileceği kodlar istiyordu. netscape kaybetmişti. 2001'deki ie 6'yı hepimiz biliyoruz. bu dakikadan itibaren ie gelişimi birkaç düzeltme dışında neredeyse durduruldu. artık gelişen standartlar dikkate alınmayacaktı. zamanla ie zararlı yazılımların giriş kapısı haline geldi, yavaşlığını saymayalım.
netscape mi? 1998'de aol tarafından satın alınmadan önce kaynak kodlarını açtı ve mozilla vakfı'nı kurdu. yıllar içinde gecko motoru yazıldı. netscape'nin küllerinden ne mi doğdu? firefox! 2004'teki firefox 1 büyük bir şey yapmadı ama 2006'daki firefox 2, intikamı sağlam almaya başladı. 2007'deki ie 7 doğal olarak durumu toparlayamadı. kısa süre sonra çıkan chrome ile beraber ie tarihe gömüldü neredeyse. yeni sürümü çıkmayacak. 2002'de %90 gibi bir payı olan ie, şimdilerde %10'un altında.
bugün ie'nin kullanımı hepten dursa, bazılarımızın nefreti en az 20 yıl daha devam eder. eminim. ie dünyaya en çok zarar veren programdır!
where do we go from here now that all other children are growin' up
and how do we spend our lives if there's noone to lend us a hand
i don't wanna live here no more, i don't wanna stay
ain't gonna spend the rest of my life, quietly fading away
games people play, you take it or you leave it
things that they say, honor brite
if i promise you the moon and the stars, would you believe it
games people play in the middle of the night
where do we go from here now that all of the children have grown up
and how do we spend our lives knowin' nobody gives us a damn
i don't wanna live here no more, i don't wanna stay
ain't gonna spend the rest of my life, quietly fading away
games people play, you take it or you leave it
things that they say, just don't make it right
if i'm telling you the truth right now, do you believe it
games people play in the middle of the night
games people play, you take it or you leave it
things that they say, honor brite
if i promise you the moon and the stars, would you believe it
games people play in the middle of the night
games people play, you take it or you leave it
things that they say, just don't make it right
if i'm telling you the truth right now, do you believe it
games people play in the middle of the night
