nick gibi nick ya da klasik muzik, hangisini tercih ederseniz. sözlüğe veda eden bir yazarın şu anda dillendirdiği konu.
üç yıllık sözlük serüveninin burada sonlanması gerektiğini düşünüyorum. uludağ sözlük'ün buraya ilk kaydolduğum zamanki ve daha öncesindeki kalitesi yok artık. sözlükteki troll sayısı çoğaldıkça çoğalıyor, donuz butonu çökecek gibi duruyor. * her neyse, aslında sözlüğe vedamın asıl nedeni buradan sıkılmam. birden yok olmak istemediğimden bu başlığı açtım.
üç yıl boyunca burada vakit geçirdim. artık geçirmeyeceğim. ha hesabımı kapatacak mıyım, hayır. olur da bir gün geri dönersem diye hesabım açık kalacak. hepinize güle güle arkadaşlar.
mozart'ın bestelediği 41 senfoniden 15. olanıdır. mozart bu şarkıyı salzburg'da 1772 yılında bestelemiştir. mozart 1756 yılında doğduğuna göre, mozart'ın bu şarkıyı 16 yaşında bestelediğini söyleyebiliriz. hareketli bir şarkıdır. dört bölümden oluşmaktadır: allegro (3/4 tempo), andante (2/4), menuetto - trio (3/4) ve presto (2/4). şarkı sol majör tonundadır. bütün yaylılar, iki obua, iki korno ve bir fagottan oluşmaktadır. şarkı şu şekilde başlar: https://upload.wikimedia....2c8gi05ns055/8goodrhs.png
bu dinlendirici, keyif verici 15. senfoniyi ip adresi istenen 15 kişinin dinlenmesi tavsiye olunur. ya da rahatlamak isteyen herkes.
klasik müzikte kullanılan temel gamların, yani majör ve minörlerin çıkış noktasıdır. orta çağ'da kilise müziğinde kullanılmıştır. bunlardan ikisi şimdiki klasik müziğin temel gamları kabul edilmiştir. yedi tanedirler ve yedi notadan oluşurlar. bunlar, aşağıda listelenmiştir.
1- iyonyan mod
iki tam, bir yarım, üç tam, bir yarım (ttyttty) aralıklarından oluşan bir moddur. do notasından başlayıp oktavına kadar hiçbir notaya değiştirici işaret vermeden ulaştığımız mod, iyonyan moddur. klasik müziğin şekillendiği barok döneminde iki temel gamdan biri olarak kabul edilmiştir. size de tanıdık gelmiş olabilir, bu mod şimdiki klasik müzikte majör gamdır.
bir notanın iyonyan modunu bulmak için bu aralığı ezberlemeye gerek yoktur. do notasından ince do notasına kadar bir gam çizip sonrasında aralıklarını bularak onu başka bir notaya uygulayabilirsiniz. do iyonyan mod şudur: http://www.erhanbirol.com...ikEgitimi/image/gmlr3.gif
2 - doryan mod
bir tam, bir yarım, üç tam, bir yarım, bir tam (tytttyt) aralıklarından oluşan bir moddur. re notasından başlayıp oktavına kadar hiçbir notaya değiştirici işaret vermeden ulaştığımız mod, doryan moddur. bir notanın doryan modunu bulmak için bu aralığı ezberlemeye gerek yoktur. re notasından ince re notasına kadar bir gam çizip sonrasında aralıklarını bularak onu başka bir notaya uygulayabilirsiniz, veya bir notanın çıkıcı gamını çizip üçüncü ve yedinci notalarını pesleştirebilirsiniz. re doryan mod şudur: http://www.erhanbirol.com...ikEgitimi/image/gmlr4.gif
yukarıdaki taktiği uygulayarak farklı notaların doryan modunu bulabiliriz. do doryan mod şudur: http://www.erhanbirol.com...ikEgitimi/image/gmlr5.gif
3 - frigyen mod
bir yarım, üç tam, bir yarım, iki tam (ytttytt) aralıklarından oluşan bir moddur. mi notasından başlayıp oktavına kadar hiçbir notaya değiştirici işaret vermeden ulaştığımız mod, frigyen moddur. bir notanın frigyen modunu bulmak için bu aralığı ezberlemeye gerek yoktur. mi notasından ince mi notasına kadar bir gam çizip sonrasında aralıklarını bularak onu başka bir notaya uygulayabilirsiniz, veya bir notanın çıkıcı gamını çizip ikinci, üçüncü, altıncı ve yedinci notalarını pesleştirebilirsiniz. mi frigyen mod şudur: http://www.erhanbirol.com...ikEgitimi/image/gmlr6.gif
yukarıdaki taktiği uygulayarak farklı notaların frigyen modunu bulabiliriz. do frigyen mod şudur: http://www.erhanbirol.com...ikEgitimi/image/gmlr7.gif
4 - lidyan mod
üç tam, bir yarım, iki tam, bir yarım (tttytty) aralıklarından oluşan bir moddur. fa notasından başlayıp oktavına kadar hiçbir notaya değiştirici işaret vermeden ulaştığımız mod, lidyan moddur. bir notanın lidyan modunu bulmak için bu aralığı ezberlemeye gerek yoktur. fa notasından ince fa notasına kadar bir gam çizip sonrasında aralıklarını bularak onu başka bir notaya uygulayabilirsiniz, veya bir notanın çıkıcı gamını çizip dördüncü notasını tizleştirebilirsiniz. fa lidyan mod şudur: http://www.erhanbirol.com...ikEgitimi/image/gmlr8.gif
yukarıdaki taktiği uygulayarak farklı notaların lidyan modunu bulabiliriz. do lidyan mod şudur: http://www.erhanbirol.com...ikEgitimi/image/gmlr9.gif
5 - miksolidyan mod
iki tam, bir yarım, iki tam, bir yarım, bir tam (ttyttyt) aralıklarından oluşan bir moddur. sol notasından başlayıp oktavına kadar hiçbir notaya değiştirici işaret vermeden ulaştığımız mod, miksolidyan moddur. bir notanın miksolidyan modunu bulmak için bu aralığı ezberlemeye gerek yoktur. sol notasından ince sol notasına kadar bir gam çizip sonrasında aralıklarını bularak onu başka bir notaya uygulayabilirsiniz, veya bir notanın çıkıcı gamını çizip yedinci notasını pesleştirebilirsiniz. sol miksolidyan mod şudur: http://www.erhanbirol.com...kEgitimi/image/gmlr10.gif
yukarıdaki taktiği uygulayarak farklı notaların miksolidyan modunu bulabiliriz. do miksolidyan mod şudur: http://www.erhanbirol.com...kEgitimi/image/gmlr11.gif
6 - aeoliyan mod
bir tam, bir yarım, iki tam, bir yarım, iki tam (tyttytt) aralıklarından oluşan bir moddur. la notasından başlayıp oktavına kadar hiçbir notaya değiştirici işaret vermeden ulaştığımız mod, aeoliyan moddur. klasik müziğin şekillendiği barok döneminde iki temel gamdan biri olarak kabul edilmiştir. size de tanıdık gelmiş olabilir, bu mod şimdiki klasik müzikte minör gamdır. bir notanın aeoliyan modunu bulmak için bu aralığı ezberlemeye gerek yoktur. la notasından ince la notasına kadar bir gam çizip sonrasında aralıklarını bularak onu başka bir notaya uygulayabilirsiniz, veya bir notanın çıkıcı gamını çizip üçüncü, altıncı ve yedinci notalarını pesleştirebilirsiniz. la aeoliyan mod şudur: http://www.erhanbirol.com...kEgitimi/image/gmlr12.gif
yukarıdaki taktiği uygulayarak farklı notaların aeoliyan modunu bulabiliriz. do aeoliyan mod şudur: http://www.erhanbirol.com...kEgitimi/image/gmlr13.gif
7 - lokriyan mod
bir yarım, iki tam, bir yarım, üç tam (yttyttt) aralıklarından oluşan bir moddur. si notasından başlayıp oktavına kadar hiçbir notaya değiştirici işaret vermeden ulaştığımız mod, lokriyan moddur. bir notan lokriyan modunu bulmak için bu aralığı ezberlemeye gerek yoktur. si notasından ince si notasına kadar bir gam çizip sonrasında aralıklarını bularak onu başka bir notaya uygulayabilirsiniz, veya bir notanın çıkıcı gamını çizip ikinci, üçüncü, beşinci, altıncı ve yedinci notalarını pesleştirebilirsiniz. si lokriyan mod şudur: http://www.erhanbirol.com...kEgitimi/image/gmlr14.gif
yukarıdaki taktiği uygulayarak farklı notaların lokriyan modunu bulabiliriz. do lokriyan mod şudur: http://www.erhanbirol.com...kEgitimi/image/gmlr15.gif
ön not: açıklamaların tamamı bana aittir. ancak anlamayanların da anlayabilmesi için fotoğrafları https://en.wikipedia.org/wiki/Clef adlı siteden almak zorunda kaldım.
müzikte her şarkının en başına konulan, portedeki notaların adlandırılmasını, anlaşılmasını ve okunmasını sağlayan, üç çeşit olan ve kendine has şekilleri olan, portenin temel elemanlarıdır. dediğim gibi üç çeşittir: sol anahtarı, fa anahtarı ve do anahtarı.
sol anahtarı
anahtarların arasından en çok bilinen ve kullanılan anahtar çeşididir. şekli şudur: https://en.wikipedia.org/wiki/File:GClef.svg
bir bakıma g harfinin artistik bir biçimde çizimidir. g harfi sol notasına denk gelir.
portenin alttan ikinci çizgisinden başlayarak çizilir ve bu nedenle bu anahtarın bulunduğu portede alttan ikinci çizgideki nota sol olur: https://en.wikipedia.org/...:Treble_clef_with_ref.svg
sol anahtarı, tenor (ince) ses veren çalgıların notalarının yazımında kullanılır. keman, piyano (sağ el), flüt, gitar gibi çalgılar buna örnektir.
sol anahtarında do majör gamı şöyledir: https://en.wikipedia.org/...cale_on_C_treble_clef.png
yukarıdaki anlatım, ingilizce'de "treble clef" olarak bilinen, türkçesi "soprano sol anahtarı" olan anahtara aittir. evet, çoğunlukla kullanılan, bildiğimiz sol anahtarı dışında bir sol anahtarı daha var: fransız kemanı sol anahtarı. bu anahtar şu anda kullanılmamaktadır. yine de anlatalım.
17-18. yüzyıllarda, özellikle fransa'da hızla yayılan keman müziği için özel bir anahtar geliştirilmiştir. flüt için kullanıldığı da olmuştur.
portenin en alt çizgisinden başlayarak çizilir ve bu nedenle bu anahtarın bulunduğu portede en alt çizgideki nota sol olur: https://en.wikipedia.org/...:French_clef_with_ref.svg
fransız kemanı sol anahtarında do majör gamı şöyledir: https://en.wikipedia.org/..._C_French_violin_clef.png
fa anahtarı
anahtarların arasında herkes tarafından bilinmese de müzisyenlerin çok iyi bildiği bir anahtar çeşididir. şekli şudur: https://en.wikipedia.org/wiki/File:FClef.svg
bir bakıma f harfinin artistik bir çizimidir. f harfi fa notasına denk gelir.
portenin üstten ikinci çizgisinden başlayarak çizilir ve bu nedenle bu anahtarın bulunduğu portede üstten ikinci çizgideki nota fa olur: https://en.wikipedia.org/...le:Bass_clef_with_ref.svg
fa anahtarı, bas (kalın) ses veren çalgıların notalarının yazımında kullanılır. çello, piyano (sol el), kontrbas, bas gitar gibi çalgılar buna örnektir.
fa anahtarında do majör gamı şöyledir: https://en.wikipedia.org/..._scale_on_C_bass_clef.png
yukarıdaki anlatım, ingilizce'de "bass clef" olarak bilinen, türkçesi "kalın fa anahtarı" olan anahtara aittir. evet, çoğunlukla kullanılan, bildiğimiz fa anahtarı dışında iki fa anahtarı daha var: bariton fa anahtarı ve sub-bass** fa anahtarı. bu anahtarlar şu anda kullanılmamaktadır. yine de anlatalım.
bariton fa anahtarı, eskiden klavyeli çalgılarda sol eli belirtmek için kullanılmıştır ve genellikle şarkının orta frekanstaki notalarını barındırmıştır. bariton do anahtarı ile aynı görevi görmüşlerdir.
portenin tam ortasındaki, yani üçüncü çizgisinden başlayarak çizilir ve bu nedenle bu anahtarın bulunduğu portede üçüncü çizgideki nota fa olur: https://en.wikipedia.org/...aritone_clef_with_ref.svg
bariton fa anahtarında do majör gamı şöyledir: https://en.wikipedia.org/..._on_C_baritone_F-clef.png
sub-bass fa anahtarı, barok döneminde ockeghem ve heinrich schültz tarafından yavaş ve fazlasıyla kalın notaları belirtmek için kullanılmıştır.
portenin en üst çizgisinden başlayarak çizilir ve bu nedenle bu anahtarın bulunduğu portede en üst çizgideki nota fa olur: https://en.wikipedia.org/...Subbass_clef_with_ref.svg
sub-bass fa anahtarında do majör gamı alta eklenen ilk ek çizgiden başlayıp üçüncü çizgide son bulur.*
do anahtarı
anahtarların arasında herkes tarafından bilinmese de müzisyenlerin çok iyi bildiği bir anahtar çeşididir. şekli şudur: https://en.wikipedia.org/wiki/File:CClef.svg
bir bakıma c harfinin artistik bir çizimidir. c harfi do notasına denk gelir.
do anahtarları, orta ses veren çalgıların notalarının yazımında kullanılır. viyola, alto trombon için ve fagot, çello, tuba gibi çalgıların ince notaları için kullanılır.
alto ve tenor olmak üzere iki çeşittir.
alto do anahtarı
portenin tam ortasındaki, yani üçüncü çizgisinden başlayarak çizilir ve bu nedenle bu anahtarın bulunduğu portede üçüncü çizgideki nota do olur: https://en.wikipedia.org/...le:Alto_clef_with_ref.svg
alto do anahtarı, yukarıdaki çalgılardan viyola, alto trombon ve bunların dışında mandola notalarının yazımında kullanılır. genellikle viyola notasının yazımında kullanıldığından viyola anahtarı şeklinde de bilinir.
alto do anahtarında do majör gamı şöyledir: https://en.wikipedia.org/..._scale_on_C_alto_clef.png
yukarıda anlatılanlar, şu anda kullanılan alto ve tenor do anahtarlarıdır. evet, çoğunlukla kullanılan, bildiğimiz do anahtarları dışında üç anahtar daha var: soprano do anahtarı, mezzo-soprano do anahtarı ve bariton do anahtarı. bu anahtarlar şu anda kullanılmamaktadır. yine de anlatalım.
soprano do anahtarı, eskiden klavyeli çalgılarda sol eli belirtmek için veya soprano tonunda okuyan vokallerin notalarının yazıldığı anahtar olmuştur.
portenin en alt çizgisinden başlayarak çizilir ve bu nedenle bu anahtarın bulunduğu portede en alt çizgideki nota do olur: https://en.wikipedia.org/...oprano_Clef_-_trimmed.png
soprano do anahtarında do majör gamı şöyledir: https://en.wikipedia.org/...ale_on_C_soprano_clef.png
mezzo-soprano do anahtarı, eskiden bazı şarkılarda mezzo-soprano ses çıkaran veya mezzo-soprano tonunda okuyan vokallerin notalarının yazıldığı anahtar olmuştur.
portenin alttan ikinci çizgisinden başlayarak çizilir ve bu nedenle bu anahtarın bulunduğu portede alttan ikinci çizgideki nota do olur: https://en.wikipedia.org/...soprano_clef_with_ref.svg
mezzo-soprano do anahtarında do majör gamı şöyledir: https://en.wikipedia.org/...soprano_clef_with_ref.svg
bariton do anahtarı, eskiden klavyeli çalgılarda sol eli belirtmek için kullanılmıştır ve genellikle şarkının orta frekanstaki notalarını barındırmıştır. bariton fa anahtarı ile aynı görevi görmüştür.
portenin en üst çizgisinden başlayarak çizilir ve bu nedenle bu anahtarın bulunduğu portede en üst çizgideki nota do olur: https://en.wikipedia.org/...itone_C_clef_with_ref.svg
bariton do anahtarında do majör gamı şöyledir: https://en.wikipedia.org/..._on_C_baritone_C-clef.png
diğer anahtarlar
evet, zaten yazması bu kadar uzun sürmüş anahtarlar dışında birkaç anahtar daha var. onlar da üç çeşit: oktav anahtarları, nötr anahtarlar ve tablatürler.
oktav anahtarları
bazı çalgılar, yazıldıkları anahtarlarda vermesi gereken seslerden bir oktav daha yüksek veya daha düşük ses verir. buna sol anahtarı - gitar örnek verilebilir. gitarın en ince boş teli "mi", normalde en alt çizgide yazılması gerekirken çok kalınlara inilmemesi için en üst boşlukta yazılır. bu nedenle, gitar gibi bir oktav üstten ya da alttan çalan çalgıların notalarının karışması çok olasıdır. bu nedenle, anahtarların üstüne veya altına "8" sayısı konulur. altına konulursa bir oktav daha kalın, üstüne konulursa bir oktav daha ince ses duyulur. https://en.wikipedia.org/...e_on_C_suboctave_clef.png fotoğrafında bir oktav kalın (sub-octave), https://en.wikipedia.org/...e_on_C_sopranino_clef.png fotoğrafında bir oktav ince (sopranino) anahtarlar kullanılarak do majör gamı yazılmıştır. ikisinde de notalar aynı olsa da, aralarında iki oktav bulunmaktadır. ilk anahtarda yazılan çalgılara gitar, ikinci anahtarda yazılan çalgılara pikolo örnek verilebilir.
nötr anahtarlar
vurmalı çalgılar için kullanılır. şu şekildedir: https://en.wikipedia.org/...ile:Music-neutralclef.png
vurmalı çalgı anahtarları olarak da geçer. sol, fa ve do anahtarlarıyla aynı türden bir anahtar değildir. vurmalı çalgılarda çıkarılan seslerin yükselip alçalmasını gösteren notaların yazıldığı bir anahtardır. portenin üstüne yazılan işaretler ise belirtilen notanın hangi vuruşlarda çalınacağını gösterir. bu anahtarın olduğu portede notalar kesin değildir. her vurmalı çalgı bu anahtarla çalınmaz. örneğin timpani. aynı şekilde bu anahtarla çalınan şarkılarda portenin beş çizgi olma zorunuluğu yoktur. tek çizgili de olabilir. örneğin davul. bu anahtar kullanılarak yazılmış bir nota örneği: https://en.wikipedia.org/...tic_rock_drum_pattern.png
tablatürler
genellikle gitarlar için kullanılır. bazı telli çalgılar için de kullanılabilir. şu şekildedir: https://en.wikipedia.org/wiki/File:Tablature.svg
nötr anahtarlar gibi, bu anahtarlarda da notalar belirtilmez. notanın hangi telde, kaçıncı perdede olduğu gösterilir. bu da bir nota belirtme şekli olsa da sol, fa ve do anahtarları gibi değildir. örneğin altında "8" olan bir sol anahtarının olduğu yerde alttaki ek çizgide bulunan do notası, tablatürde alttan ikinci çizgide 3 olarak gösterilir çünkü kalın do gitarın alttan ikinci telinin üçüncü perdesindedir. tablatürdeki çizgi sayısı kullanılan çalgıya göre değişir. örneğin klasik gitar için 6 çizgi konulurken bas gitar için 4 çizgi konulur. gitar tablatüründe do majör gamı şöyledir: https://en.wikipedia.org/...e_on_C_tablature_clef.png
sanırım şu ana kadar kullanılmış ve hala kullanılan anahtarlar bu kadar. yaklaşık iki gün boyunca bu yazıyı yazmakla uğraştım, ama değdi! umarım birilerinin işini görür.
klasik müzikte orkestralar için bestelenmiş olan, genellikle fazlasıyla çalgı bulunduran, uzun süren ve farklı çalgıların farklı sesler çıkararak armoni oluşturduğu senfonilerin ** bulundurduğu çalgıların isimlerini oluşturan listedir. genellikle yaylı, üflemeli ve vurmalı çalgılardan oluşur.
her senfonide bu çalgılar kullanılmak zorunda değildir ancak senfoni çok çalgı bulunduran bir tiptir. bunlardan çoğu senfonide yaylıların tamamı, üflemelilerde flüt, fagot, korno, obua, pikolo ve vurmalılardan timpani kullanılır. genellikle kemanlar ikiye bölünür, iki ayrı nota çalarlar. tabi ki de bunların hepsi kullanılmak zorunda değildir ancak genellikle yaylılar ve üflemelilerin sayısı fazla olur. istenirse piyano bile kullanılabilir. barok dönemindeki senfonilerde *** bir tuşlu çalgı bulundurma zorunluluğu varken, klasik dönemde bu kalkmıştır.
not: bu çalgılardan dördünü kullanırsanız quartet (türkçede dörtlü), beşini kullanırsanız quintet (türkçede beşli) bestelemiş olursunuz. senfoni için 7-8 çalgı idealdir.
müzikteki tril, küme, dokunma, basamak gibi, bestenin kulağa daha hoş gelmesini sağlayan süslemelerin bir başlık altında toplandığı kavramdır. gelin, bunlar neymiş diye bir bakalım.
basamak
üst basamak, alt basamak, ikiz basamak, kısa basamak, çarpma ve geçiş notası gibi çeşitleri vardır. bir notadan önce gelen hızlı süsleme notalarıdır. notalardan daha küçük yazılırlar ve bir notaya bağlanırlar.
üst basamak, bir notanın en fazla bir ses üstüne yazılan ve değerini bağlandığı notadan alan basamak çeşididir. örneğin, bir vuruşluk si notasından önce notaya göre daha küçük yazılmış ve notaya bağlanmış yarım vuruşluk bir do notası varsa o nota ilk önce yarım vuruşluk do, sonra yarım vuruşluk si şeklinde çalınır. her nota değerinde uygulanabilir. anlamadıysanız: http://4.bp.blogspot.com/...00/%C3%9Cst%2BBasamak.jpg
alt basamak ise bir notanın en fazla bir ses altına yazılan ve değerini bağlandığı notadan alan basamak çeşididir. örneğin, bir vuruşluk si notasından önce notaya göre daha küçük yazılmış ve notaya bağlanmış yarım vuruşluk bir la notası varsa o nota ilk önce yarım vuruşluk la, sonra yarım vuruşluk si şeklinde çalınır. her nota değerinde uygulanabilir. anlamadıysanız: http://4.bp.blogspot.com/...Y/s1600/Alt%2BBasamak.jpg
ikiz basamak ise notadan önce hem bir üst basamağın, hem de bir alt basamağın notaya bağlandığı durumlarda olur. değerlerini yine bağlandıkları notadan alsalar da yazıldıklarından daha hızlı çalınırlar. örneğin, bir vuruşluk si notasından önce notaya göre daha küçük yazılmış ve notaya bağlanmış çeyrek vuruşluk la ve do notaları varsa o nota ilk önce alt basamaktaki la'nın otuz ikilik nota şeklinde çalınması, sonra üst basamaktaki do'nun otuz ikilik nota şeklinde çalınması ve sonunda esas nota olan si'nin üç çeyrek vuruşluk değerde çalınmasıyla icra edilir. anlamadıysanız: http://2.bp.blogspot.com/...0/%C4%B0kiz%2BBasamak.jpg
kısa basamak, bir notanın en fazla bir ses üstüne veya altına yazılan, değerini bağlandığı notadan alan basamak çeşididir. ancak, bu basamak çeşidi de ikiz basamaklar gibi yazıldıklarından daha hızlı çalınırlar. ayrıca, kısa basamak olduğunun belli olması için üstüne bir çizgi atılır. örneğin, bir vuruşluk si notasından önce notaya göre daha küçük yazılmış, notaya bağlanmış ve üstüne çizik atılmış çeyrek vuruşluk bir do varsa o nota ilk önce do'nun otuz ikilik nota şeklinde çalınması ve sonrasında esas nota si'nin 0,875 vuruş değerinde (iki noktalı yarım vuruş) çalınmasıyla icra edilir. anlamadıysanız: http://4.bp.blogspot.com/...0/K%C4%B1sa%2BBasamak.jpg
çarpma, bir notanın bir sesten daha uzak olacak şekilde notanın üstüne veya altına yazılan ve değerini bağlandığı notadan alan basamak çeşididir. ancak, çarpmalar da ikiz basamak ve kısa basamak gibi yazıldıklarından daha hızlı çalınırlar. ayrıca, kısa basamaktaki gibi üstlerinde bir çizgi bulunur. örneğin, bir vuruşluk si notasından önce notaya göre daha küçük yazılmış, notaya bağlanmış ve üstünde çizgi olan çeyrek vuruşluk bir sol notası varsa o nota ilk önce sol'ün otuz ikilik nota şeklinde çalınması ve sonrasında esas nota si'nin 0,875 vuruş değerinde (iki noktalı yarım vuruş) çalınmasıyla icra edilir. anlamadıysanız: http://1.bp.blogspot.com/...i9E/s1600/%C3%87arpma.jpg
son olarak, geçiş notaları ise notanın yakınına da, uzağına da yazılabilen, iki esas nota arasına yazılan ve değerini bağlandığı notanın bir öncesindeki notadan alan basamak çeşididir. ancak, bu notalar da yazıldıklarından daha hızlı çalınırlar. örneğin, ikisi de bir vuruşluk olan si ve do notalarının arasında, diğer notalara göre daha küçük yazılmış ve do notasına bağlanmış, çeyrek vuruşluk sol ve do notaları varsa o nota ilk önce si notasının üç çeyrek vuruşluk olarak çalınması, sonrasında sol ve do notalarının sırasıyla otuz ikilik nota şeklinde çalınmasıyla ve en sonunda 2. esas nota olan do'nun kendi değerinde, yani bir vuruşluk olarak çalınması şeklinde icra edilir. anlamadıysanız: http://1.bp.blogspot.com/...C5%9F%2BNotalar%C4%B1.jpg
küme (grupetto ya da gurbetto şeklinde de geçer)
bir esas notaya geldiğinde sırasıyla esas notanın bir üstündeki nota, esas notanın kendisi, esas notanın bir altındaki nota ve esas notanın kendisi şeklinde çalınır. kendisinin özel bir işareti vardır ve yan yatmış + ters dönmüş bir s harfine benzer. örneğin, bir vuruşluk si notasının üstüne küme işareti gelirse o nota hepsi çeyrek vuruşluk olmak üzere do-si-la-si şeklinde çalınır. bu işaret geldiğinde, esas notanın yerine gelen notaların hepsinin değerleri eşittir. bunu yapmak için esas notanın değeri dörde bölünür. anlamadıysanız: http://3.bp.blogspot.com/...3c/s1600/Gurbetto%2B1.jpg
eğer küme işaretinin esas notanın biraz soluna geldiğini görürseniz sakın basım hatası olduğunu düşünmeyin. eğer küme işareti esas notanın biraz solundaysa 1., 2. ve 3. notalar, yani esas notanın bir üstündeki nota, esas notanın kendisi ve esas notanın bir altındaki nota normalindekinden bir basamak daha hızlı çalınır. son nota ise onlardan kalanı kadar çalınır. burada gerçekten bir örnek gerekiyor. örneğin, bir vuruşluk si notasının üstüne ancak biraz soluna küme işareti konulmuşsa hepsi çeyrek vuruşluk olan do-si-la-si şeklinde değil, ilk üç nota olan do-si-la notalarının otuz ikilik nota değerinde çalınıp son nota si'nin üç çeyrek vuruş değerinde çalınmasıyla icra edilir. hala anlamadıysanız: http://3.bp.blogspot.com/...KA/s1600/Gurbetto%2B2.jpg
eğer küme işareti, iki esas notanın arasına konulmuşsa iş daha zor. bunu anlatmaya kelimelerin yeteceğini pek düşünmüyorum ve anlamanız için sadece fotoğrafı gönderiyorum: http://2.bp.blogspot.com/...L8/s1600/Gurbetto%2B3.jpg
"bu küme süslemesinde notalar hiç değiştirici işaret almıyor mu?" diye soruyorsanız, sormakta haklısınız. ancak küme işaretinde notalar değiştirici işaret alabilir. küme işaretinin altında bir değiştirici işaret varsa, 3. nota (esas notanın bir altındaki nota) küme işaretinin altında hangi değiştirici işaret varsa onunla çalınır. küme işaretinin üstünde bir değiştirici işaret varsa, 1. nota (esas notanın bir üstündeki nota) küme işaretinin üstündeki hangi değiştirici işaret varsa onunla çalınır. küme işaretinin altında hem üstünde bir değiştirici işaret varsa, 1. ve 3. notalar (esas notanın bir üstündeki ve altındaki notalar) küme işaretinin üstünde ve altında hangi değiştirici işaret varsa onunla çalınır. örneğin küme işaretinin üstünde bir diyez varsa ve küme işareti si'nin üstündeyse do#-si-la-si şeklinde, küme işaretinin altında bir bemol varsa ve küme işareti si'nin üstündeyse do-si-lab-si şeklinde, küme işaretinin altında da üstünde de bir diyez varsa ve küme işareti si'nin üstündeyse do#-si-la#-si şeklinde çalınır. örnekler türetilebilir. anlamadıysanız: http://4.bp.blogspot.com/...RY/s1600/Gurbetto%2B4.jpg
dokunma (mordant olarak da geçer)
çok çabuk bir biçimde, ilk önce esas notanın duyurulup duyurulur duyurulmaz bir alt veya üst notanın çalınması ve çalınır çalınmaz esas notaya tekrar dönülmesi ile icra edilen süsleme çeşididir. küme gibi onun da özel bir işareti vardır, kısa ve kırık birkaç çizgi halindedir. üst ve alt dokunma olmak üzere iki çeşittir.
üst dokunma, ilk önce esas notanın duyurulup duyurulur duyurulmaz bir üst notanın çalınması ve çalınır çalınmaz esas notaya tekrar dönülmesi ile icra edilen dokunma çeşididir. örneğin, bir vuruşluk si notasının üzerine üst dokunma işareti gelirse ikisi de otuz ikilik nota olmak üzere si ve do notaları çalınır ve sonrasında üç çeyrek vuruşluk esas nota, yani si çalınır. anlamadıysanız: http://3.bp.blogspot.com/...lxZVBN0/s1600/Mordant.jpg
alt dokunma, ilk önce esas notanın duyurulup duyurulur duyurulmaz bir alt notanın çalınması ve çalınır çalınmaz esas notaya tekrar dönülmesi ile icra edilen dokunma çeşididir. alt dokunmada dokunma işaretinin üzerine bir çizgi çekilir. örneğin, bir vuruşluk si notasının üzerine alt dokunma işareti gelirse ikisi de otuz ikilik nota olmak üzere si ve la notaları çalınır ve sonrasında üç çeyrek vuruşluk esas nota, yani si çalınır. anlamadıysanız: http://1.bp.blogspot.com/...pmU/s1600/Mordant%2B2.jpg
tril
kelime anlamı çoğu dilde titreme, titreştirme, ses titremesi şeklindedir. bir notanın üzerine "tr" harflerinin konulmasıyla oluşur. konulduğu nota, bir üstündeki nota ile tekrarlanarak çok hızlı bir biçimde (genellikle otuz ikilik nota değerinde) çalınır. trilin uzaması ve çabuklaşması istenirse, "tr" harflerinin yanına istendiği kadar kırık ve kısa çizgiler konulur. anlamadıysanız: http://3.bp.blogspot.com/...5WqoWTxtZo/s1600/Tril.jpg
dokunmadaki gibi, bunda da notanın üstüne değiştirici işaret konularak notanın titreştirileceği nota değişebilir. örneğin, si notasının üzerinde tril varken trilin üstünde diyez görürseniz titreşim "si-do-si-do-si-do..." şeklinde değil "si-do#-si-do#-si-do#..." şeklinde yapılır. la notasının üzerinde tril varken trilin üstünde bemol görürseniz titreşim "la-si-la-si-la-si..." şeklinde değil "la-sib-la-sib-la-sib..."şeklinde olur.
sanırım müzikteki süslemeler bu kadar. en azından ben bu kadar biliyorum.
dip not: bu giri için bir buçuk saat harcamışım. tebrikler bana... (bkz: emek)
bilgi: beethoven, hayatı boyunca 9 tane senfoni besteleyebilmiştir. bu doğrudur ama beethoven'in yarım bıraktığı bir senfoni daha vardır: 10. senfoni.
beethoven, ölmeden önce kraliyet filarmoni derneğine yeni bir senfoni besteleyeceğini ve kısa sürede bitirmeyi ümit ettiğini söylemiştir ama o "yeni senfoni" 1988'de seslendirilebilmiştir. barry cooper, bu şarkının ilk bölümünün taslaklarını bulup düzenlemiştir. seslendirilen şarkı da budur. kim bilir, belki de beethoven daha uzun süre yaşasaydı herkesin dilinde bu melodi olacaktı.
"dört dörtlük" kelimesinden "en iyi ölçü işareti, en beğenilen ölçü işareti" anlamları çıkmasın. 4/4 ölçü işaretidir bahsettiğim. bu ölçü işareti, şarkının başında (şarkının anahtarından ve donanımdan sonra) üst üste duran iki tane "4" ya da "c" ile gösterilir. bir ölçüde dört tane dörtlük nota kullanıldığında anlarız ki bu şarkının temposu dört dörtlüktür. 4/4 şeklinde geçtiğini görebilirsiniz. bir basit ölçü işaretidir. eğer c'nin üstüne çizgi konulmuşsa, o 2/2'lik ölçü işaretidir. karıştırılmamalıdır. (bkz: iki ikilik ölçü işareti)
do diyez, re diyez, mi, fa diyez, sol diyez, la, do (si diyez) notalarından oluşan, 5 diyez almış tondur. armonik minör özelliğinden dolayı 7. sesi olan "si" yarım ses inceleşerek "do (si diyez)" olur. ayrıca bu dizi kullanılarak bestelenmiş bir şarkının tonu anlamına gelebilir. ingilizce'de "c sharp harmonic minor" olarak gösterilir. * re bemol armonik minör ile aynı duyulur.
do, re, mi bemol, fa, sol, la, si notalarından oluşan, bir bemol almış tondur. melodik minör özelliğinden dolayı 7. ve 6. sesleri olan si bemol ve la bemol yarım ses inceleşerek si ve la olur. ayrıca bu dizi kullanılarak bestelenmiş bir şarkının tonu anlamına gelebilir. ingilizce'de "c melodic major" olarak gösterilir. * si diyez melodik minör ile aynı duyulur.
