Mehmet Bayer - Bugün ülkelerindeki savaş nedeniyle evlerini, vatanlarını terk etmek zorunda kalan, hayatlarını kaybeden Suriye'liler, 98 yıl önce Çanakkale Savaşları sırasında, Osmanlı ordusu içinde vatan savunması için canlarını ortaya koymuştu. Araştırmalar, Çanakkale'deki
"boğaz harbi"nde, bin 600'den fazla Suriyeli Mehmetçik'in şehadet şerbetini içtiğini gösteriyor.
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Atatürk ve Çanakkale Savaşları Araştırma Merkezi (AÇASAM) Müdürü Yrd. Doç. Dr. Mithat Atabay, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 1. Dünya Savaşı'nın ilk yılında Türk askerlerinin 3 cephede savaştığını hatırlattı. Bunlardan birisinin Kanal cephesi olduğunu ve burasının komuta merkezinin Suriye'de yer aldığını, ikincisinin Kafkas, üçüncüsünün Çanakkale olduğuna işaret eden Atabay, "O dönemde Osmanlı coğrafyasına baktığımız zaman Suriye, Osmanlı imparatorluğu'nun tam ortasında yer alan bir coğrafyayı teşkil ediyordu. Bu nedenle Çanakkale Savaşları başladığı sırada özellikle Suriye'de yaşayan Osmanlı vatandaşları, Çanakkale cephesinde görev aldılar ve bu vatan için hayatlarını kaybettiler" diye konuştu.
Söz konusu dönemde Suriye'nin "Büyük Suriye" denilen bir coğrafyayı kapsadığını, söz konusu bölgenin Lübnan, Suriye ve Ürdün ile Halep'i de içine alan bir coğrafyayı teşkil ettiğini belirten Atabay, şunları kaydetti:
"Çanakkale'de savaşıp, hayatını kaybeden askerlerin büyük çoğunluğu Halep ve Şam bölgesinden. Çanakkale cephesinde 25 Nisan 1915 tarihinden itibaren, 72 ve 77. Alay askerlerinin yoğunluklu şekilde Suriye bölgesi ile Anadolu'nun Gaziantep, Kilis ve Şanlıurfa bölgesini kapsayan yerlerden olduğunu görüyoruz. Çanakkale Savaşları sırasında kendi vatanlarını savunmak amacıyla Suriye'den gelen askerlerimiz de büyük kahramanlıklar gösterdi. Hatta bizim tespit ettiğimiz rakama göre bin 600'ü biraz aşkın sayıda Suriye bölgesinden gelen asker, Çanakkale Savaşları'nda şehit olmuştur. Dolayısıyla vatan sevgisi aynı zamanda halifeliğin savunulması ve Osmanlı'nın devamı için gözlerini kırpmadan bu bölgeden gelen askerlerimiz cephede görev alıp, şehit oldu."
-"Suriyeliler, savaş sırasında yardım topladı"-
Yrd. Doç. Dr. Mithat Atabay, her şeyden önce Suriye'nin o dönemde Osmanlı devletinin merkezinde yer aldığını, bölgeye ittihat ve Terakki Cemiyeti'nin 3 liderinden Cemal Paşa'nın 4. Ordu Komutanı olarak atandığını bildirdi.
Osmanlı'yı bertaraf etmek için 1914 sonu ve Mart 1915'in ortalarına kadar devam eden bir süreçte, Rusya dışişleri bakanı aracılığıyla Cemal Paşa'ya
'hidivlik' teklif edildiğini belirten Atabay, "Paşadan, Osmanlı imparatorluğu'ndan ayrılarak Suriye Genel Valiliği ve Çukurova bölgesini de kapsayacak olan bir prensliğin başına geçmesini istediler. Bu konuda her ne kadar belgeler kesin bir ifade içermese de ingiliz ve Fransızların da bu konuyu görüştükleri, ancak Osmanlı imparatorluğu'nu yıkmak için savaşa katıldıklarını belirtmeleri dolayısıyla Rusların bu teklifini kabul etmediklerini görüyoruz" diye konuştu.
Atabay, Suriye'deki çeşitli yardım kuruluşlarının, Çanakkale Savaşları'nın çok şiddetli devam ettiğini noktada, yaralanan ya da hayatını kaybedenlerin ailelerine destek olduklarını, "Örneğin Çanakkale halıları dokudular ve bunları devletin önde gelen şahsiyetlerine armağan ettiler. Ayrıca çeşitli yardımlar toplayıp, şehit ve gazilerin yakınlarına Hilal-i Ahmer Cemiyeti (Kızılay) aracılığıyla ilettiler" dedi.
