2009 Nba Draftı'nda Chicago Bulls tarafından 26. sırada seçilen USC Mezunu Forvet. Tyrus Thomas gibi bir oyuncunun varlığında maçlara ilk 5 başlaması düşündürücüdür.
Silindirlerden oluşan fullerene*tipi yapıda olan nanotüp cinsidir. Karbon nanotüpler; mukavemet, sertlik ve bazı elektronik özellikler bakımından üstün özelliklere sahiptir. Örneğin;
- Vakumda 2800 oC'ye kadar dayanabilecek ısıl özelliktedir.
- Bakırdan 1000 kat daha fazla elektrik taşıma kapasitesi vardır.
- Elmastan 2 kat daha fazla ısıl iletkenliğe sahiptir.
Karbon nanotüpler, bilinen en sağlam malzeme olma özelliğindedir. Hasarsız bir karbon nanotüp, kendi ağırlığının 300 milyon katı ağırlığa dayanabilecek sağlamlıktadır. Karbon tüpler, makro boyutta da üretilebilmelerine karşın böyle tüpler çok kırılgan yapıya sahiptirler. Oysa nanometre düzeyindeki boyutlara sahip tüpler çok esnek ve sağlamdır.
Karbon nanofiberler, çok geniş yüzey alanına sahiptir. Nanofiberlerin kütlesi ile alanı arasındaki oran, normal malzemelere göre çok büyüktür. Örneğin; kütlesi 1 gr olan bir karbon nanotüp fiberin alanı 300 m2'yi bulmaktadır.
Karbon nanotüpler, ticari olarak henüz üretilememektedir. Sadece laboratuvarda deney amaçlı olarak,
-> Ark buharlaştırma yöntemi
-> Lazer buharlaştırma yöntemi
-> Kimyasal buhar biriktirme yöntemi
gibi yöntemlerle üretilebilmektedir.
Karbon nano tüplerin;
* Hidrojenle çalışan araçlarda hidrojen depolamada,
* Yüksek enerjili pil yapımında,
* Bazı maddelere** duyarlı algılayıcı ve süperiletken malzeme yapımında,
* iki ayrı malzeme arasında sürtünmeyi azaltıcı madde olarak,
* Elektronik malzeme olarak manyetik ve optik nanoaygıt yapımında,
* Hafıza elemanı, kapasitör, diyot, mantık devresi ve elektronik anahtar yapımında kullanılması planlanmaktadır.
Nanotüp, nanometre ölçülerinde, tüpe benzer yapıya sahip olan malzemelerdir. Nanotüplerle, dolayısıyla nano malzemelerle ilgili olarak yürütülen araştırmalar içinde en fazla ivme karbon nanotüplerdedir.
Nanoparçacık ya da nanopartikül de denilen nanotozlar; nanoyapılı malzeme ve cihazları hazırlamak için birçok "tabandan başlayan" yaklaşımlar için başlangıç noktası olmuştur. Nanoteknolojinin esas yapı taşları olarak görülmektedir.
-> Renklendirme maddesi olarak,
-> Hipotermik kanser terapisinde,
-> Biyolojide manyetik ve floresan etiketlerde nanotozlar kullanılmaktadır.
Ayrıntılı bilgi için; http://en.wikipedia.org/wiki/Nanoparticle
Aerojeller ve zeolitler gibi büyük yüzey alanına sahip nano malzemelerdir.
-> Kimyasal sentezi arttırma,
-> Temizleme,
-> Ayırma
amacıyla kullanılmaktadır. Kimya endüstrisi tarafından katalizör ve filtrasyon için nanogözenekli seramikler geliştirilmiştir.
Birçok uygulamada kullanılabilecek yararlı ve son derece büyüleyici özelliklere sahiptirler. Nanokristalin malzemeler;
- Son derece dayanıklı,
- Sert,
- Yüksek sıcaklıklarda sünek,
- Aşınmaya dayanıklı,
- Erozyona ve korozyona dirençli,
- Kimyasal olarak çok aktif malzemelerdir. Yüksek "Mukavemet/Ağırlık" oranına sahip olduklarından ve klasik malzemelerden çok daha fazla şekil alabildiklerinden birçok uygulamalarda aday malzeme olmuşlardır.
Mikrotaneli parçalara göre daha düşük sıcaklıklarda, yüksek deformasyon hızlarında süperplastiklik ve sürünme özelliği gösterirler. Bu özellik, net şekilli parça üretiminde büyük bir önem arz etmektedir.
Nanokristalin metaller, mikrokristalin parçalara göre önemli derecede yüksek akma mukavemeti ve sertlik gösterirler. Tane boyutu 20 nm altına indiğinde, Hall-Petch Eşitliği ortadan kalkar ve mukavemet azalmaya başlar.
Ayrıntılı bilgi için; http://en.wikipedia.org/wiki/Nanocrystalline
Tanım olarak, manyetik alan içerisine yerleştirildiğinde bile manyetik özellik göstermeyen maddelere diamanyetik denmektedir. Süperiletken malzemeler, bu özelliğe sahiptirler. Yani üzerlerine gelen manyetik alanı iterler.
Birbirine değen ve bir yük altında çalışan iki yüzey arasında meydana gelir.
Parçalar ne kadar iyi monte edilirse edilsin, aradaki mikron boyutundaki çıkıntılı yerler bir basınç altında birbirleriyle kaynarlar, kaynayan sivri uçlar parçanın kayması sırasında kazınırlar ve kopup birbirlerinden ayrılabilirler. Kazımalı korozyon sonucunda metal yüzeyi korozyon ürünleri ile çevrili oyuk ve oluklardan oluşur.
Önlemler;
- Parçalar arasına yağ sürme,
- Farklı sertliğe sahip parçaları eşleme,
- Yüzeyi kaplama
olarak söylenebilir.
Gemi pervaneleri, türbinler gibi; yüksek hızda sıvı akışı ve basınç değişmelerinin olduğu metal yüzeylerinde meydana gelir. Alçak basınçta büyüyen sıvı kabarcıkları, şekildeki gibi dar bir alana(yüksek basınç bölgelerine) geldiklerinde sıkışmanın etkisiyle türbülans meydana gelir ve patlayarak şok dalgaları oluştururlar. http://www.sescocp.com/img/cavitation.gif
Bu şok dalgaları yüzeydeki filmi hasara uğratır ve filmin hasara uğradığı yerlerde ortamla reaksiyona girerek korozyon meydana gelir.
Yüzey görünümü delikli, hendekli yivler şeklindedir.
Bir metal ile korozif ortam arasındaki bağıl hareket nedeniyle metalin aşınma ya da parçalanma hızının artmasına erozyon korozyonu denir. Metal ile ortam arasında bir hareket sonucu meydana gelen erozyon korozyonu, sıvının akış hızının değişikliğe uğradığı yerlerde (örn; dirsekler, T boruları vs.) görülür.
Sıvının akışı sırasında yüzeydeki oksit filmi hasara uğrar ve filmi küçültür.
- Suyun akış hızı (Debi ne kadar fazlaysa, korozyon o kadar hızlı olacaktır.)
- Sıvı içindeki katı parçacıklar (Yüzeyi tahrip eder.)
korozyon şiddetini belirleyen ana faktörlerdendir. Erozyon korozyonu sonucu yüzey dalgalı bir görüntü alır. http://octane.nmt.edu/wat...corrosion/image/pipes.gif
Şekillerde de görüleceği üzere, A tipi boruda kırmızıyla gösterilen yerler erozyon korozyonunun meydana geldiği bölgelerdir. Şayet dizayn B olarak yeniden yapılırsa, erozyon korozyonu oluşumu azaltılmış ya da engellenmiş olur.
Önlem olarak da, dizaynda yapılacak değişiklikler söylenebilir. (Daha açık borular, az açılı, büyük çaplı dirsekler)
Hidrojenin gerek atomal gerekse bileşik halde malzeme içerisine girerek malzemelerde meydana getirdiği hasarlardır. Isıl işlem, kaynak, katodik koruma sırasında metale giren hidrojen, bazı hasarlara yol açabilir.
H2 -> H + H
şeklinde atomlarına ayrışabilen hidrojen molekülü, atomların ağırlıkları çok düşük olduğundan böyle atomların malzeme içine yayınması kolaydır. Özellikle KHM* metallere, hidrojen atomu çok kolay bir şekilde yayınmaktadır. Boşluklama, H2 nin metal içine atom şeklinde yayınmasıyla oluşur. Yayınarak, hatalı bölgelerde biriken hidrojen atomları buralarda birleşerek tekrardan H2 moleküllerini meydana getirirler. Böylece yüzeyde kabarcıklar oluşur ve metalin mukavemeti düşer. Hidrojen, tane sınırlarındaki uygun yerlerde ve mangan sülfürün bulunabildiği yerlerde toparlanabilir. Çelikten karbonun uzaklaştırılması sırasında çeliğe yayınan H2, karbon ile reaksiyona girerek dekarbürize yapılar ve metan gazı oluşturur.
4H + C -> CH4
Meydana gelen metanın oluşturduğu basınç, malzemede kırılganlık yaratır ve çatlaklar oluşturur. Hidrojen yapıya girerek iç kısımlara yayınır ve çeliğin mukavemeti önemli oranda düşürerek gevreklik yaratır. Buna hidrojen kırılganlığı denir.
Önlemler;
- Malzeme yapısının boşluksuz olması, (H yayınmaması için)
- Yaklaşık 200 oC'ye malzemeyi ısıtma ve temperleme, (Yapıdaki H'in dışarıya çıkmasını sağlar)
- Katodik koruma, kaplama vs. gibi ortamda alınan önlemler.
Gerilmeli korozyon çatlaması, dış ya da iç gerilim kuvvetleri ile yerel korozyonların ortak etkisi sonucudur. Meydana gelmesi için; çekme gerilmesi - saldırgan ortam ve hassas malzeme bir arada bulunması gereklidir. https://galeri.uludagsozluk.com/r/37568/+ Çekme gerilmesi; malzemenin akma gerilmesine yakın değerdeki artık gerilmeler(Isıl işlem sırasındaki faz değişimleri, soğuk işlem veya kaynak sırasında oluşan gerilmeler) veya dışarıdan uygulanan gerilmeler gerilimli korozyon çatlamasına neden olurlar. Örneğin; bilya püskürtme sonucu elde edilen basma gerilmesi, gerilmeli korozyon çatlamasına engel olur. Saldırgan ortam - hassas malzeme;
Paslanmaz çelikler -> sıcak klorür çözeltilerinde,
Bakır ve alaşımları -> amonyak ve SO2 ortamlarında,
Alüminyum ve alaşımları -> deniz suyunda,
Düşük karbonlu çelikler -> kostik çözeltilerde gerilmeli korozyon çatlamasına uğrarlar.
Çatlak oluşumu; çatlak başlangıcı ve çatlak ilerlemesi olarak sürmektedir. Çatlaklar, gerilmeye dik yönde oluşur. Hem oyuk tabanında oluşan gerilmeler, hem de oyuk içi çözeltisinin asidik karakteri çatlağın çekirdeklenmesine ve gerilimin de etkisiyle ilerlemesine neden olur.
GKÇ'yi engellemek amacıyla alınabilecek önlemler,
- Gerilim giderme tavlaması uygulamak, (artık gerilimler giderilir)
- Koşullara dayanıklı malzeme seçmek,
- Katodik koruma,
- Yüzeyde basma gerilmesi oluşturmak,
- Ortama frenleyici ilavesi yapmak
şeklinde olabilir.
Filiform korozyon da denilen bu korozyon türü, aslında aralık korozyonunun bir çeşidi olarak da söylenebilir. Metal yüzeyince boya, kaplama veya lâk bulunduğu durumlarda, uzun süre nemli ortamlarda depolanan metallerde meydana gelir.
Boyanın kalktığı yerlerde aralıklar açılacağından O2 ve H2O girişi çok olur. Mekanizma, aynı aralık korozyonunda olduğu gibidir. Farklı havalandırma hücresi oluşumu ile kaplamanın kalktığı yerlerdeki oksijen ve su konsantrasyonu yüksek olduğundan bu bölgeler katot gibi; aralıkların daha dar olduğu yerlerdeki oksijen ve su konsantrasyonu az olduğundan bu bölgeler de anot gibi davranacak ve korozyona uğrayacaktır.
Yüzeyi boyanmış alüminyum, kalay, demir malzemelerde görülür. Metal yüzeyindeki görüntü, yürüyen bir kurta benzer. Oluşan hasar azdır, metalin yüzey görüntüsü bozulur.
Seçimli korozyon olarak değerlendirilen grafitik korozyonda, özellikle aşırı korozif olmayan ortamlarda gri dökme demir bazen seçimli aşınmaya uğrar. Böyle bir yapıda ferrit taneleri aktif, grafitler ise soy durumda olacağından; toprakta gömülü borularda topraktaki saldırgan ortamda ferrit çözünecek ve geriye lameller kalacaktır. Bu yapı incelendiğinde; mekanik mukavemetini kaybetmiş, grafit ve pastan oluşan, boşluklu bir yapı olduğu görülmüştür. Borular böylece çalışma basıncını taşıyamaz ve en ufak darbede kırılacak hale gelmiş olur.
Bunu önlemek için ya borularda kaplama veya katodik koruma yapılır, ya da bu tip korozyona dayanıklı malzeme* seçilir.
Türkçe karşılığı aşındırıcı sözcüğü olan, korozyon hızının fazla olduğu veya korozyon meydana gelme olasılığının yüksek olduğu ortamlar için kullanılan sıfat.
En belirgin seçimli korozyon örneğidir. Pirinç alaşımlarında görülmektedir. Özellikle %15'ten fazla çinko içeren pirinç alaşımlarında, bu alaşımlar terk edildikleri ortamlarda çinkolarını kaybederek bozunurlar. Geriye de bakır ve korozyon ürünlerinden ibaret boşluklu, belirli ölçüde geçirgen ve zayıf bir yapı kalır. Sarı renkli pirinç, kırmızı renge dönüşür.
Çinkonun seçimli aşınmasını, ortamın korozifliliği azaltılarak (örneğin; oksijen uzaklaştırılarak) ya da katodik koruma ile azaltmak mümkündür. Fakat çoğu kez bu yollar ekonomik değildir. Bu nedenle, pirinç içine dayancı daha iyi olan alaşım elementi ilave edilir. Kalay*, arsenik*, antimon* gibi elementler katılarak çinkonun yapıdan uzaklaşması engellenir. Böyle pirinçlere frenlenmiş pirinç adı verilir.
Kimi kaynaklarda seçici korozyon, kimi kaynaklarda da seçimli aşınma olarak geçen seçimli korozyon; bir alaşımda, alaşımı oluşturan elementlerden birinin tercihli olarak yapıdan ayrılmasına verilen isimdir. En tanınmış örneği çinkosuzlaşma da denilen, pirinçten çinkonun korozyonla uzaklaşmasıdır. Grafitik korozyon da bir seçimli korozyon türü olarak değerlendirilebilir.
Taneler arası korozyonun alüminyum alaşımlarındaki özel bir şeklidir. Özellikle alüminyum alaşımlarının dövme ürünlerinde görülür.(Daha çok ısıl işleme tabi tutulmuş 2xxx ve 7xxx serisi ile soğuk işlenmiş 5xxx serisi) Farklı endüstriyel atmosfer ve deniz atmosferine maruz kalındığında; haddeleme sonrası tane sınırlarında* korozyonun yoğunlaşması sonucu korozyona uğramış metal tabakalar birbirinden ayrılır ve oluşan korozyon ürünleri malzemenin tabakalar halinde ayrılmalarına sebep olur.
Stabilize çelik denilen, kararlı hâle getirilmiş paslanmaz çeliklerde görülmektedir. Aşınma; Kaynağın her iki yanında, hemen ona bitişik birkaç tanecik genişliğinde ince bir şerit biçimindedir. Taneler arası korozyonu önlemek amacıyla, yapıya katılan Titanyum ve Niyobyum gibi elementlerin yanlış ısıl işlem sonrası 1100 oC nin üzeri sıcaklıklara çıkılıp daha sonra hızlı soğutulmasıyla Titanyum ve Niyobyumun çelikte çözünerek çözelti içinde kalması sonucu meydana gelmektedir.
Bıçak çizgisi aşınması, taneler arası korozyon olması ve her ikisinin de kaynakla ilgili bulunması bakımından, kaynak bozulmasına benzer. ikisi arasındaki başlıca farklar;
1- Bıçak çizgisi aşınması, kaynağa hemen bitişik olan ana metalde olur. Oysa kaynak çürümesi kaynaktan epeyce uzakta görülür.
2- Bıçak çizgisi aşınması, kararlı kılınmış çeliklerde* gözlenir.
3- Metalin termik geçmişi farklıdır. https://galeri.uludagsozluk.com/r/37573/+
Yapılan kaynak işlemi yaklaşık 1850 oC lerde olduğundan, bu sıcaklıklarda titanyum ve niyobyum çelik içerisinde çözünecektir. ince levhalar kaynak yapılmasından sonra hızla soğuduklarından bu elementler yapı içinde kalırlar. Şayet kaynak işlemi sonrasında çelik, ~1050 oC lere ısıtılırsa bu sıcaklıkta krom karbürler çözünecek ve titanyum ile niyobyum karbürler oluşacak, böylece aşınma ortadan kalkacaktır.
Malzemenin tane sınırlarında ve/veya tane sınırlarına komşu bölgelerinde yoğunlaşmış bir korozyon türüdür. Tane sınırlarındaki çökeltiler, tane sınırlarında alaşım elementlerinden birinin artması veya azalması sonucu meydana gelir. Mukavemet önemli derecede azalır. Al içinde Fe bulunması durumunu, taneler arası korozyon ile ilişkilendirebiliriz. Demirin, alüminyum içinde çözünürlüğü çok azdır. Eğer alüminyum içinde çok az demir bulunursa, demir düşük enerjili tane sınırı bölgelerinde birikecek ve taneler arası korozyona neden olacaktır.
En tipik örneği 304 kalite östenitik paslanmaz çeliklerde görülebilir. %18 Cr-%8 Ni içeren 304 kalite paslanmaz çelik, 400-800 oC aralığına çıkarılıp yavaş soğutulduğunda tane sınırlarında krom karbürler(Cr23C6)meydana gelmektedir. Krom karbürlerin tane sınırlarında çökelmesiyle oluşan alaşım "Hassaslaşmış Yapı" adını alır. Saldırgan bir ortama maruz kalan bu hassaslaşmış paslanmaz çelik, kromu azalmış bölgelerden korozyona uğrayacaktır. https://galeri.uludagsozluk.com/r/37577/+
Şekilde de görüldüğü üzere, tane sınırlarında biriken krom karbürler nedeniyle yapı zayıflayacak ve tane sınırlarından korozyona uğrayacaktır. Bu durumu önlemek amacıyla;
- Çeliği kaynak işlemi sonrası ~1050 oC de çözme ısıl işlemi ve ani soğutma, (Cr'un yapı içinde kalması sağlanır)
- Karbon miktarını azaltma*, (Cr atomları birleşecek karbon bulamadığından krom karbürler oluşmaz)
- Karbona ilgisi fazla olan alaşım elementi ilavesi (Titanyum ve Niyobyum gibi elementler karbonu bağlayarak krom karbür oluşumunu engellerler)
gibi çözümler mevcuttur.
Çoğu kez korozif ortamda metal yüzeyindeki yarıklar, aralıklar içinde ya da metal yüzeyindeki örtülmüş yerlerde şiddetli yerel korozyon olur. Durgun çözeltilerin oluşabileceği üstü örtülü yüzeylerde ve dar aralıklarda aralık korozyonu denilen korozyon türü meydana gelir. Perçin, cıvata başlarının altları aralık korozyonuna en uygun yerlerdir.
Aralık, çözeltinin içeri girebileceği kadar geniş fakat karışmamayı sağlayacak kadar dar olduğundan farklı havalandırma hücresi meydana gelir ve O2 içeriği az olan yer anot olarak davranacağından aralık içindeki metal korozyona uğrar. Alınabilecek önlemler ise;
- Perçin ve cıvata yerine lehim veya kaynak tercihi,
- Aralık korozyonuna dirençli alaşım kullanımı,
- Absorblayıcı olmayan conta kullanımı(teflon gibi),
- Yüzeyde birikinti oluşumuna engel olacak bir dizayn seçimi olabilir.
Kimi kaynaklarda çukurcuk korozyonu da denilen bölgesel bir korozyon türüdür. Korozyon sonucu metal yüzeyinde delikcikler ve çukurcuklar oluşur. Daha çok pasifleşebilen metallerde görülen oyuklanma korozyonunda metal kaybı az olmasına rağmen malzemenin mukavemeti önemli derecede düşer. Dar bölgelerde yoğunlaştığından bölgesel korozyon türüdür. Özellikle tane sınırlarında Cl- iyonları nedeniyle meydana gelir. https://galeri.uludagsozluk.com/r/37576/+
Metal yüzeyindeki film tabakası bir yerde tahrip olduğunda, bu bölgeden oluşacak Me(+2) iyonları sayısı artacağından iyonların yük değeri bozulacak ve bunu dengelemek adına Cl- iyonları oyuğa girecektir.
MeCl + H2O = Me(OH)- + HCl
reaksiyonu ile hidroklorik asit oluşacak ve asidik durumda korozyon hızı artacağından oyuk büyüyecektir. Havalandırılmış deniz suyu, oyuklanma korozyonunun meydana geldiği ortamlara iyi bir örnektir.
Çekirdeklenme ile başlar, büyümesi otokatalitiktir. (Kendiliğinden başlar ve ilerler) Meydana gelen oyuklar; metal cinsine, artan sıcaklığa ve pH'a bağlıdır. Engellenmesi açısından alınabilecek önlemler olarak;
