doğunun ihtiyar aklı + batının taze fikri (birleştirmek)
karagöz oyunları ile benzerlikler taşır;
- ikisinde de yanlış anlamalar üzerine kurulu bir oyun düzeni vardır.
- ikisinde de mahalle halkı oyunun içindedir.
1) müştak bey <-> karagöz
komedi unsuru, olayın yaratıcısı, egoist, öfkeli, şair ve batı kültürü - bu son 2 özellik şinasinin eklediği özlliktir. karagözdeki çelebiyi andırır-
Türk edebiyatında yazılmış, ilk yerli tiyatro oyunudur.
yıllar yıllar sonra gelen edit: ancak ilk tiyatro oyunumuz değildir. bilindiği üzre türk tiyatro tarihi yazılı değil, daha çok sözlü bir geleneğe bağlıdır. bu oyundan önce, geleneksel türk tiyatrosunun yüzlerce örneği vardır günümüze kadar ulaşan. orta oyunları, karagöz hacivat vs... bu sebepledir ki şair evlenmesi'ni "yazılı ilk metin" olarak kabul etmemiz daha doğru olur. ya da batılı anlamda yazılmış ilk oyun... tiyatro edebiyatımızın geçmişinin bu kadar kısa olması ise imkansızdır zaten. çok çok geçmişe dayanan bir tiyatro geçmişimiz vardır.
Oyunda Müştak beyimiz vardır.Yüzünü görmediği bi kıza aşık olur ve istemeye giderler.
Kızın babası,hatunun çirkin ve büyük ablasını verir ( Tabi adam hala kızı görmez).
Evlendikten sonra Müştak çirkin ve yaşlı kadını istemez.Ardından bunları evlendiren hocaya rüşvet verilir ve hoca abimizde kıvırarak ben aslında yaşça büyük olanı deil,boyca büyük olanı nikahladım der.Mutlu sonla biter.
(bkz: Türkçenin içine Eden Sözlük Yazarı)
Çok basit gibi görünen bir öyküden ibaret olsada,zamanında büyük ses getirmiştir ve görücü usulüne accayip bir eleştri niteliğindedir.
bu dörtlüğü müştak bey in, notası metinle birlikte verilen bir beste ile söylenmesi de şinasi nin gelenek tiyatrosunu ıslah fikrini taşıdığını gösterir. müzik, karagöz oyunlarında da vardır; ama nota ile tesbit edilmemiştir. kulaktan dolma müzik, oyunların bütünüyle organik bir bağ halindedir. halbuki burda müzik de zapt u rapt altına alınmıştır.
türkiye' de yazılan ilk tiyatro eseridir. töre komedisi türünde yazılmıştır. ayrıca noktalama işaretleri ilk kez bu eserde kullanıldığı için önemlidir.
ilk defa noktalama işaretlerinin kullanıldığı eserdir. yazarı şinasi dir. oynanmak için değil okunmak için yazılmıştır. ayrıca 1859 yılında yazılan oyun tecüman-ı ahval de bölüm bölüm yayınlanmıştır. eserde görmeden evlenmenin yanında alafrangalık ve toplumdaki bazı bozukluklar da eleştirilir.
