Türk edebiyatında yazılmış, ilk yerli tiyatro oyunudur.
yıllar yıllar sonra gelen edit: ancak ilk tiyatro oyunumuz değildir. bilindiği üzre türk tiyatro tarihi yazılı değil, daha çok sözlü bir geleneğe bağlıdır. bu oyundan önce, geleneksel türk tiyatrosunun yüzlerce örneği vardır günümüze kadar ulaşan. orta oyunları, karagöz hacivat vs... bu sebepledir ki şair evlenmesi'ni "yazılı ilk metin" olarak kabul etmemiz daha doğru olur. ya da batılı anlamda yazılmış ilk oyun... tiyatro edebiyatımızın geçmişinin bu kadar kısa olması ise imkansızdır zaten. çok çok geçmişe dayanan bir tiyatro geçmişimiz vardır.
ilk defa noktalama işaretlerinin kullanıldığı eserdir. yazarı şinasi dir. oynanmak için değil okunmak için yazılmıştır. ayrıca 1859 yılında yazılan oyun tecüman-ı ahval de bölüm bölüm yayınlanmıştır. eserde görmeden evlenmenin yanında alafrangalık ve toplumdaki bazı bozukluklar da eleştirilir.
Oyunda Müştak beyimiz vardır.Yüzünü görmediği bi kıza aşık olur ve istemeye giderler.
Kızın babası,hatunun çirkin ve büyük ablasını verir ( Tabi adam hala kızı görmez).
Evlendikten sonra Müştak çirkin ve yaşlı kadını istemez.Ardından bunları evlendiren hocaya rüşvet verilir ve hoca abimizde kıvırarak ben aslında yaşça büyük olanı deil,boyca büyük olanı nikahladım der.Mutlu sonla biter.
(bkz: Türkçenin içine Eden Sözlük Yazarı)
Çok basit gibi görünen bir öyküden ibaret olsada,zamanında büyük ses getirmiştir ve görücü usulüne accayip bir eleştri niteliğindedir.
başlıca karakterleri şunlardır:
müştak bey: batılı tipli genç bir şair.
kumru: müştak bey'in evlenmek istediği bayan.
sakine: kumru'nun yaşlı ve çiirkin ablası.
hikmet bey:müştak bey'e yanlış nikah konusunda yardım eden kişi.
ebullaklaka: mahallenin imamı.
ilk defa noktalama işaretlerinin kullanıldığı eserdir. konusu görücü usulüyle evliliğin sakıncalarıdır. batılı teknikte yazılmıştır. geleneksel türk tiyatrosunun izlerini taşır. şinasi ve agah efendinin çıkardığı ilk özel gazete olan tercüman-ı ahvalde tefrika halinde verilmiştir.
türk edebiyatının ilk tiyatro eseri değildir aslında,sadece yazıya geçirilmiş ilk tiyatro metnidir.geleneksel tiyatro ile batı tiyatrosunun birleştirilerek yazıldığı tek perdelik oyundur.
bu dörtlüğü müştak bey in, notası metinle birlikte verilen bir beste ile söylenmesi de şinasi nin gelenek tiyatrosunu ıslah fikrini taşıdığını gösterir. müzik, karagöz oyunlarında da vardır; ama nota ile tesbit edilmemiştir. kulaktan dolma müzik, oyunların bütünüyle organik bir bağ halindedir. halbuki burda müzik de zapt u rapt altına alınmıştır.
türkiye' de yazılan ilk tiyatro eseridir. töre komedisi türünde yazılmıştır. ayrıca noktalama işaretleri ilk kez bu eserde kullanıldığı için önemlidir.
doğunun ihtiyar aklı + batının taze fikri (birleştirmek)
karagöz oyunları ile benzerlikler taşır;
- ikisinde de yanlış anlamalar üzerine kurulu bir oyun düzeni vardır.
- ikisinde de mahalle halkı oyunun içindedir.
1) müştak bey <-> karagöz
komedi unsuru, olayın yaratıcısı, egoist, öfkeli, şair ve batı kültürü - bu son 2 özellik şinasinin eklediği özlliktir. karagözdeki çelebiyi andırır-
moliere tarzı eserlerin edebiyatımıza şinasi tarafından kazandırılmasına vesile olan ilk tiyatro oyunudur. komedi unsuru yüksektir, dili sadedir. hayrullah efendinin eserini yayınlamaması dolayısıyla şinasi'nin şair evlenmesi adlı eseri edebiyatımızın mihenk taşlarından birisi olmuştur.
eserin edebi önemi:
tek perdelik oyundur.
töre komedisidir.
ilk modern tiyatro örneği.
üç birlik kuralına uyulur.
dil sadedir.
noktalama işaretlerinin kullanıldığı ilk tiyatro eseridir.
konu ve kişiler açısından geleneksel türk tiyatrosu, anlatım tekniği açısından modern tiyatro özelliğini taşır.
geçen sene kafamıza vura vura öğretilen, şinasi tarafından kaleme alınmış ilk yerli tiyatro metnidir. yamulmuyosam oynanmaktan ziyade okunmak için yazılmıştır...
görücü usulü ile evlenen şair müştak bey, sevdiği kadın yerine düğün günü karşısında onun ablasını görür ve itiraz eder. mahalleli işe karışır ve kumru hanım yani müştak beyin ablasıyla evlenesi için zorlar. imama rüşvet veren hikmet efendi sayesinde kumru hanıma kavuşur.
