Safevi Devletini Akılcı politikaları sayesinde güçlendirmiş ve korumuş Safevi Şahı her ne kadar 1514-1534 Arası yaşanan iç savaşlar sırasında Batı topraklarını Osmanlılara kaptırsada Hakimiyeti ele aldıktan sonra sınırlarını korumuştur.
"Babamın (Şah ismail) sizin babanızla (Selim) savaştığı gün Şamlu Durmış Han ile çeşitli beğler, hatta ordunun tamamı sarhoştu. Akşamdan sabaha dek şarap içip savaşa yönelmişlerdi. Bu olay son derece akıldışı ve kötü olmışdı ... Durmış Han'a beddua ediyorum. Gereksiz yere savaşmak ... için ya deli ya da sarhoş olmak lazım. Allah'a şükr olsun, benim ülkemin askeri şaraptan ve fıskdan, hatta bütün kötü işlerden tövbe etmiş; memleketin tamamında meyhaneler ve bozahaneler ve çeşitli Şeriat dışı yerler hertaraf edilmiştir.''
Şah Tahmasp'ın hatıratları ( tezkire40-41)
Halil inalcık has bahçede ayş u tarab.
en uzun süre tahtta kalan safevi padişahlarındandır. 1524 yılında hükümdar tacı giyen tahmasp vefatına kadar tam 42 yıl azerbaycan ve iran şahı olmuştur. diğer uzun süre tahtta kalan şah tahmaspın torunu büyük abbastır.
babür imparatorluğunun başında o din arayan kişilik, osmanlının başında slavın kocası muhteşem süleyman, sefavinin başında ise ismail şahın oğlu azerbaycan türklerinin imparatoru tahmasp vardır.
fakat aralarında en türk kalanı tabiyki o devletine karışık bir din icat eden zat vardır. fakat bu zatt hem özbek tarihinde hem hint tarihinde nekadar güçlüde olsa biokadar sevilmeyen bir zattdır. hindistanı ilk birleştiren hükümdardır.
kanuni karşısına çıkmaktan korkan safevi şahıdır. bu konuda haksız değildir. eğer ordusu osmanlı ile karşılaşmış olsaydı yok olacak ve tamamen osmanlı egemenliğine girecekti. fakat osmanlılar azerbaycan sınırlarında ordu besleyemeyeceği için elinden gelenin en iyisini yapıp osmanlıların yayılmasını engellemiştir. iran ve azerbaycan topraklarını şiileştirmiş, sünni özbekleri ağır yenilgilere uğratmıştır. 3 türk devletinin mezhepsel sebeplerden ötürü kavga etmesi hiçbirine fayda etmemiştir. babası ile karşılaştırıldığında türk yanı daha azdır. devletinin başkentini tebrizden kazvin'e taşımış safevilerin persleşmesi başlamıştır. torunu abbas döneminde ise başkent isfahan yapılarak, nadir şah dönemine kadar türk kimliği yok olmuştur. bugün safeviler türk devletleri arasında sayılmıyorsa en büyük sebebi kendisidir.
Şah tahmasp'ın safevilerden olduğunu biliyorduk. Ancak milletçe oryantalist bakış açımız sağolsun, muhteşem yüzyılda dahi şah tahmasp; esmer tenli(sanki hususi olarak boyamışlar gibi), yeşil cilli gözlü, oldukça farsî mizaçlı bir şekilde ekranlara yansıtılmış.
halbuki iran coğrafyasını yüzlerce yıl türk kökenli hükümdarlar yönetti. şah tahmasp da bunlardan yalnızca biriydi. üstelik orjinal minyatürlerine baktım. orda dizidekinin aksine oldukça turanî bir siması var. beyaz ten, badem göz, çıkık elmacık kemikleri... demekki dizide oldukça yanlış gösterilmiş.
demek bu kafa hindistanla ilgili film çekse, hindistan'ın türk oğlu türk olan hükümdarı babür şah'ı da bir hint fakirinden farksız olarak ekranlara yansıtacak.
halbuki halkının çoğunluğu türk olmasa dahi hindistan, mısır, iran coğrafyalarını yüzyıllarca türk devletleri ve türk hükümdarları yönetti.
Şah Tahmasb, 3 Mart 1514 tarihinde isfahan'da doğmuştur.
--spoiler--
Şah 1. ismail'in oğlu olan Şah Tahmasb, Çaldıran Savaşı'ndan sonra Horasan'a gönderildi. Bir süre Sebzvar ve Herat'ta kaldı. Şiilerin ve Safevilerin tanınmış bilgin ve şeyhlerinden özel öğrenim gördü.
1521'de Sultaniye'deki babasının yanına dönen Tahmasb, I. ismail'in ölümü üzerine 1524'te 10 yaşında tahta çıktı. Tahta çıktığını I. Süleyman'a bildirmemesi ve Osmanlılara karşı bir tutum izlemesi üzerine Süleyman, batı seferlerine ara vererek Azerbaycan üzerine 3 sefer yapmıştır.*
--spoiler--
Annesinin sünni olmasından otürü yay kirişiyle boğdurtmuştur. Ulkesindeki sünnilerin kökünü kazımıstır. Özbek hanının kafasını kestirmiştir. Osmanlıya alevi düsmanı diyenler irana baksın kaç tane sünni var birde buraya kaç tane alevi var. Ayrıca türk birliğinin bozulmasında parmağı olan sahıslardan nitekim orta asyayla osmanlının toprak bağlantısını kesmiştir.
özellikle şehzade bayezid ile kanuni arasındaki mücadeleyi iyi değerlendirmiş, yıllarca bu mücadelenin ekmeğini yemiş iran şahı.
ha, sonra belli taahhütler karşılığında, kendisine sığınmış olan bayezid ve oğullarını kanuniye teslim etmiş, kanuni de oğlunu ve torunlarını idam etmiştir.
kanuni sultan süleyman döneminde osmanlı devleti ile uzun süre mücadele halinde olan iran hükümdarı. babasının akıbetinden aldığı dersle osmanlı ordusu ile bir meydan savaşında karşı karşıya gelmemiş ve ülkesinin derinliklerinde yıpratma savaşı yapmayı ve fırsat buldukça el altından osmanlı topraklarındaki bazı yöneticileri ve halkı yanına çekmeye çalışmayı tercih etmiştir. ne var ki ırak'ın ve kuzeydoğu anadolu illerinin kalıcı olarak osmanlı devletinin eline geçmesini engelleyememiştir. tebriz ve batı iran bölgesi ise, yavuz döneminde olduğu gibi yine sürekli olarak osmanlı egemenliğine geçmemiştir. en sonunda iki taraf 1555 yılında amasya anlaşması'nı yaparak savaş haline son vermiştir.
1524 - 1576 yılları arasında safevi şahı. iran ın etnik gruplarının birleştirilmesi için uygulanan sufi şeyh imajını devam ettirmemiş, hükümdarlığın öne çıkarılması fikrini geliştirmiştir.
