işık, destanlara aydınlık veren dini bir motiftir. destanların büyük kahramanları ve
onların evlenecekleri kadınlar çok defa kutsal bir ışıktan doğarlar. yaratılış destanındaki ak -
ana, ışıktan bir kadın sembolüdür.
oğuz kağan destanında oğuz'un evlendiği kadın gökten inen mavi bir ışıktan doğar.
yine oğuz kağan destanındaki oğuz ordularına yol gösteren kurdun oğuz'un çadırına inen
bir ışıktan doğduğu belirtilmektedir.
türklerin islâmiyetten önce bağlı bulundukları şamanizmde uçmak ifadesi ile
belirlenen sonsuz mutluluk ülkesi, cennet bir ışık dünyasıdır. şamanizme göre yerden on yedi
kat göğe doğru gidildikçe aydınlanan bir ışık dünyası bulunmaktadır.
uygurların benimsediği işık dini de denilen maniheizmin tanrısı da ışık tanrısıdır.
bütün eski türk inanışlarında ışık hep ön plandadır. uygur destanında bögü kağanın dört
kardeşi ile birlikte gökten inen bir ışıktan yaratıldığı anlatılmaktadır.
islâmiyetin kabulünden sonraki destanlarda da bu motif çok önemsenmiş, destan
kahramanlarının daima yüzleri nurlu ve dolun aydan daha parlak olarak tasvir edilmiştir.
satuk buğra han'ın dört kızından ikincisi alanur'un cebrail vasıtasıyla ağzına akan bir
damla ışıktan dünyaya gelen oğluna ali gibi allah'ın arslanı olduğundan seyyid ali aslan
han adını verişi bu motifin türk destanlarında yaygınlığının örneklerindendir.
