Çok büyük bir Azerbaycan sanatçısıdır. Azerbaycan milli marşını besteleyen ünlü müzisyendir. Sovyet egemeliğinde başlayan ruslaştırma döneminden önce adının, Üzeyir Hacıbeyli, Üzeyir Hacıbeyzade ve de Üzeyir Hacıbeyoğlu olarak söylenip yazıldığı olmuş, Sovyet döneminde ise Üzeyir Hacıbeyov olmuş.
Üzeyir Hacıbeyov'un sahnelediği Leyla ile Mecnun operası doğu ülkelerinde bestelenen ilk opera olarak tarihe geçmiştir. Müzikleri bazen ağır folklorik ezgiler içerse de dönemin şartlarına göre oldukça özgün ve çoksesli motifler içerir. Bestelerine kendisi de söz yazdıgından özellikle Fuzili'den yararlandığı bölümler oldukça etkileyicidir. Meşhur Köroğlu operasının premiyerinde, rivayet edildiğine göre, herkes Hacıbeyov'u kutlayıp böyle bir opera daha yazmalısın! diye memnuniyetlerini belli ederken Stalin gür bir sesle hayır! diye seslenmis, kısa bir sessizlikten ve Stalin'in beğenmedigi korkusundan sonra, hayır, değil bir, en az elli opera daha yazmalısın bunun gibi diye memnuniyetini dile getirdigi söylenir. Ayrıca Ezginin Günlüğünden dinlediğimiz meşhur Gülçehre parcası Arşın Mal Alan adlı operada geçmektedir ve yorum Ezginin Günlüğü'nün yorumu ile aynıdır, tek farkla bu opera 1913 yılında bestelenmiştir. Bu arada Arşın Mal Alan Operası da görücü usulu ile evlenmeye karşı olan bir eserdir ki o dönemde gençlerimizi kötü yola saptırıyor gerekçesi ile epey eleştirilmiştir. (Kaynak ekşi sözlük). (Bülent Pakman'ın notu: Arşı n Mal Alan uzun yıllar Türkiye'de sahnelenmişti).
Hacıbeyov'un birçok ünlü eserinin, uluslar arası sahnelerde gösterildiğini hatta Arşın Mal Alan Oyunu'nun 1959'dan beri Çin'de sahne Aldığını biliyor muydunuz? Bilmiyorsanız aşağıdaki gazete haberine bir göz atabilrsiniz. http://www.sondakika.com/...un-arsin-mal-alan-2370065
Üzeyir Hacıbeyov çoğumuzun anonim olarak bildiği, Türkiye'de Milliyetçi Hareket Partisi tarafından benimsenen ve Ermenilerce de sahiplenilmeye çalışılan Çırpınırdın Karadeniz şarkısının da bestecisidir. Bu şarkının sözleri ise yine bir Azerbaycan şairi olan ve Azerbaycan Milli marşını da yazan Ahmet Cevat'a aittir.
ÇIRPINIRDIN KARADENiZ
Sözleri 15 Kasım 1914 senesinde Osmanlının 1. Cihan savaşına iştirakini büyük bir heyecanla izleyen Azerbaycan'ın milli şairi Ahmet Cevat tarafından yazılmıştır. (Bülent Pakman'ın notu: Ahmet Cevat bu şiiri 15 Kasım 1914 de Hamidiye Kruvazörünün Odesa limanında Rus kruvazörü Kazbek'i batırması üzerine yazmıştır).
1918 yılının başlarında ünlü Azerbaycan bestecisi ve fikir adamı Üzeyir Hacıbeyov tarafından, Nuri Paşa komutasındaki Türk Ordusunun Azerbaycan Türklerini soykırımdan kurtarmak amacıyla Azerbaycan'a gönderilmesi nedeniyle bestelenmiştir. (Bülent Pakman'ın notu: Bu konuda geniş açıklamalar için Bakınız: http://bpakman.wordpress....flar/kafkas-islam-ordusu/ )
Eser şiir şeklinde ilk kez 1919 senesinde Ahmet Cevat'ın ikinci şiir kitabı Dalğada çıkmıştır.
Şiirin el yazmasını Ahmet Cevat Bolşevikler tarafından hapse atıldığı zaman, şairin birçok diğer eserlerin el yazmaları ile birlikte el konulduğu ve yakıldığı tahmin edilmektedir.
Eserin Üzeyir beyin el yazısıyla yazılmış notası da bulunmamaktadır.
Çırpınırdı Karadeniz'in notasının 1918 senesinde dahi bestecinin evi Ermeniler tarafından yakıldığı zaman veya Azerbaycan halk cumhuriyeti kurulduktan sonra Hacıbeyov iran'a zorunlu muhaciret ettiği dönemde kaybolduğu düşünülmektedir. (Kaynak; Üzeyir Hacıbeyli Ev müzesi arşivi)
Hazırda kullanılan nota 1990 senesinde iTÜ Profösörü Süleyman ŞENER tarafından Üzeyir Hacıbeyov'un ev müzesine takdim edilmiştir.
Çırpınırdı Karadeniz eseri 1920 senesinden sonra Azerbaycan'da ilk kez 10 Mart 1992 senesinde Ahmet Cevat'ın Cumhuriyet sarayında düzenlenen yüz yıllık jubile gecesinde seslenmiştir.
(Kaynak;Üzeyir Hacıbeyli ansiklopedisi Bakü 1996)
WIKIPEDIA'DA ÜZEYiR HACIBEYOV
Azeri besteci, bilim adamı, yazar, tercüman, orkestra şefi olarak tanılan Üzeyir bey bütün doğu aleminde opera´nın ilk yaradıcısıdır. Büyük muzik alimi olan Üzeyir Hacıbeyli, Azerbaycan'da muzikbiliminin esasını koymuştur.
SSCB halk sanatçısı(1938),
Azerbaycan ilimler Akademisinin akademisyeni (1945),
Profesör (1940),
Stalin mükafatları sahibi (1941, 1946),
Azerbaycan Bestekarlar ittifakının başkanı (1938-1948),
Azerbaycan Devlet Konservatuvarının rektörü (1928-1929; 1939-1948),
Azerbaycan ilimler Akademisinin incesanat Enstitüsünün müdürü (1945-1948) olmuştur
Şuşa kazasının Ağcabedi köyünde döğdu, küçük yaşlarında ailesi Şuşa şehrine göçtü ve ilk tahsilini burada Rus-Tatar okulunda aldı. ilk müzik eğitimini Azerbaycan halk müziğinin bilicisi olan dayısı A. Aliverdibeyov'dan aldı. 1899-1904 yıllarında Gori Öğretmen Lisesi'ne okurken keman ve teori dersleri aldı. Lisesi'ni bitirdikten sonra kısa bir süre Hadrud köyünde (1904), daha sonra ise Bakü'ye göçerek burada öğretmenlik yaptı, gazete ve dergilerde makaleler ve karikatürler yayınladı.
12 Ocak, 1908 yılında Bakü'de Hacı Zeynelabidin Tağıyevin tiyatro binasında sözlerini büyük şair Füzuli´nin aynı ad altında yazmış olduğu eserinden alınan ve doğuda ilk opera olan Leyla ve Mecnun operasını sahneledi. Daha sonra
Şeyh Sinan (1909),
Rüstem ile Zöhreb (1910), Şah Abbas ve Hurşid Banu (1912),
Kerem ile Aslı (1912),
Harun ve Leyla (1915) adlı operalarını ve
Karı ile Koca (1909, 1910'da sahnelendi,
O Olmazsa Bu Olsun
Meşhedi ibad (1910, 1911'da sahnelendi) ve
Arşın Mal Alan (1913) adlı müzikli komedileri besteledi.
Köroğlu operasını 1937 yılında besteledi
1911 yılında müzik eğitimini önce Moskova'da ve daha sonra St. Petersburg Konservatuvarında sürdürdü.
1921'de Baküde Azerbaycanlı oğrenciler için ilk müzik okulu olan Azerbaycan Devlet Türk Müzik Okulunu kurdu. Okul 1926 yılında Azerbaycan Devlet Konservatuvarına katıldı. Hacıbeyovun Azeri halk müziğinin esasları ile ilgili eserleri okullarda ders kitapları olarak okutulmaktadır.
Doğduğu 18 Eylül Azerbaycanda Müzik Günüdür.
HACIBEYOV ANITI
Ben görmedim ama yolu Sumgait şehrine düşenler Üzeyir Hacıbeyov caddesinde inşa edilen Üzeyir Hacıbeyovun abidesini görmüşlerdir.
Anıtın bulunduğu meydanın eni 23 metre, uzunluğu ise 61 metredir. Sumgait şehirinin baş ressamı Vakıf Nezirovun imzasının bulunduğu Ü. Hacıbeyovun heykelin yüksekliği 12 metre, taban boyu 7,5 x 7,5 metrelik siyah granitle kaplanmıştır. Heykel etrafında Azerbaycan milli musiki aletlerinin tasviri de yapılmıştır.
Bestecinin eserlerini satın almak, opera metinlerini okumak veya daha fazla bilgi edinmek için
DOĞUNUN iLK OPERASINI YAZDI." KÖROĞLU"," ARŞIN MAL ALAN "," LEYLA-MECNUN" ONUN ŞAHASERLERi..BATI FORMLU MÜZiĞi AZERBAYCAN TÜRK MÜZiĞi iLE TERKiP ETTi.KULLANDIĞI NOTLAR ÖZGÜNDÜ,MiLLiYDi.PiYANO ONUN ELiNDE,TAR'DI,KEMAN ONUN NOTALARINDA BULAK BAŞINDAN ÇAĞLAYAN SU iDi..ÜZEYiR HACIBEYLi SÖZÜN TAM MANASINDA TÜRK MiLiYETÇiSi iDi.ÜSTELiK GAZETECiYDi,KÖŞE YAZARIYDI.MÜZiK DEĞiL SiYASET YAZIYORDU.BUGÜN BENi ÜLKEMiN GiDiŞATI iLE iLGiLi KONUŞUYOR VE YAZIYORUM DiYE ELEŞTiREN AKLI EVVELLER YOLUMUN BUNDAN YÜZ YIL ÖNCE ÜZEYiR HACIBEYLi TARAFINDAN ÇiZiLDiĞiNi BiLMEYEN CAHiLLER OLARAK TARiHE GEÇECEKLERDiR.ÜZEYiR HACIBEYLiNiN MAKALELERi,ONUN AZERBAYCAN MiLLi MARŞINI YAZMASINI ENGELLEMEDi.MiLLETiNE AŞIK OLAN ADAM YAZAR ÇiZER SÖYLER..ŞÖHRETPEREST DEĞiL MiLLETPEREST OLUR..ÜZEYiR HACIBEYLi'Yi TANIMAK HER TÜRK MiLiYETÇiSiNiN GÖREVi OLMALIDIR..
