en başından, yani kişinin aklının ermeye başladığı ve çevresini algılayıp yorumlamaya başladı dönemden itibaren sürekli müdahalelere maruz kalan ve bundan mütevellit kullanmayı, hatta gerçek anlamda aslında ne demek olduğunu bilemediğimiz insan yetisi.
irade: kişinin kendi istek ve arzusudur özgür irade kişinin istediğini yapmakta özgür olması istediğini düşünebilmesi yani bir ütopya unutmamak gerek burası türkiye.
spinoza'ya göre bir yanılsamadan ibarettir.
ona göre, eğer aşağı doğru akan bir su düşünebilen bir varlık olsaydı, kendi özgür istenci ve iradesiyle aşağı doğru akmakta olduğunu düşünürdü. http://tr.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza
evet efendim, pek çok insanda olmayandır. gel gelelim ki bu durum; "ben özgür bir insanım" diyerek hala şiddetle karşı çıkılandır. özgür iradeyi inançlar'a uyarlayacak olursak, seçilimin hangi koşullarda olduğunu görmüş olacağız.
korku ve mükafat'ın ışığı altında, gerçeklerden uzak bir ilahi kavram kargaşasının yaratmış olduğu korkuyu bir kenara bırakıp, direk dünya üzerinde ki ibadetler üzerine gideceğim.kişinin aile inancını, örf ve adet'ini baz alıp yaşadığı çevreyi inceleyecek olursak, inanç seçiliminin neresinde durduğu gayet aşikardır. bu tomurcuk beyni doğumundan kontrol altına almak, -benlik- kıvamında piyasaya sürmektir. bu 5 maymun hikayesidir, pavlov'un köpeğidir. burada konu senin ibadet anlayışını hangi kıstaslara göre yaptığın, hangi birikime göre seçip, belirlediğindir. evet arkadaşım, ben senin almanyada doğa x yazar olmandan, maldiv adalarında doğan y yazar olmandan, hindistanda doğan g yazar olmandan bahsediyorum. soruyorum sana hangi inanç-bilgi birikimine göre bu seçilimi yapıp " en iyisi benim " diyerek oturdun köşeye, açtın ellerini semaya.
senin yağmur ormanlarında ki bir kabilede doğan sumau adlı bir gencin, yamuk suratlı bir tahta parçasının önünde eğilip, diz çökmesinden ne farkın var.senin, haitide doğup vodo bebeklerle vodoculuk oynayan küçük jaruin'den ne farkın var. sen kendini hangi kıstaslara, hangi geçmişine ve hangi olasılığa göre cennet'e yakın olan olarak görüp, ibadetim en iyi olandır diyebiliyorsun.
kendi inanşının içinde bile mezheplere ayrılan sen, hangi mantık çerçevesi içinde ve hangi kesin olasılık altında kendini, benimsetildiğin ibadetlere göre üstün kılıyorsun.sen, sen ve senin ibadet anlayışınınız evrensel ölçüde nasıl bir ilişki içerisinde olduğunu ve birbirinize nasıl bir gözle baktığınız çok aşikar değil mi ? ne güzel anlatıyor emo philips bunu okuyalım;
"Bir gün köprüde yürüyordum ve köprünün kenarında kendisini aşağı atmak üzere olan bir adam gördüm. Yanına gidip bağırdım. "Dur! Yapma! "Neden yapmayayım?" dedi "Çünkü yaşanacak çok şey var". "Mesela ne?" dedi. "Peki, sen ateist misin yoksa inançlı mısın?" "inançlıyım" dedi. "Ben de" dedim. "Hristiyan mısın, Müslüman mısın, Musevi misin, Budist misin, Hindu musun?" "Hristiyanım" dedi. "Ben de" dedim. "Katolik misin Protestan mısın?" "Protestanım dedi. "Ben de" dedim. "Anglikan mısın, Baptist misin?" "Baptistim" dedi. "Woow ben de" dedim. "Tanrının Baptist Kilisesine mi yoksa Efendimizin Baptist Kilisesine mi üyesin?" "Tanrının Baptist Kilisesine üyeyim" dedi. "Ben de" dedim. "Orijinal Tanrının Baptist Kilisesine mi yoksa Reformcu Tanrının Baptist Kilisesine mi üyesin?". "Reformcu Tanrının Baptist Kilisesine üyeyim" dedi. "Ben de" dedim. "Reformcu Baptist Kilisesi, 1879 Reformuna mı yoksa Reformcu Baptist Kilisesi, 1915 Reformuna mı üyesin?" "Reformcu Baptist Kilisesi, 1915 Reformuna üyeyim" dedi. "O zaman geber, seni dinsiz kafir" dedim ve onu aşağı ittim"
evet bu korku ve sefaletin ışığı altında özgür irade nedir ki ? nedir ki özgür irade aptal ailelerin inanç dayatmasının yanında.
"Benim inanmadığım bir dine inananları kafir saymanın rahatlığı beni de kendi dinimi sorgulamaya götürdü." mark twain
birinin size yapma dememeden yapmamak,
yap demeden yapmak,
yani doğru olanı veya olması gerkeni kendi isteğiyle yapmak, emire veya korkuya ihtiyaç duymamaktır.
vicdandır, ahlaktır, akıldır, mantıktır, insanlıktır.
bir eylemi gerçekleştirebilmemiz için, o eylemi gerçekleştirmeyi istememiz gerekir. istemek de bir eylem olduğuna göre; bir şeyi istemek için önce istemeyi istemek gerekmemekte midir? bunu yapabilmek için ise istemeyi istemeyi istemek. bütün bu sonsuza giden zincirin varlığı mümkün olmadığına göre, belki "istemek" sadece bir histen ibarettir. önceden her ayrıntısıyla yazılmış bir oyunu kusursuzca oynuyoruzdur. kusursuz işleyen bir makinenin dişlileriyizdir sadece. öyleyse bu yazıyı niye yazıyorum peki? yazmam neyi değiştirecek?
' özgürdü, her şeyde özgürdü, bütün özgürlüğü üstüne çullanmıştı yine. insan ya da makine olmakta özgürdü, mırın kırın etmekte özgürdü, korkunç bir sessizliğin ortasında, dönmemecesine mahkum, sonsuza kadar özgür olmaya mahkum. ' **
tanım: tanrıdan sonra insan hayatını şekillendiren büyük kuvvet. insanın seçimleriyle oluşturduğu hayata yansıyandır.
insanoğlunun hayata daha sıkı tutunabilek içini doldurmaya çalıştığı boş kavramdır...
insan özür irade kavramına, düz bir mantıkla "gerçekleştirdiği eylemlerin tamamen kendi bilinci ve kendi özgür seçimleri dahilinde olması" şeklinde yaklaşır. işte bu noktada da büyük bir yanılgı içine düşer. davranışlarımızın büyük çoğunluğu kanunlar, dini, ahlaki ve toplumsal kurallar veya diğer insanlar gibi dış güçler tarafından yönetilmektedir. insanoğlu bu durumun farkında olmasına rağmen özgür iradenin varlığı yolunda kendini kandırmakdır.
