( 06.11.1526)- (20.11.1584)
on altıncı yüzyıl sadrazamlarından Meşaleler Savaşının muzaffer kumandanıdır. Kafkasya fâtihidir. 1527 yılında Mısırda doğdu. Babası Özdemir Paşa, Memlükler zamânında Mısırda yerleşmiş bir Çerkes âilesine mensup olup, Osmanlı Devleti hizmetinde beylerbeyliğe kadar yükselmiş, Yemen ve Habeş fütuhatı ile tanınmıştı. Annesi, Abbasî halîfeleri sülalesindendir.
Osman Paşa, babasının çok faal bir kişi olması dolayısıyla genç yaşta devlet hizmetleriyle yüz yüze geldi. Cesâretiyle daha yirmi yaşına gelmeden sancak beyliğine yükseldi. 1561de Mısır Emirül-hac lığı vazîfesine getirildi. Babasının ölümünden sonra, çeşitli karışıklıkların olduğu Habeşistan'a Beylerbeyi oldu ve burasını kısa zamanda düzeltti. Portekiz imparatorluğuna bağlı Hind Deniz Kuvvetleriyle mücâdelesinin yanında, yedi yıl vazîfe yaptığı Habeşistan eyâletinde muntazam bir idâre kurdu.
Yemen isyânından sonra istanbula gelen Osman Paşa, önce Anadoluda bir sancağa sonra da Niğde Sancakbeyliğine getirildi. 1573te Diyarbakır Beylerbeyi oldu. Bu vazîfede dört yıl kaldıktan sonra, iran Seferine çıkan Serdâr-ı ekrem Lala Mustafa Paşanın mâiyetine katıldı. Hazırladığı alayının mükemmelliği, Çıldır Muhârebesinde gösterdiği kahramanlık, onun, 1578'de fethedilen Şirvan Beylerbeyliğine getirilmesine sebep oldu. 9 Eylül 1578de Osmanlıları bölgeden atmak için harekete geçen iran birliklerini Koyun Geçidi Muharebesinde bozguna uğrattı.
Özdemiroğlunun bundan sonra Kafkasyada geçen beş yıllık idârî görevi dâimî olarak iranlılarla mücâdele içerisinde geçti. Şirvan, Kuzey azerbaycan, Dağıstan ve Gürcistanda Osmanlı hâkimiyetini pekiştirdi. 8 Mayıs 1583te yetmiş bin kişilik iran ordusunu üç gün üç gece devâm eden Meşaleler Savaşında büyük bir bozguna uğrattı. Bu zaferle, o zamâna kadar elde edilemeyen Kür Irmağının güneyinin fütûhatı kolaylaştı. Bu arada isyan hareketleri içinde bulunan Kırım Hanı Mehmed Giray yerine islâm Girayı getirdikten sonra, Kefede bulunan Kaptan-ı derya Piyale Paşanın gemisiyle istanbula geldi (1583).
Önce ikinci vezirliğe yükseltilen Osman paşa Temmuz 1584te Doğu Serdarlığı ile veziriazamlığa getirildi. Kırımdaki isyân üzerine Ekim 1584'de sefer için yola çıktı. Havalar soğuyunca kışı Kastamonuda geçirdi. Nisan 1585te Erzuruma doğru hareket etti. Erzurumda bütün hazırlıklarını tamamladıktan sonra, Tebrize ulaştı. Şehir kısa bir karşı koymadan sonra teslim oldu. Tebrizi tamâmen Osmanlı Devletine bağladı. Hastalığı sebebiyle 27 Ekim 1585te Tebrizden ayrıldı. Şenb-i Gazana kadar hastalığı çok ağırlaştığı için tahtırevanla taşındı. Buraya geldiği gece vefat eden Osman Paşa, vasiyeti üzerine Diyarbakıra getirilerek türbesine defnedildi.
Ömrünün kırk yılından fazlası serhatlerde geçen Özdemiroğlu Osman Paşa, iyi bir kumandan, eşi az bulunan bir idâreciydi. Habeşistanda Osmanlı idâresini devâm ettirmesi, iranlılarla yıllarca süren mücâdeleleri onun şan ve şöhret için değil, devlet kapısına hizmet etmenin kutsallığına inanması bakımından çok önemlidir. Sönmeyen bir inanç, yılmak bilmeyen bir irâde, askerlerini sevk ve idaredeki kahramanlık ve en güç zamanlarda gösterdiği sebat, Osman Paşanın belli başlı vasıflarıydı. *
Koçibey'in tımar ve zeameti bozmakla itham ettiği paşadır.
--spoiler--
1584 tarihine gelinceye kadar, köyler ve tarlalar kılıç ehli elinde ve ocak zadelerde olup yabancı ve kötü asıllılar girmemişti. Ayanın sepetine de girmemişti. ilk defa bozulması şu yüzden olmuştur:
Acem üzerine serdar tayin olunan Özdemir oğlu Osman Paşa, bazı yabancılara, faydası görüldüğü için üçer bin akçe başlangıç verdi ve bu yol ile yabancı fırsat buldu. Osman paşa başlangıçta sadece iyilere vermişti. Ancak sonra gelenler kâr budur diyerek iyi kötü demeyip alakası olmayan, aslında ve cinsinde dirlik sahibi olmayan şehir oğlanı ve reaya kısmından bir alay işe yaramaz soysuza başlama emirlerini verip zeamet ve tımar sahibi olmak isteyen bir günde yüz bin akçe tımara hak sahibi oldular.
--spoiler--
gürcistan seferi esnasında askerlere ödenmesi gereken aylıklar tükendiği için imparatorluğun merkezi kostantiniyye'den para gelinceye kadar kendi mührünü kullanmak suretiyle köseleden para bastırtıp altın yerine geçen bu parayı askerlere dağıtmış ve şehirden para geldiğinde kösele paralar yerine değiştirterek büyük bir krizi başarıyla yönetmiş olan “kafkas fatihi” lâkaplı osmanlısadrazamı.
Osmanlının ender yetiştirdiği maraşallerden. Üç kıtada savaşmış habeşiştan, tanzanya ve kenyanın bir bölümünü osmanlı toprağı yapmıştır. Ayrıca devşirme değildir.
