büyük ünlü uyumu nun bozuk olduğu çağdaş türk lehçeleri arasında zirvede yer alır. onun da sebebi güney ağzının farsça'dan etkilenmesi... halbuki mis gibi kuzey ağzı var. yıllarca da resmi dil olmuş da neden sonra değiştirmişler.
köngül, sen munçalar nege
kişenler birle dostlaşdıng?
ne feryadıng, ne dadıng bar,
neçün sen munça sustlaşdıng?
tirikse, ölmegensen,
sende âdem, sen de insânsen
kişen kiyme,
boyun eğme,
ki sen hem hür tuğılğansen!
gönül sen buncalar niye
zincirlerle dost oldun?
ne feryadın, ne sesin var,
niçin sen bunca suskunlaştın?
dirisin, ölmemişsin
sen de âdem, sen de insansın,
zincir takma,
boyun eğme,
ki sen hür doğmuşsun. ****
ha bir de özbekçe demeyin sakın dilcilerin yanında, azar yersiniz.
Artık çok rahat anlayıp konuştuğum dil. 400 şarkımın 215 tanesi özbek, bilmem kaç tane film izledim alt yazısız. Benim gibi orta asyaya ilginiz varsa gerçekten güzel bir başlangınç olur.
ama, allahım... "kiril alfabesiyle yazılmış özbekçe" diye bir kavram var bu dünyada. O kadar zordur ki. Normal rus kiriline benzemez, farklı harfleri, farklı düzeni vardır. Ek işaretler kullanılır. Bir de yazılışlarıyla okunuşları farklıdır. Kirille yazılmış bir metin okuduğunuzda sizi intihara sürükler, niye yaşıyorum ki diye sorgulatır. Ruslar resmen bu özbeklere nasıl bir alfabe yapsak da adamlar okuyamasa diye uğraşmış.
şiir için güzel bir dil. bakın bakalım ne kadarını anlıyorsunuz:
(önemli şeyleri ipucu vermem gerekirse bor- var demek, bolmak- olmak)
Turkning yuragi Turkiston vatanimiz bor,
Tuproqlari jannat makon çemenimiz bor.
Dunyolarni zabt aylagan samanimiz bor,
Mayli ozbek, turkman, qozoq, qirgiz bolaylik,
Turkistonda bir daraxt bir yildiz bolaylik.
Nega yuz milyon boldigu millat bolmadik,
Ahli suvrat boldik, ammo siyrat bolmadik,
Bobolar bolmadik, shanu-shuhrat bolmadik.
Kazakcadan daha anlaşılırdur Türkmenistan Türkçesi kadar net olmasa da biraz dikkat edince anlaşılır. Iste örnek metin bakalım anlıyo musunuz.
Barcha odamlar erkin, qadr-qimmat va huquqlarda teng bolib tugiladilar. Ular aql va vijdon sohibidirlar va bir-birlari bilan birodarlarcha muomala qilishlari zarur.
