--spoiler--
okuryazarlık ne zaman başlar? okula başladığımız gün mü? okuma-yazmayı söktüğümüz gün mü? okuryazarlık ağırbaşlı, asık suratlı bir uğraş mıdır? barry sanders'a göre okuryazarlığın temelleri çok daha erken bir dönemde, anne kucağında alınır. annesinin memesinden süt emen bebek onun kalp atışlarını, soluk alıp verişini dinleyerek ilk ritim duygusunu edinir, annesiyle kurduğu vazgeçilmez bağ sayesinde kendisini okuryazarlığa götürecek yola adım atar ve ezra pound'un sözleriyle "aklın sözcükler arasındaki dansı" başlar. öküzün a'sı, sözellik ile okuryazarlık arasında doğal bir süreklilik olduğunu ve ancak sağlam sözel köklere sahip insanların gerçek okuryazar olabileceğini savunuyor. oyunla, neşeyle bağdaştırılmamış bir okuma-yazma öğretiminin hedefi bulamadığını/bulamayacağını gösteriyor. okuryazarlığın gelişimini alfabenin bulunmasından günümüze kadar mitoloji, teoloji, tıp, eğitim ve edebiyat gibi çok farklı alanlardan verdiği örneklerle sergileyen sanders, günümüzde okuryazarlığın karşı karşıya olduğu sorunları geniş bir bağlamda ele almayı başarıyor. çocuklar evde aileyle, özellikle de anneyle aralarındaki bağların gevşemesinden dolayı gerçek sözelliği ve dolayısıyla okuryazarlığı yaşayamıyor artık. toplumsal doku değişirken sokak çeteleri çarpıtılmış yeni bir kabile düzeni kurarak ailenin yerini almakta. okuryazarlığa baş kaldıran gençler, yeni; fakat benliğin ayrılmaz birer parçası olan vicdan ve pişmanlık gibi duygular bulunmadığından çok daha kolay suç işleniyor. şiddet, televizyonun soğuk ışığında yetişen, sözelliğin ve okuryazarlığın dışına itilmiş, itildiği bu yerde kalmaya da kararlı gençlerin kendilerini gerçekleştirmekte kullandıkları bir araç haline geliyor. sanders'a göre bu sorunun çözümü ceza ya da eğitim sisteminde değil, çekirdek ailenin bağrında gelişen sözelliğin yaşama döndürülmesinde yatıyor. abd toplumunda okuryazarlık sorununu irdeleyen bu kitap, gençlik gruplarındaki şiddet eğiliminden, her kesinde görülen silah sevdasına; okulları bilgisayarlaştırma hevesinden, öğretmen-veli ilişkisindeki yanlışlara; cinsiyetçi tutumların dildeki yansımasından, egemen kültür-dil meselesiyle yerel ya da etnik kültür-dil sorununa kadar türkiye toplumunun gündemindeki önemli konluarla taşıdığı benzerlikler, paralellikler açısından çok önemli.
"herkesin okuması gereken bir kitap. sözelliğin rolünü kıyasıya savunuyor, hem de tam zamanında."
neil postman
--spoiler--
barry sanders'in asıl ismi ''a is for ox: the collapse of literacy and the rise of violence in an electronic age'' olan imge yayınlarından şehnaz tahir'in çevirisi ile çıkan kitap. yazılı kültür öncesi sözlü kültürde ilk insan öküzü görüyor tabi bu bir türk değil! ox... öküzün a'sı da oradan geliyor.
modern çağla birlikte görmenin önem kazanıp, sözlü kültürün zayıflamasına yapılan vurgu hoş ama her post modern eleştiride olduğu gibi çözüm yok yaz babam yaz. sözlü kültürün basit olması onun kolay olması ya da uyduruk olması değildir, sözlü kültür insan aklını zorlayan bir etkinlikti. görmek kolaydır, hafıza istemez, bakarsınız oysa dinlerken çok daha fazla şeye dikkat edersiniz ...
