"Asker katar olup giderken, dağın tepesinde, rüzgar esmesinden birikmiş kar
yığınları ki, büyük bir dağdan daha büyük olur, yerinden kopup birden bire
askerin üzerine düşüp, uğruna rast gelen yüzden fazla adamı, atlarıyla
yuvarlayıp Zigana deresine toparladı. At ve insan, dağlar gibi kar altında
kalıp boğulurdu.
Fakir, Trabzon'dan Tokat ve Sivas taraflarına giderken gördüm. Karadeniz
sahillerinden, Gürcistan'a ve bir tarafı Kürdistan'a doğru uzanan büyük dağlara
iki mızrak kadar hatta daha fazla kar yağar. Dağın tepesinden dereye kadar
biriken kar, soğuğun şiddetinden donup, şubat günlerinde, arzın buharı ve
hararetinden kar yığınının aşağı tarafı eriyip altı oyuk şeklinde kalınca, ol
dağın üzerinde olan iki mızrak kalınlığında azim kar yığınının ağırlığından
etrafı yarılıp , yerinden kopup dereye doğru düşer... Önünde bin atlı olsa biri
bile kurtulmaz, toparlayıp dereye doldurur.
Ol etraf halkı buna "çığ" derler. Trabzon'dan dağlığa doğru dere kenarından
katar olup giderken, öyle bir çığ kopup düştü. Yirmi kadar adamı atlarıyla
toparlayıp dereye doldurdu. Daha fazla ileri gidilmeyip o taraflarda olan
köylerin ahalisi toplanıp, ol kimseleri kar altından çıkarmağa başlandı. Dört
nefer kimse sağ çıkıp, diğerleri ve cümle atları ölmüş bulundu. Neuzü billah,
bir ani beladır ki kaçınmak mümkün değil."
naima tarihi, ikinci cilt. s. 980-981
pişmemiş yemekler için kullanılan bu sıfat gelişimini tamamlayamamış insanlar içinde kullanılır.
ayrıca yemeğin çiği bir şekilde yenebilir ama insanın çiği hiç mi hiç katlanılır değildir hele bir de o insan kendi kendine çiğ değilmiş süsü vermeye çalışıyorsa katlanılmazdır.
çığ, yuvarlanmaz veya büyümez.
çığ hafif zemin üzerine yağan sert kar yığınlarının, tetikleyen bir unsur sonucu, insan yada başka bir faktör, büyük dilimler halinde ana katmandan ayrılması ile oluşan, hızı on saniye gibi kısa bir sürede 160 km ye ulaşan, hereket ettirdiği kar kütlelerinin ağırlığı yüzlerce ton olan bir felakettir. dökülme noktasına ulaşıncaya kadar hızı 250 kmye kadar ulaşabilir.
çığın içinde yaşam mücadelesi veren insanların anılarına göz attığınızda soluma, boğulma, öksürme kısır döngüsü ile karşılaşırsınız.
her nefesinizde soluk borunuza dolan soğuk kar sizi boğmak üzereyken öksürür ve atarsınız tam o esnada yeni bir nefes ve tekrar aynı boğulma tehlikesi. bunun yanında duracağınız ana kadar süregelen çarpma ve çarpmalara bağlı tramva tehdidi.
çığ altında kaldığınızda çıplak havayı soluyorsanız yaşam süreniz 15 dakikaya kadar düşebilir.
hiçbir temiz hava çıkışı yoksa kendi yaydığınız karbondioksit sizi boğacaktır. oksijen tükenir ama karbondioksit sizinle kalır.
çığ savaşlarda silah olarak bile kullanılmıştır. doğanın bu en büyük ölüm silahı birinci dünya savaşı esnasında avusturyalılar tarafından italyanlara karşı kullanılmıştır. 1000 lerce asker çığ altında can vermiştir.
ikinci dünya savaşında da benzer savaş alanları mevcuttur. alman ordusunun 28. dağ bölüğüne karşın müttefik kuvvetlerin tek dağ bölüğü, onuncu dağ bölüğü, silahı çığlarda olabilen savaşlar vermiştir.
hatta amerikanın ilk çığ uzmanları bu bölüğün askerleri olmuştur.
ve de aslında sözleri ve adı hatalı bir şarkıdır. şarkıda bahsendilen şey bir çeşit "su damlası"dır. şu halde adı "çiğ" değil "çiy" olası gerekir bu şarkının.
