Kumluk, susuz ve ıssız geniş arazi. Gece ve gündüz arasındaki ısı farkının çok olduğu bölgelerde meydana gelen çöller, genel olarak, yükseltileri az farklı ve düz alanlardır. Gece ve gündüz arasındaki ısı farkının çok olması sebebiyle aşınmış kayaların meydana getirdiği kumlarla kaplıdır. Bir taraftan, kumluk ve geniş bir yüzeye yaygın olması, bir taraftan rüzgârlara engel olabilecek herhangi tabiî bir engelin bulunmaması, bir taraftan da akarsuların bulunmaması, çölleri, oturulmaz ve geçilmez yerler haline getirmiştir.
yeryüzündeki en büyük biyomlardan ve ekosistemlerden biri. sıcak ve soğuk(evet soğuk, misal alaska) çöller toplam karaların 35%'ini kapsıyor. kıtalar arası dağılımı pek adaletli değil ama. avrupa'da hiç yokken afrika'nın 65%'i mesela. orta asya ve arap yarımadası neredeyse tamamen çöl.
okyanuslarla beraber küresel iklim sisteminin en önemli öğesi. çöllerde yapılan araştırma, sanıldığı gibi onların son birkaç yüzyılda değil de, milyonlarca yıldır var olduklarını gösteriyor. bundan başka çöl deyince akla hemen kum gelmesi pek normal değil, her ne kadar kum çölleri daha çekici bir ambiyans uyandırsa da, çöllerin çok büyük bir kısmı kayalık taşlık.
bugün olduğu gibi, geçmişte de çöller ılıman kuşakta idi. yıllar içinde değişen iklim koşulları ve kaymalar nedeniyle çöller de bir hareket kazandı. bazı yerlerde genişleyip, bazı yerlerde küçüldüler. hatta bazı yerlerde yok olup bazı yerlerde ortaya çıktılar. büyük bir talihsizlik olarak sahra çölü örnek gösterilebilir. büyük sahra'nın ortasının bir zamanlar ormanlık olduğuna kim inanabilir? o dönemlerin ilkel resimlerinde görülen hayvanlardan bazıları, fil, gergedan, antilopsa eğer, insan etkisiyle sahra'nın sonradan genişlediğini söyleyebiliriz.
dünyadaki çöllerin hepsi kendine has özelliklere sahiptir. kimi taşlıktır kimi kumul, kimi çok tuzludur kimi görece az, kimine yağmur neredeyse hiç yağmaz kimine her yıl mutlaka bi kere yağar. tabi hepsine çöl dendiğine göre, ortak özellikleri olması lazım. hava az nemli, yağış az, sık rüzgarlar. yıllık 250 mm'den az yağış alan yerlere genellikle çöl deniyor.
nem oranının çok düşük olduğu ve gece gündüz arası farkın dorukta olduğu alanlardır. genellikle 30 derece enlemlerinde alçalıcı hava hareketinin etkisiyle oluşmaktadır.
Verse 1 (Sorgu)
savaş biter ben her zamanki yerde beklerim ve
akbabalar çöker leş kokan geçmişin izlerine
hayatın pürüzlerine sıyırmakla yetindim de
yaralar açtı değdi o da şu vampirlerin gözlerine
şimdi kaçıyorum inan ki ben de acıyorum
o kapkaranlık hayallerine beyazlar saçıyorum
postaladığım o mektupları tekrar ben açıyorum
çölde yalnız başıma bir su damlacığına yazıyorum
saklı olan bendedir ona yaşlı gözler eklenir ama
es geçilen günlerim oda perdelerine kümelenir
sen gökyüzünde yıldız olup gece benimle yüzleşirsen
o an tek bir korkum olur ya gündüzle birleşirsen
bana bir çöl bul oraya gideyim uzaktan izle beni
soluksuz kalıp acımla güleyim tıpkı şimdi gibi
belki sonra bi boşlukla dolu yüreğimi paylaşırım
savrulan hayallerimle kum misali kaynaşırım
Nakarat (x2)
geçmişi silenler ona geri dönmez
gündüz hemen karanlığa bürünmez
beni bırak bir çölde gözüme seraplar gözüksün hep
bu yağmur ıslatırsa kumlarım kalemde düşer tüfek
Verse 2 (Kodes)
eski muhabbetlerden akmış derelere bakarak
sarhoşluk var göğsümde
aynı ırkı ısıtmaz ki kimseyi
sen ben gibi silemezsin herşeyi
bak bir şeyi unutman gerek rüzgarlarla
kalabalıkta tabi ki maskeler hakimdir tüm suratlara
ben andımı tuttum kaç kişi yuttum istanbul söylesene
tüm maviliklerde ben siyahtım her zaman hadi beni gizlesene
halat omzuma değdiği an anladım herkese hak vererek dinlesene
herkes uzaktan el sallarken idamıma yine beni izlesene
bir bavul dolusu hatıramı aldım ben buradan gidecekken
kimi hesap sorar gemileri yaktım gittim zaten dün geceden
bir heceden başkası yalan olmuş çakmağı ver kalbine üfleyeyim
beni boşver aynı karanlık güneş doğdu bak gitmeliyim
öyle bir tablo çizmiş ki dünya uymadı hiç bir çerçeveye
yine kumları takipteydim ben sakinleştim erkenden
dur bakalım yine gidelim aynı koylara veda mı etmeli
cesedimi bırak şu kumların üstüne hiç bir şey bitmemeli
çöller, yıllık yağış ortalamasının 25 cm'den az olduğu, kurak ve verimsiz alanlardır. buralarda yeryüzüne şekil veren başlıca etken rüzgardır. çöllerin tümü sıcak değildir; dünyanın en soğuk yerlerinden bazıları da çöllerle kaplıdır.
anla artık çöl diye bir yer yok
magrip yok,
kervan yok,
şarap yok
çöl senin içinde,
bu yüzden uzak geliyor
bu yüzden başkası hem çöl,
hem yakın geliyor
bu yüzden gitgide uzaklaşıyorsun kendinden
bu yüzden çöl artık sana geliyor.
Her erkek ölmeden önce çölü bir kez görmelidir.
Kilometrelerce çevrende hiçbir şey olmaz. Sadece kum, kayalar, kaktüsler ve de masmavi gökyüzü. Tek bir canlı göremezsin. Sirenler çalmaz. Araba alarmları da...
Kimse sana korna çalmaz. Sokaklara işiyen, küfreden insanlar yoktur.
Çölde sessizlik vardır.
Çölde huzur vardır.
Çölde Tanrı vardır.
çöl kelimesi sadece sıcak bölgeler için değil soğuk ve kurak bölgeler içinde kullanılır. algımız çok kabul etmese de antartika, grönland gibi alanlarda çöl ekosistemini oluştururlar.
