Gardner bilişsel yeteneklerin geniş bir yelpazeden oluştuğunu ve aralarında sadece çok zayıf bir korelasyonun bulunduğunu savunmaktadır. Örneğin, kuram çarpma işlemini kolayca öğrenen bir çocuğun, bu görevde zorluk yaşayan bir çocuğa göre daha zeki olduğunu söylemez. Basit çarpma işlemlerinde uzmanlaşmak için zaman harcayan bir çocuk 1) çarpma işlemini farklı bir yolla öğrenebilir, 2) matematik dışındaki bir alanda üstün olabilir, 3) hatta çarpım sürecini derin bir seviyede anlıyor veya tamamen farklı bir süreç olarak görüyor olabilir. Temelde derin bir anlayış içermesi de yavaşlığa ve çarpım tablosunu hızlı hatırlayan çocuğa bakıldığında potansiyel matematiksel zekasının gizlenmesine neden olabilir.
Aslında oldukça popüler/çekici olmasına rağmen Gardner'ın çoklu zeka kuramını (sözel,matematiksel vb.) doğrulayan yeterli bir literatür yok. Eğitimciler arasında da yoğunlukla kullanılıyor; sözel,görsel,analitik vb. 8 birbirinden bağımsız zeka türü varmış gibi ancak veri yetersiz.
Zekanın zannedildiği kadar keskin hatlarla birbirinden ayrılan kısımlardan oluştuğu bana çok mantıklı gelmiyor. Zeka çok daha bütünsel bir şey.
(bkz: multiple intelligence theory)
bu teoriye göre insan zekası çeşitlere ayrılıyor: linguistic( dil öğrenme kabiliyeti), analytic(matamatik-fen gibi konulardan anlamayla alakalıdır. bilindik iq testleri sadece bu zekayı ölçer), spatial(araba kullanma, gemi kullanma, harita okuyabilme..)sport, dance, musical, intrapersonal(insanların bir işi tek başına halletme becerisi, grup işlerini sevmezler ve içe dönüktürler), interpersonal(dışa dönüklük,sosyalliktir. bu insanlar grup çalışmalarında başarılı olurlar) ve daha ortaya konmamış bir sürü zeka çeşidi vardır. her insanda bu zeka çeşidinin bir kaç tanesi mevcuttur der teori.
(bkz: Theory of multiple intelligences)
zekanın tek bir parametreye bağlı olmadığını, çok etmenli zeka kuramında da ifade edilen alanlardan her birinin zihnin farklı çerçeveleri biçiminde değerlendirilmesi gerektiğinin savunucusu Howard Gardner tarafından ortaya atılmıştır. teorisyenine göre;
olmak üzere zekanın dokuz boyutu vardır. erkeğin kadından zeki olduğu tartışmaları da bu teorinin ortaya atılmasıyla sonlanmıştır. ne yazıktır ki bu tür platformlarda halen bu dile getirilir...
Eğitime yeni bir yaklaşım getiren çoklu zeka kuramı Multiple Intellegence - MI Theory, Harward Üniversitesi öğretim üyelerinden Howard Gardner tarafından 1983 yılında geliştirilmiştir.
(bkz: gardner) tarafından ortaya atılan kuramdır. klasik zeka ölçüm testlerine ve bu yöndeki anlayışa karşı olup, eğitime ve zeka hakkındaki düşüncelerimize yeni bir yön kazandırmıştır. bu kurama göre her insanda farklı yetenekler bulunur, kişiler bu yetenekleri açısından hem kendi içlerinde hem de toplum içinde farklılıklar gösterirler. bu zeka türleri arasında korelasyonel bir bağ bulunup, genel bir zihin gücü söz konusudur. bunu bir piramide benzetebiliriz. zekanın oluşumunda kültür ve sosyal çevrenin etkisinin yanında büyük oranla biyolojik faktörler rol oynar. dolayısıyla bireyin belli bir alanda başarısı beynin biyolojik yönüyle de ilintilidir. bu yüzden matematik alanında başarılı bir insana zeki derken, başarısız insana zeki değil demek yanlış bir tutumdur. farklı olan zeka gücü değil, zeka alanlarıdır. gardner a göre yedi (bazı kaynaklarda 8) farklı zeka kapasitesi bulunur.
1. mantıksal-matematiksel zeka
2.dil zekası
3.uzamsal zeka
4.kinestetik zeka
5.müzikal zeka
6.insanlararası ilişkilerle ilgili zeka
7.bireyin kendisiyle olan ilişkilerindeki zeka
8.doğayı anlama zekası
sanılanın aksine "gerizekalı" denilen insanların aslında gerizekalı olmadığını kanıtlamak için değil, gardner'ın beyni hasar görmüş insanlar üzerinde yaptığı bir araştırmayla hasarlı beynin de belli bölümlerinin kullanılabildiğini tespit etmesiyle ortaya çıkmış olan kuramdır. bu kuram ile gardner insan zekasını 8'e ayırmış ve her insanın zekasının farklı bölümlerini kullandığını ortaya çıkarmıştır. zekanın tekil olduğu, doğuştan kazanıldığı ve değiştirelemeyeceği algısını yıkmıştır. çoklu zeka kuramında bireyin doğuştan varolan zekası değiştirilebilir, geliştirilebilir ya da köreltilebilir. örneğin; sayısal alanda başarı gösteremeyen biri kinestetik zekası güçlüyse çok başarılı bir sporcu ya da dansçı olabilir. sözel zekası güçlü olmayan ve kendini konuşarak ifade edemeyen biri, mekansal ya da ritim zekasını kullanarak kendini ifade edebilir.
tereddütsüz söyleyebilirim ki en çok inandığım ve güvendiğim bilimsel teori.
bu teori, howard gardner'ın 'zihin çerçeveleri: çoklu zeka kuramı' isimli kitabında derinlemesine incelenmiş. gardner; zekanının standart testlerle ölçülemeyecek ölçüde karmaşık ve türlere ayrılmış bir kavram olduğunu savunuyor.
katılmamak elde değil.
matematikten anlamayan biri, çok başarılı resimler yapabilir.
üç boyutlu düşünemeyen ve yönünü bulmaktan aciz biri, notalardan harikalar yaratabilir.
fen bilimlerinde başarısız bir insan, kelimeleri kullanarak inanılmaz edebi metinler yazabilir.
veya beden eğitimi derslerinde takla dahi atamayan bir çocuğun sosyal ilişkileri mükemmel olabilir.
insanları 'zeki değil, aptal, gerzek' diye sınıflandırırken aslında bir kere daha düşünmek gerekiyor. evet itiraf edeyim ben de yapıyorum bu sınıflamayı sık sık. hem de oldukça sık. benim düşündüğümü düşünemiyorsa benim düşündüğüm hızda, benim baktığım pencerelerden bakamıyorsa bazı olaylara, benim getirdiğim yorumları getiremiyorsa bir takım durumlara, hemen yapıştırıyorum 'salak' damgasını.
halbuki tanımıyorum ki karşımdakini tam anlamıyla. belki benim gibi düşünemiyor evet. ama belki de benim kırk fırın ekmek yesem de beceremeyeceğim şeyleri rahatlıkla yapabiliyor. örneğin mükemmel derecede yön bulma kabiliyetine sahip belki de. bunun bir zeka türü olduğunun farkında olmadan hem de. evet, çok aptalca konuşuyor, toplumsal olayları yorumlayamıyor, alık alık bakıyor suratıma. ama bu durum onun zeki olmadığını göstermiyor aslında. sadece belirli bir zeka türüne sahip olmadığını -veya sınırlı bir ölçüde sahip olduğunu- gösteriyor. tıpkı benim de bazı zeka türlerine sahip olmadığım ya da sınırlı bir ölçüde sahip olduğum gibi.
her ne kadar pratikte uygulayamasam da en azından uygulamaya çalışıyor ve inanıyorum arkadaş bu teoriye vesselam.
