insanın içini kıpır kıpır eden bi havası vardır. hayatımda gittiğim ilk ve tek düğün çerkes düğünüydü. lan onlar düğün yapsın ben izleyeyim diye düşündürüyor insanı. bu kadar sempatik olamaz bi dans, müzik, gelenek. bi erkek de bu kadar güzel duramaz bi dans ama duruyor bu çerkes erkeklerinde. kızları da zaten mini ve cici oluyor, nazik insanlar. aman kaybetmesinler daima yaşatsınlar geleneklerini.
akerdeon ve tahta ikilisi ayrıca bu ikilinin kattığı coşku da eklenince yemeyip yanında yatılası bir durum haline gelir.
hüzünlü kısımları da hüznün iğne deliğinden geçirtir.
(bkz: bir sey biliyoruz da konusuyoruz)
insanın içini titreten melodilere sahip müzik türü, hele ki yapılan haksızlıklar, çekilen acılar akla düştü mü daha bir anlamlı olur, üç beş ezgisiyle tarihi anlatır.
aslında akordeon klasik bir çerkes muzik aleti degildir, çok sonraları girmiştir çerkes kültürünün içine. bugun de kafkasya'da bildiğimiz akordeon (wurıspşine) kullanılmaz, garmon turevi bir enstruman tercih edilir daha çok. turkiye'de de klasik çerkes muzigi daha cok mızıka tabir edilen kucuk bir enstrumanla icra edilir. klasik diye tabir edebileceğimiz çerkes müzik aletleri kabak kemane benzeri şıç'epşine, apepşine kamıl, phaç'iç' gibi enstrumanlardır. çerkes kültüründe müziğin çok sayıda fonkiyonu vardır; savaş kahramanlıkları, toplum önderlerini metih, vb için şarkılar (wered) yapılırken çeşitli felaketler için de ağıtlar (ghıbze) yakılmıştır. Ayrıca hastaları iyileştirmek için de shepshuake denilen bir rutelle muzik eşliğinde tedavi uygulanırdı. klasik çerkes müziği aynı zamanda polifoniktir, müzige woridadelerle eşlik edilir ki bunların her birisinin ayrı makamları vardır ve soylemesi epey zahmetlidir.
çerkes muziginin bana gore en guzel ornekleri kafelerdir. uzunyayla yoresinden derlenen bir dizi eski kafe (kafejj) ve muhtesem yorumu icin su adrese bir goz atilabilir:
youtube'a gir. 'ama yasak bik bik bik' deme. gir işte.
adige kafe 13 yaz.
lafij şamil-imişehir diye bi video çıktı. evet doğru yoldasın demek ki.
dinle.
bi daha dinle.
bi daha dinle.
bi daha dinle.
...
en basit yolculuk yöntemidir bu. nerelere gitmezsin ki!
şicepşıne denen telli bir çalgı ve kamılepşıne denilen uflemeli bir çalgı da kullanılır. phaçiç denilen, birbirine tutturulmuş küçük tahtalardan oluşan bir çalgı ile tempo tutulur.
