son birkaç yılda, mekanlarda içilen 1 bardak çayın ortalama fiyatının 3 lira olmasıdır.
1 bardak çayın maliyeti; suyu, çayı, şekeri, kaynatmasını toplasan 30-40 kuruş. Ama gel gelelim adam 10 katına satıyor. Mekanın hiç bir özelliği de yok. Yol kenarında normal cafe işte. Deniz kenarı olursa zaten 5 liradan aşağısı kesmiyor.
Zaten çay da çaya benzese; bulaşık suyu içiriyorlar resmen.
bir paket 30 lu demlik poşet çay 12 tl. her poşet çay 40 kuruş ediyor. bir demlik poşet çaydan 10 bardak çay çıkıyor. bir bardak çay 4 kuruşa mal oluyor. satış fiyatı ise 3 tl. yani yüzde 7500 kar oluyor. biz hala okuyoruz.
üstelik çay bitince başına başka bir şey alır mıydınızcı garson geldiğinden kendini rahat da hissettirmeyecek mekanların fiyatıdır bu. Bu yüzdendir ki en temizi starbucks.
sokak arasında kuytuda 1500 lira kira ödeyen kahvehane 50 kuruştan satar, deniz kenarında aynı büyüklükte mekana 10000 lira ödeyen adam 5 liraya satar. çay aynı çay, masraf aynı masraf ama sen oturduğun sandalyenin kirasınıda ödersin.
su maliyeti 0.02, kuruş ortalama iki küp şeker maliyeti 3 kuruş, dem maliyeti 3.5 kuruş, bulaşık maliyeti 1 kuruş, yakıt maliyeti 4-7 kuruş olan çayın ortalama fiyatıdır. hesaplamaya sabit işletme giderleri dahil edilmemiştir.
bahsi geçen ortalama fiyat için mekan sınıflandırması ya da yeri belirtilmediğinden doğru değildir.
hesaplamada baz alınan kaynaklar:
kilogramı 21 tl olan bir çay markası (bkz: filiz çay)
kilogramlık 360 adetli küp şeker markası (bkz: balküpü şeker)
9.83tl+kdv olan iski işyerleri su metreküp fiyatı
125 ml çay bardağı (dudak payı hariç)* yakıt maliyeti ortalamadır elektrik/gaz kullanımına göre değişir. bulaşıkta kullanılan makina tam otomatik tasarruflu bir makinadır. çayın kaliteli halinin fiyatı sabit giderler hariç ortalama 12-13 kuruştur. çoğu mekanda bana iğrenç gelen ve ucuz olan bergamot aromalı çay kullanılmakta çayın bayatlık süresini uzatmak ve bakın bizim çayımız bergamotlu sizi sikmeye hakkımız var demek için. bu tür çayların ve kahvehane çaylarının birim değişken maliyeti 5-10 kuruş arasındadır.
ortalama fiyat ise müşterinin mekana ya da kazıklanmaktan aldığı zevke göre değişmektedir.
Aslında Tim Harford-Görünmeyen Ekonomist kitabında bu konuyu çok iyi bir şekilde analiz ediyor. Çayın fiyatını, maliyeti değil mekanın konumu etkiliyor.