şanlı osmanlı ordumuz kanatlardan çekilirken hızır gibi yetişip merkezden gelen küffar saldırısını darmadağan etmiş evliyalar ve velilerdir.
Rahmetli dedem anlatırdı, köyünde bir çanakkale gazisi varmış. Adamın dediğine göre her ölen osmanlı askerinin yerine tepelerden nur içinde evliyalar inip küffara süngü hücumuna kalkarlarmış. Sonra bizim askerlerde evliyaların arkasından süngü takıp koşmuşlar. Biz küffarı böyle yendik!
Çanakkale ilgili bir sürü kitap okum hatıratlara göz gezdirdim ne evliyalardan nede meleklerden söz edene rastladım eğer böyle birşey varsa onlarda Atatürk'ün emirlerine uyan askeridir.!
Çanakkale'de savaşan subaylardan ve dönemin yazarlarından bir kaç yazı oku'da senin gibi saf dedenin başkasından dinleyip anlatıklarına inanma.
esat paşa .çanakkalede kesin sonuç sağlayan anafartalar kahramanı m.kemal paşadır.
esat paşa: enver paşa yaverleri ve erkanı harbi (kurmayları) ile karagahıma geldi.19 tümen kumandanı m.kemal beyin karargahı hala kemalyerindeyi oraya gittik.enver paşa .m .kemal beyi kucakladı ve bugüne kadar göstermiş olduğu kahramanlıklardan dolayı taktirlerini bildirdi.( esat paşanın anıları s83)
vecihi timuroğlu: m.emin yurdakulun 1915 eylülünde tan sesleri diye bir şiir kitabı yayımlamıştır. bu kitapta ordunun destanı adlı uzun bir manzume yer almaktadır. 15 eylül 1915 tarihini taşıyan bu manzumenin ilk dörlüğünde m. kemalden söz edilir. sanıyorum türk şiirine m.kemal adı şiirle girmiştir. (aktaran oktay akbal 28,3,1992 milliyet gazetesi )
şiirin ilk dörtlüğü
ey, bugüne şâhit olan sarp hisarlar!
ey, kahraman mehmet çavuş siperleri!
ey, mustafa kemallerin aziz yeri!
ey, toprağı kanlı dağlar, yanık yarlar!
ali fuat türkgeldi: anafarta hücumu , gazi hazretlerinin himmeti mahsusaları ile oldundu ve kendisi anafartalar kahramanı unvanını kazandı.( görülüp işittiklerim s118)
eski sultan abdülhamit : hayatımın en karanlık günlerini bu devrede yaşadım.gazeteler çanakkale de düşmanın durdurulduğunu büyük zayiata uğratıldığını yazıyorlardı. bende bir türlü inanamıyordum. fakat ingiliz ve fransız donanmasının çanakkale boğazını zorladığını ve girmediği bir hakikatti. çıkarma yapmaya muvaffak olmuş ama ordumuzun karşında mıhlanıp kalmıştı. her vasıta ile cepheden haber alamaya çalışıyordum. muhafız kumandan asım beyi sık sık saraya göndererek sahih (doğru ) malumat almak için çırpınıyordum işte bu sırada rabbime şükürler olsun ki, ummaya bile cesaret edemediğim zafer haberi ulaştı. düşman tasını tarağını toplamış askerlerinin yarısını denize, yarısını gemilerine dökerek çanakkale önünden çekilip gitmişti. bu büyük zaferi, mustafa kemal bey adında bir miralay (albay) kazanmış. allah, devletime hizmeti geçenlerden razı olsun.
lütfi simavi : bu gezide o sırda istanbulda bulunan çanakkale kahramanlarından m.kemal paşa ile miralay naci bey de bulunmaktaydı. m.kemal paşayı ilk defa olarak 1917 yılı aralık ayında sirkeci garında o vakitki veliaht vahiddetin efendinin beraberinde almanya ya gideceğimiz gün gördüm trene bineceğimiz sırada orada bulunan bir zat tanımıyor musunuz? diye sorarak bizi birbimize takdim etti. çanakkaledeki övünç ve gurur verici hizmetleriyle herkes gibi bende kendisini gıyaben tanıyordum fakat şahşen görüşmemiştik. hizmetlerinden ve başarılarından dolayı kesini orada tebrik ettim.tanışmaktan duyduğum şeref ve iftihar duygularımı bildirdim( osmanlı sarayının son günleri s356 381 )
ismalil hakkı okay ( vahidettiin damadı) :
vahidedin efendi bu seyahete çıkarken kedisine refakat etmek üzere o zaman anafartalar kahramanı diye anılan m.kemal paşayı da yanına almıştı( yanyadan ankraya s,329 )
kont sforza :m.kemalin ünü halk arasında yaygındı.( 1919 jeschke ingiliz belgeleri s101 )
amiral cartorpetan lord curzona :
çanakkale savaşında ün yapmış m.kemal paşa (ingliz belgelerinde atatürk )
amiral webbten sir gramhama çanakkale savaşında bir ün yapan m.kemal sadrazam tarafından
samsuna gönderildi .
lillustraion dergisi :
kararlı sert ama iman etmiş olan m.kemal paşa dünyaya baş kaldırmıştır.
meslekten askerdir. çanakkalede ingiliz karşında kazandığı büyük zafer anılmaya değer( 1921i.barkaçı taşhandan kadife kaleye )
bu suretle çanakkale savaşlarının kaderinde tek tayin edeci rolü oynamamoş çanakkalenin kaderini tayin etmiştir .kısacası gelibolu mühabelerini bütünüyle.m.kemalin üstün deha ve zakasıla etkili olduğu bir tarihi anlatıyor. (bttd s 50 32/1987)
enver paşa m.kemal çekişmesi
refik halit karay
harbin son yılında ziya gökalpin yeni mecmuası çanakkale hususi nühası çıkardığı zaman.ruşen eşrefin o nüshadaki mülakat şekilli yazılarını dikkatle okumuştum .. o nüshada çanakkale zaferi başarısı daha ziyade m.kemal paşanın eseri olarak kabul ediliyordu. buna enver kızmış merkezi umumi ile mecmua sahibi merkez azasından dostum rahmetli küçük talat beyi telaşa düşünmüştü son saate mecmuanın içine alman kumandanın büyük kıtada resmi konulmuş bir şeyler yapılarak son günlerini yaşayan başkumandan vekilinin öfkesi yatıştırılmıştı.( bir ömür boyunca )
abidin daver ( tasviri efkar gazetesi yazarı ):
bu muharebeler sırasında, boğazı ve istanbullu birkaç defa kurtarmış olan o kahraman kumandanın resmini basmak için ne güçlükler çektiğimizi şimdi tessürle hatırlıyorum.
merhum enver paşa ile arası çok açık bulunduğu i.in askeri sansur m.kemalin resimlerini neşrettirmek istemezdi.
Savaştan sonra çanakkale gazilerini gören anzak askerlerinin de söylediği üzere , bizim çanakkale de savaştığımız askerler bunlar değildi daha heybetli farklı askerlerdi sözleri üzerine tüm kalbimle inandığım gerçek.
