1964 yapımı Mihalis kakoginianis filmi. (bkz: the greek).Aynı zamanda Anthony Quinin başrolde oynadığı siyah beyaz bir filmdir.
Film sosyal açıdan beni oldukça etkilemiştir.Alexis Zorba karakteri bir nevi Tyler Durden'dır *aslında.Öyleki bir sahnede pavyondan çıkarken peşine pavyonda çalışan kadını takmayı başarmıştır.Gerçekten başarıdır.Çünkü hesabı ödedikten sonra pavyon tarzı yerlerde kimse suratınıza bakmaz.Ancak bu filmde verilen mesaj oldukça ilgi çekicidir.Benim anladğım ve katıldığım şu mesaj oldukça baskındır: Kadın ırzını güçlendirecek bir zorba arar.Ayrıca film sadece kadın-erkek değil Türk-Yunan düşmanlığı(dostluğu) , savaşın acı yüzü, hayatın monotonlaşması gibi bir çok sosyal konuyada değinmektedir.Kısacası The Greek izlediğim en iyi yapımlardan biridir.
ek bilgi:
Nicos Casanicis'in aynı isimdeki kitabından uyarlanmıştır.
hem haksız, hem suçlu hem de güçlü. hem zulmeden kara vicdanlı, hem dokunulmaz, ehlikeyif şımarık merhametsiz, bir gün ne taraftan geleceğini bilemeyeceği bir
sille yemeyeceğinden emin, ceberut.
yalom varoluşçu psikoterapi kitabının "ölüm ve psikopatoloji" bölümünde zorba'nın tahlinini kısaca şöyle yapmıştır:
birçoğumuz için kahraman bireyler, varoluş durumuna göre bir insanın yapabildiğinin en iyisini temsil eder. Yunanlı yazar Nkos Kazancakis böyle bir kişiydi ve Zorba'sı kusursuz, kendine yeten bir adamdı. (otobiyografisinde Kazancakis Zorba için model oluşturan adamın son sözlerine yer vermektedir "...eğer bir rahip bana günah çıkarmak ve benimle sohbet etmek için gelirse, ona buradan defolmasını söyle ve bana beddua etsin!... benim gibi insanlar bin yıl yaşamalı". Başka bir yerde Ulysses'in ağzından Kazancakis bize hayatı bütünüyle yaşamamızı, böylece ölüme "yanmış bir kaleden" başka hiçbir şey bırakmamamızı söylemektedir. Herakleon surlarındaki kendi mezartaşında basit, kahramanca bir yazı bulunmaktadır "hiçbir şey ummuyorum, hiçbir şeyden korkmuyorum, özgürüm."
ama bu konuyu biraz daha zorlarsak savunma aşırı yaygın hale gelir: kahramanca duruş kendi üzerine çöker ve kahraman zorlantılı biri haline gelir. tıpkı kanserli genç Mike'ın içindeki daha büyük tehlikeden kaçmak için tehlikeyle karşılaşmaya zorlanması gibi.
hayattan zevk almayı ve hayatın nasıl yaşanması gerektiğini öğreten, okurun dünyaya bakışını genişleten harika bir kitap. kazancakis, önsözde de aleksi zorba nın kendisi için ne kadar önemli olduğunu vurgulamaktadır.
--spoiler--
hayatımda bana en çok iyiliği dokunan şeyler, gezilerle düşler olmuştur. ölü ya da diri insanlardan, savaşmamda bana yardım edenler çok azdır. ama ruhumda en çok iz bırakan insanları saptamak isteseydim, herhalde üç-dört ad sayabilirdim:
homeros, buddha, bergson, nietzche ve zorba.
bunlardan birincisi, benim için. ölümsüzlüğü kurtarıcı bir ışıklaaydınlatan, camdan yapılmış parlak bir göz olarak kalmıştır; buddha dünyanın içinde boğulup kurtulduğu dipsiz bir göldü; bergson beni, gençliğimde her biri benim için birer işkence olan, çözülmesi olanaksız felsefe sorunlarından kurtardı; nietzsche ise, yeni acılarla zenginleştirdi beni ve bana sıkıntıyı, acıyı ve kararsızlığı gurura çevirmeyi öğretti; zorba ise, hayatı sevmeyi ve ölümden korkmamayı öğretmiştir bana!
--spoiler--
--spoiler--
"komşumuz ihtiyar bir türk olan hüseyin ağa çok yoksuldu, hanımı, çocukları da yoktu. akşam eve geldi mi, avluda diğer ihtiyarlarla oturur, çorap örerdi. ermiş bir adamdı hüseyin ağa. bir gün beni dizlerine aldı; hayır duası eder gibi elini başıma koydu; aleksi dedi, bak sana bir şey söyleyeceğim, küçük olduğun için anlamayacaksın, büyüyünce anlarsın. dinle oğlum, tanrıyı yedi kat gökler ve yedi kat yerler almaz; ama insanın kalbi alır, onun için aklını başına topla aleksi, hiçbir zaman insan yüreğini yaralama"
--spoiler--
kazancakis in kitabından uyarlama . theodorakis e ait muzikler . thedorakis de livaneliyle album yapmıstır. ankara devlet opera ve balesinde gosterimi bulunmaktadır. seyir biter ama bitmez . hayatımda ilk kez balede ıslık calıp kalkıp oynamak istedim . buarada baletler balerinle ozellikle de orkestra ve sesini adını bilmedigim sanatcı dinlemeye doyamadim . devlet opera bale mutlaka bunları cd haline getirmeli muzikler dinletilmeli ve almazsam da deliyim derim. hepsinin arsivini yapabilmeyi istiyorum .baletler balkona kadar cıkacaklardi neredeyse o kadar guzel ucuyor ve kus gibilerdi. tekrar tekrar butun emegi gecen herkesi alkıslamak istiyorum . askı izlemek istiyorsanız gitmelisiniz.
bu eşsiz roman (yaşam klavuzu), Yunanlı yazar Nikos Kazancakis´in en güzel eserlerinden biridir. bu romanı yaşam klavuzluğu mertebesine ulaştıran hayatı yaşarken nelerin yapılması gerektiğini değil nelerin yapılmaması gerektiğini aktarıyor olmasıdır. önemli olan eksiklikleri tamamlamak değil fazlalıkları çıkartmaktır der...
Bugün Nikos Kazancakis´in mezar taşında yazılı olanlar, doğrudan Zorba´nın ağzından dökülmüş kader sözcükleri gibidir adeta:
''Hiçbir şey ummuyorum; hiçbir şeyden korkmuyorum; özgürüm...''
hayat dediğimiz ve nasıl yaşanması gerektiğini sürekli sorguladığımız kavram... o öyle bir gize sahip ki onu sorguladığın zaman anlamını yitiriyor, kavramlarını (aşk, erdem, nefret) tanımlamaya kalksan belki de bunlar bir yalandır, ilüzyondur diyorsun. aslında hatayı varolanı sorgulamakla yapıyoruz, sorularını cebimine koyup yaşamayı seçen bir adamdır işte Alexis Zorbas, savaşın gereksizliğine dair cevabını beyninde değil vücudundaki yaralarda taşır, nedir diye sormadığı aşkı ise yüreğinin her atışıyla hissettmektedir zaten...
umarım hepimiz günün birinde bu büyük tiyatronun seyirci ve yorumlayıcıları olmak yerine birer figuranı olmayı öğreniriz...
--spoiler--
Yoo, sen çok fazla düşünüyorsun...
Senin sorunun bu. ancak Zeki insanlar (zeki olduğunu sananlar) ve manavlar, herşeyi tartar.
--spoiler--
"vatanım diyorsun... kağıtlarının sana söylediği incr çekirdeğini bile doldurmayan o boş sözlere kulak asıyorsun... sen beni dinle; vatan var oldukça insan canavar kalacaktır! evcilleşmez bir canavar!... Aama şükür tanrıya kurtuldum, geçti! ya sen?"
üzerine insanın bi şeyler okuyası bile gelmiyor ya yapacak bir şey yok, bizler de kağıt fareleriyiz sonuçta değil mi? hayatı, insanları, anlamı kitap okuyarak çözeceğimizi-anlayabileceğimizi sanıyoruz nah anlarız! ellerimizle, kollarımızla, gözlerimizle bütün vücudumuzla bağıra bağıra yaşamadıkça bir bok anlayacak değiliz. gemiler yanmadıkça, aynı kıyı terk edilmedikçe ve aynı sözler söylendikçe dünya hep aynı kalır hayat da aynı kalır sorulan sorular da cevaplar da...
sonunda da sadece kağıt fareliği yapmış bir bunak olarak hasta yatağında ölüp gidersin işte.
nikos kazancakis tarafından yazılmış olan varolan en muhteşem romanlardan. kahramanı alexi zorbanın hikayesini anlatır ama bu zorba normal bir insan değildir.
filmi harika ve ötesidir. mutlak izlenmelidir. ana karakterler ve figüranlar o kadar tanıdıktır ki sanki yıllardır tanıyormuş hissiyatı uyandırır. müziklerinide teodarakis yapmıştır. tadından yenmez.
