tanzimat'ın büyük şairlerindendir. şahsi kanaatimce en iyi tanzimat şairidir. 1880 senesinde vefat etmiştir. ünlü bir jöntürktür.
en ünlü ve güzel eseri ise terlib-i benddir.
terkib-i bend'den bir kaç beyit.
--spoiler--
Erbab-ı kemali çekemez nakıs olanlar
Rencide olur dide-i huffaş ziyadan.
Ainesi iştir kişinin lafa bakılmaz
Şahsın görünür rütbe-i aklı eserinde.
adana valiliği sırasında 1879 yılında çukurova'da ortalığı kasıp kavuran bir kuraklık hüküm sürüyormuş.
ekinler kurumuş, sebze ve meyve bahçeleri kuraklıktan ürün vermez olmuş.
çiftçi, tüccar bir grup adanalı perişan bir durumda müftüye giderek yağmur duasına çıkılmasını istemişler.
müftü efendi durumu arz etmek ve izin almak üzere vali paşaya sormuş.
- paşa hazretleri nasip olursa yarın cuma namazını eda eyledikten sonra cemaatle birlikte topluca duaya gideceğiz. zat-ı devletleri de buna iştirak etmeyi düşünürler mi?
ziya paşa, müftü efendinin bu teklifini alır almaz ayağa kalkmış ve konağın penceresinden aşağıda gürül gürül akan seyhan nehrini seyre dalmış. sonra müftü efendiye dönüp söylenmiş;
- baka müftü efendi, ben cenab-ı hakkın huzuruna yağmur istemek için çıkmaya hayâ ederim. utanırım. hemen yanı başımızda koca bir ırmak akıyorken, onun kenarında durup yağmur duası yapmak ne ola ki. hak teâlâ benden bunun hesabını sormaz mı? yarın ruz-i mahşerde bana -ey ziya, önündeki nimeti görmezden gelip sen ne yüzle karşıma çıkıp yağmur dilersin demez mi? yok müftü efendi yok. beni mazur gör. rabb-ül aleminin huzurunda beni rüsva eyleme.
günlük hayatta, atasözü veya deyim zannettiğimiz güzel sözlerin yüzde ellisinin sahibi olan büyük insan.
değeri bilinmemiş bir edebiyatçı, bir filozoftur.
Şam, Amasya, Adana valilikleri yaptı.
Midilli' de kaçakçılık ile mücadele etti.
Mabeyn katipliği de yaptı.
Hakimane şiir tarzının son temsilcisi
Kendisiyle zaman zaman çelişti ve Eskiyi de yeniyi de savundu ve eleştirdi.
tanzimat edebiyatının en önemli temsilcilerindendir. doğu-batı arasında gidip gelmiştir. namık kemal tahrib-i harabat eserinde onun bu tutumunu eleştirmiştir. terkib-i bendleri meşhurdur. severim ben kendilerini...
uçmuş derecedeki yetenekleri ile, sanatıyla, sapık fikriyatını dahi gölgede bırakan eserleriyle mecburen okunması gereken şahıs. bu kadar kof adamda bu kadar değerli bir sanat seviyesi belirsin, pes efendim! yolu yol değil de sanatının çıtası şaşılacak derecede.
Adana'da son model lüks arabaları ardarda görebileceğiniz, üzerinde bol sayıda ünlü ve pahalı markaların mağazalarının bulunduğu, ev kiralarının yüksek olduğu, gençlerin ellerinde kahve, gözlerinde kocaman güneş gözlükleriyle gezdiği zengin bir semt.
görmeden asar-ı nisanın bahar elden gider
güller ahir ram olur amma hezar elden gider
gibi muhteşem beyitlerin sahibi şair ve yazar.bir çok beyti ve mısraı atasözü olmuştur.2. abdülhamid'in baskıcı istibdat yönetimine karşı çıkmış, jön türkler hareketine katılmış, parise kaçmıştır.şiirleri biçim olarak eski, fakat içerik olarak yenidir.hürriyet, adalet, eşitlik gibi konuları işler.harabat adlı antolojisine eski şairlerin şiirlerini aldığı için namık kemal'in hışmına uğramış, namık kemal tahrib-i harabat'ı kaleme almıştır.
"nush ile uslanmayanı etmeli tekdir
tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir"
diyerek vecizevi beyitlere imza atmış, 11. sınıf bebelerine de sınavda sorduğum mümtaz kişilik...
Yâran dağıldı sohbet-i meyhane kalmadı
Ol işret, ol muhabbet, o peymane kalmadı
Gûşetmem eski nâraları kûy-ü yârdan
Gûya ki deşt-i aşkla divane kalmadı.
