şiir ve inşa adlı makalesinde türk edebiyatının sade dil ve anlatıma yönelmesini, halk şiiri kaynağından yararlanmasını öngörmüştür. kendi şiirinde ise, divan edebiyatı geleneğine büyük ölçüde bağlı kalmıştır. yazılarında, hatta şiirlerinde batı uygarlığının üstünlüklerini gösterdi; zulme, haksızlığa, suistimale, gericiliğe şiddetli bir dille eleştiriler yöneltti.
sinasi ve namik kemal ile birlikte, tanzimat donemi, turk edebiyatinda batililasma hareketinin ve modernlesmenin kurucularindan olmustur..
acaba kendisi yeni lise mufredatinda var midir?
bizim lise donemimizde, edebiyat derslerinde basimizin belasi olurdu.siirlerini gunumuz turkcesine cevirecez diye osmanlica sozlukleri hatim ederdik.
sen hem batici ol ,hemde siirlerinde divan edebiyatina ve geleneklerine bagli kal!
bize miydi garezin bre ziya pasa.!?
saka bir yana ,ilginc bir kisilikmis kendileri efendim..
turk siirinde, temelin; turk halk edebiyati olarak alinmasini uzunca bir sure savunduktan sonra tutup , aslinda divan edebiyati ,daha guzel ve zengin diyerek garip ikilemler yasamis( ozellikle harabat eserinin girisinde rastlanir bu sozlere) .. hem yenilesmeci hemde gelenekci olmustur.
bu biraz, hem materyalist olup hemde dindar olmak gibi bir sey ..
ozetlersem ;
politik ve modernlesmeye dair yazdiklarini hep duz yazi olarak kaleme almis,siirde ise gelenekci bir yon izleyip divan edebiyatinin disina cikmamistir.
iyi derecede fransizca bilirmis , ceviriler yapmasindan anlayabiliyoruz bu ozelligini.
tum celiskilerine ragmen ziya pasa'nin niyetine baktigimizda onun hep , hak, adalet,ozgurluk ve uygarlik gibi meselelere vurgu yapmis, toplumdaki bozuluklari elestirip yeni ve daha ahlakli insana dair yazmistir. tercih-i bend ozellikle bu tur misralarinin en cok goruldugu eseridir.
kuru kuru yazmamis olalim, iste bir kac ornek sizin icin :
ikbal icin ahbabi siayet yeni cikti /
bilmez idik evvel bu dirayet yeni cikti ...
sirkat cogalip lafz-i sadakat modalandi /
namus tamam oldu hamiyyet yeni cikti ....
dusmanlara hababi zemm oldu zerafet /
dildardan agyara sikayet yeni cikti ....
tercumesini de yapalim;
daha iyi mevkiye yukselmek icin dostlari cekistirmek yeni cikti ,
eskiden bilmezdik bu beceriksizligi bu da yeni cikti...
hirsizlik cogalip sadakat sozu moda oldu ,
namusu bitirdik hamiyet yeni cikti ...
dusmanlara dostlari yermek incelik oldu ,
baskasina gonul dostunu sikayet ise yeni cikti...
- toplumcu bir şairdir ve fransız ihtilalinden etkilenmiştir.
- terkib-i bent ve terci-i bentleriyle ünlenmiştir.
- şiir ve inşa makalesinde divan edebiyatını eleştirmiş fakat harabat adlı esrinde divan şiirini savunmuştur. bu çelişki üzerine namık kemal tarafından tahrib-i harabat ve takip adlı eserlerinde ziya paşa'yı eleştirmiştir.
