şiir ve inşa adlı makalesinde türk edebiyatının sade dil ve anlatıma yönelmesini, halk şiiri kaynağından yararlanmasını öngörmüştür. kendi şiirinde ise, divan edebiyatı geleneğine büyük ölçüde bağlı kalmıştır. yazılarında, hatta şiirlerinde batı uygarlığının üstünlüklerini gösterdi; zulme, haksızlığa, suistimale, gericiliğe şiddetli bir dille eleştiriler yöneltti.
- toplumcu bir şairdir ve fransız ihtilalinden etkilenmiştir.
- terkib-i bent ve terci-i bentleriyle ünlenmiştir.
- şiir ve inşa makalesinde divan edebiyatını eleştirmiş fakat harabat adlı esrinde divan şiirini savunmuştur. bu çelişki üzerine namık kemal tarafından tahrib-i harabat ve takip adlı eserlerinde ziya paşa'yı eleştirmiştir.
akıl- duygu çelişkisini en çok yaşayan kişidir.
hikemi( didaktik ) şiirler yazmıştır.
şiir ve inşa makalesinde halk edebiyatını savunmuş, harabat adlı eserinde ise divan edebiyatını savunmuştur. bu yüzden namık kemal ile araları bozulmuştur.
en ünlü şiiri terkib- i bent' tir. bunun içinde çok fazla özdeyiş tarzında söz vardır. zafernameadlı hicvinde şiir ve düzyazı iç içedir.
en önemli çevirisi j. j. roussau ' dan emile' dir.
sinasi ve namik kemal ile birlikte, tanzimat donemi, turk edebiyatinda batililasma hareketinin ve modernlesmenin kurucularindan olmustur..
acaba kendisi yeni lise mufredatinda var midir?
bizim lise donemimizde, edebiyat derslerinde basimizin belasi olurdu.siirlerini gunumuz turkcesine cevirecez diye osmanlica sozlukleri hatim ederdik.
sen hem batici ol ,hemde siirlerinde divan edebiyatina ve geleneklerine bagli kal!
bize miydi garezin bre ziya pasa.!?
saka bir yana ,ilginc bir kisilikmis kendileri efendim..
turk siirinde, temelin; turk halk edebiyati olarak alinmasini uzunca bir sure savunduktan sonra tutup , aslinda divan edebiyati ,daha guzel ve zengin diyerek garip ikilemler yasamis( ozellikle harabat eserinin girisinde rastlanir bu sozlere) .. hem yenilesmeci hemde gelenekci olmustur.
bu biraz, hem materyalist olup hemde dindar olmak gibi bir sey ..
ozetlersem ;
politik ve modernlesmeye dair yazdiklarini hep duz yazi olarak kaleme almis,siirde ise gelenekci bir yon izleyip divan edebiyatinin disina cikmamistir.
iyi derecede fransizca bilirmis , ceviriler yapmasindan anlayabiliyoruz bu ozelligini.
tum celiskilerine ragmen ziya pasa'nin niyetine baktigimizda onun hep , hak, adalet,ozgurluk ve uygarlik gibi meselelere vurgu yapmis, toplumdaki bozuluklari elestirip yeni ve daha ahlakli insana dair yazmistir. tercih-i bend ozellikle bu tur misralarinin en cok goruldugu eseridir.
kuru kuru yazmamis olalim, iste bir kac ornek sizin icin :
ikbal icin ahbabi siayet yeni cikti /
bilmez idik evvel bu dirayet yeni cikti ...
sirkat cogalip lafz-i sadakat modalandi /
namus tamam oldu hamiyyet yeni cikti ....
dusmanlara hababi zemm oldu zerafet /
dildardan agyara sikayet yeni cikti ....
tercumesini de yapalim;
daha iyi mevkiye yukselmek icin dostlari cekistirmek yeni cikti ,
eskiden bilmezdik bu beceriksizligi bu da yeni cikti...
hirsizlik cogalip sadakat sozu moda oldu ,
namusu bitirdik hamiyet yeni cikti ...
dusmanlara dostlari yermek incelik oldu ,
baskasina gonul dostunu sikayet ise yeni cikti...
nush ile yola gelmeyeni etmeli tekdir.
tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir.
nasihat ile yola gelmeyeni uyarmalı,
uyarılıpta yola gelmeyenin hakkı cezalandırılmaktır. diyen şair paşamız yönetim tarafından kıbrısa sürülünce namık kemal ile londraya kaçtı.
genelde hak adalet gibi siyasal. sosyal düşünce ve kavramları savunan şiirleriyle, halk dilinin yazı dili olmasını, halk şiirlerimizin değerlendirilmesini isteyen 'şiir ve inşa' adlı makalesiyle tanzimatçıların önemli isimlerinden olmuştur
dil ve edebiyat hakkındaki görüşleri birbirni tutmayan tanzimat birinci dönem sanatçıdır. şiir ve inşaa adlı makalesinde divan edebiyatını yerden yere vururken daha sonra yazdığı harabat adlı eserinde halk edebiyatını eşşek anırmasına benzetmiştir. en önemli esei hiciv tarzındaki zafernamedir. dönemin sadrazamı ali paşa'ya ayzılmıştır. edebiyatımızda ilk röpörtaj rüya'dır.ve ona aittir. batılı anlamda anı türünün ilk örneği de kendisine aittir. eserinin adı defter'i amal mukaddimesi dir.
harabat adlı eserine namık kemal tahrib_i harabat la cevap vermiş. ve bu yüzden edebiyatımızın en önemli versus öğelerinden biri namık kemal ile ziya paşa arasında oluşmuştur.
tanzimat edebiyatında öğretici şiirin önde gelen isimlerindendir. roman ve hikayeye ilgi duymayan sanatçı J.J.Russeau' dan 'emile' adlı yaptı türkçeye çevirmiştir.
divan edebiyatı geleneğine çok bağlı.
şiir, makale, hiciv ve antoloji yazarı.
tanzimatın fikir geliştiricisi.
haksızlık, hak, adalet ve özgürlük konularını ilk kez şiire sokan kişidir.
demokrasi ve insan hakları savunucusu.
eserleri:
şiir ve inşa (halk edebiyatı ve hece ölçüsünü savunan dil ve edebiyat),
harabat,
zafername ( batılı anlamda yazılan ilk yergi eseri ).
