bireyin, yüksek zihinsel işlemlerin kullanımını gerektiren problemlerin çözümüyle ne kadar başa çıkabildiğini ölçmeye yarayan testlerdir. ilk örneği 1905'te Binet ve Simon tarafından Fransa'da, ögrenme güçlüğü olan çocukları normallerden ayırmak amacıyla geliştirilmiştir.
Zeka testleri, bireylerin bilişsel yeteneklerini ölçümleyip diğer bireylerle kıyaslama amacıyla ortaya çıkmıştır. Zeka ile ilgili bu kıyaslama ve seviye tespiti çalışmasına tarihte ilk kez, milattan önce 2200’lü yıllarda Çinli hükümdarların hizmetçi alımlarında kullandıkları bir çeşit yetenek sınavında rastlanmaktadır. Mısır’da da benzeri bilişsel yetenek sınavları kullanılarak yönetici ve yardımcılar seçildiği bilinmektedir.
Ancak bildiğimiz anlamda zeka testleri üzerine ilk çalışmalar 19. yüzyıl sonlarına doğru başlamıştır. Bu çalışmalar, zekayı kişisel psikolojiye ve onunla ilişkilendirilen objektif etkenlere bağlantılayarak açıklamaya çalışmış olmasıyla o dönem için devrim niteliğinde sayılmaktadır.
1905 yılında Alfred Binet ve Theodore Simon zekayı ölçmek için bir sistem geliştirmişlerdir. Buna göre çeşitli yaş gruplarındaki insanların ortalama başarısı esas alınarak ortalama puanlar oluşturulmuş ve kişinin başarısı bu ortalamaya göre değerlendirilmiştir. Bu yöntem günümüz IQ testlerinde de kıyaslama kriteri olarak kullanılmaktadır.
IQ (Intelligence Quotient – Zeka Katsayısı) terimini ilk kullanan kişi Alman bilim insanı L. Wilhelm Stern olmuştur. Stern’in yöntemi kişinin gerçek yaşının test sonucunda elde edilen zihinsel yaşına oranının hesaplanmasına dayanmaktadır. Günümüzde bu hesaplama şekli bazı çocuk zeka testlerinde kullanılmaya devam etmektedir. ilk kez Stern’in kullandığı “IQ” terimi ise güncelliğini korumaktadır.
Günümüzde en sık uygulanan IQ testi olan Stanford-Binet testinin geliştirilme amacı okul performansını ölçebilmektir. Ancak zamanla hayatın tüm alanlarında bireylerin başarısını ölçmenin bir aracı olarak kullanılmaya başlanmıştır. Stanford-Binet testinin bir alternatifi olarak görülen Wechsler zeka testleri ise genel bir IQ skorundan ziyade bir çok alt test uygulanarak, her alanın ayrı bir değerlendirmeye tabi tutulması gerektiği üzerinde yoğunlaşır. Ancak araştırmalar göstermektedir ki Stanford- Binet testi ile Wechsler zeka testleri (ikincisi daha ayrıntılı bilgi sağlaması dışında) doğru orantılı sonuçlar vermektedir.
En sık kullanılan IQ Ölçüm Testleri;
Stanford-Binet Zeka Testi (SB-V)
Wechsler Yetişkin Zeka Testi (WAIS-I)
Wechsler Çocuk Zeka Testi (WISC-R) (6-16 Yaş)
Ayrımsal Yetenek Testi (DAS-II)
