cumhuriyet döneminin en tanınmış türkücüLeri arasındadır.. çok güzeL bir sesi vardır.. şarkıdaki tonLamaLarı ve şiveLeri çok kraL bir şekiLde yerine getirir.. kendisi unutuLan sanatçıLarımız arasındadır.. ikamet ettiği bir huzurevinde vefat etmiştir.. "sen bu yayLaLarı yayLayamazsın" ve "heLvacı" şarkıLarı mükemmeL oLan sanatçımız..
Ermeni asıllı, halk müziği sanatçısı Zehra Bilir, hakiki adı Eliz Surhantakyan, 1912 yılında Malatya`nın Arapgir ilçesinde dünyaya geldi.
Birinci Dünya Savaşına katılan babası bir daha geri dönmeyince Annesi, 1915 tehcirinde dul ve dört çocuklu iken, tehcir'den kurtulabilmek için, Arapkirli bir türk ile evlenir, Zehra ismini de yeni babası vermişdir, Eliz, yada Eliza, o adamı baba bilir. ilköğrenimini Elazığda, ortaöğrenimini Kayseride tamamlar, Üvey baba da genç yaşta ölünce annesi çocuklarını alarak istanbula gelir. Eliz bir şapkacı yanında çalışmaya başlar.
1930'larda Darülbedayi'de balerin olarak çalışır. Çeşitli işler denedikten sonra Şehir Tiyatrosunun bale kısmına girer. Daha sonra Süreyya Opereti Kadrosunun bale bölümünde yer alır.
1935 yılında inşaatçı olan Selahattin Bilir ile evlenerek, eşinin işinden dolayı Anatolia'nın birçok yerinde öğrendiği türküleri not eder. 1939 yılında ilk plağı Öyledir yar öyledir türküsünü söyler. 1944 yılında, halk türkülerini sahne üzerinde ilk kez okuyan türkücü olur. Sahneye şalvar, çarık gibi giysilerle çıkması ve özellikle elindeki mendili sallamasıyla ve türküleri yörelerine ait otantik özellikleriyle okumasıyla büyük ilgi topladı. "Türkü Ana" lakabıyla tanınan, birçok türkü derlemesi de yapan Zehra Bilir, 1943te halk müziği radyo yayınlarına katılır ve 1944 yazının 2 Haziran gecesi Küçük Çiftlik Parkında sahneye çıkar.
Eşi kara yolları müeahhitlerinden olduğu için hemen hemen bütün Türkiyeyi dolaşır . Gezip gördüğü yörelerin halk türküleri ilgisini çeker ve bütün öğrendiği türküleri kayda alır . istanbula döndüğünde Eliz, fark edilen müzik yeteneğini yönlendirmek amacıyla ünlü bestekar ve kanun sanatçısı Artaki Candan-Terziyan ile tanışır . Ondan usul ve solfej dersleri alarak müzik bilgisini geliştirir . Artaki Candan o dönem Sahibinin Sesi plak şirketinin müdürü idi.
ilk plakları Vahram Gesaryanın sahibi olduğu Sahibinin Sesi plak şirketinden çıktı. istanbullu bir Ermeni ressama güzel bir resmini yaptırıp, Hagop Ayvazın Kulis dergisine defalarca konuk olur.
Profesyonel nitelikte ilk assolist olarak sahneye çıkan halk müziği sanatçısı olan Zehra Bilir, türküleri yerel ağızla okuyuşunun yanı sıra şalvar, çarık gibi giysiler ve elinde ipek mendili sallayarak sahnelerde yer alır.
Profesyonel nitelikte ilk assolist olarak sahneye çıkan halk müziği sanatçısı olan Zehra Bilir, türküleri yerel ağızla okuyuşunun yanı sıra şalvar, çarık gibi giysiler ve elinde ipek mendili sallayarak sahnelerde yer alır.
30 Haziran 2007'de 94 yaşında istanbul'da huzurevinde ölmüştür. Araştırmalarımda dinini değiştirdiği izini bulamama rağmen, cenazesi, camide namaz kılındıktan sonra Zincirlikuyu Mezarlığı `nda toprağa verilmiştir.
Vasiyeti üzerine cenazede konuşma yapan ilk evliliğinden olan oğlu Ergün Bilir annesinin son olarak kendi eseri olan Tridine Bandım türküsünü söylemiştir. Iki torunu vardır.
Anatolian Armenians
