iran ile ırak sınırlarında sıkışmış yoksul bir kürt de oluyorsunuz izlerken, babasının ölümüyle tüm sorumluluğu üstüne binmiş, hasta kardeşinden sorumlu Eyüp de. Ya da küçücük bedenine hapsolmuş, acılar içinde kıvranan madi veya madi'nin ameliyatı için küçük yaşında evlenen rojin de.
Bunlar esas konuları. ki bir de üstünde uzun uzun düşünülünesi ince fakat çarpıcı detayları var. bahman ghobadi'nin bu ayrıntılara önem vermesini seviyorum. Bütünden bağımsız fakat kendi içlerinde apayrı bir bütün oluşturan ayrıntılar bunlar:
+madi'nin kaslı erkek posteri önündeki duruşu.
+öğrencinin uçağın işlevlerini ve konforunu okurken, babalarının atlar, eşeklerle mayın tarlalarında kaçakçılık ile geçimini sağlamaları.
+Eyüp'ün sırtında madi ile korkusuzca tek başına sınır tellerini aşması.
Mutluyken izlemeyin ya da azıcık yaşam sevinciniz varsa. Yoksa benim gibi tarlası yanmış köylü gibi durgunluğa bürünüyorsunuz.
Şahsen Sıcak evimde entry girmenin vicdan azabını da çekiyorum. Sanıyorum ki böylelikle aylık gözyaşı kotamı doldurdum.
Edit: korkmayın, Kürtçe değil haliyle bölünmezsiniz. Farsça bu. Türkçesi "sarhoş atlar zamanı"dır.
Kürtçesi de "Dema Hespên Serxweş"dir.
çocukların oyunculuklarının yetişkinlerden daha iyi olması filmde görünür bir eksikliğe yol açmış.
eğer bize birilerinin hayatından kargacık burgacık bir buçuk saati göstermekle yetinmeyip, biraz daha sorumluluk ve parayla mesele geniş çapta irdelenseydi zamanı baraye masti asbha mükemmel bir belgesel de olarak kabul edilebilirdi, mükemmel bir başyapıt da.
yine de her şeye rağmen hayatınızın bir buçuk saatini bu filme ayırmalısınız.
"her şeye rağmen hayat" mı denir dikenli tel örgülerden umuda uzanan yolculuğa? belki de umut kötü bir kelimedir bunun için. öyle ya doğru olan kelime "inat" tır belki de. hülasa; hayat sert.
insanın yüreğine işleyen bir film.kaçakçıların üç beş kuruş kazanmak için hangi şartlar altında çalıştığını yüzümüze vura vura gösteren bir film.
--spoiler--
mayına basanların cesetlerini katırlarla getirmeleri vardır ki insanın yüreğini yakıyor.madi de öyle.
--spoiler--
rahat ve sıcak yataklarımızda uyurken yanıbaşımızda bir sınır vardır, yük katırlarının insanlardan daha değerli sayıldığı, savaşmak için geçim savaşının kazanılması gerektiği ve güneşin karları eritmeye değil kendini yeniden özletebilmek için bir anlık açtığı...
yer yer göze çarpan tezatlıkların insanın içini acıttığı film.
-günümüzde karasal ulaşımın ana gerekliliğinden biri olan tekerlekleri, motorlu taşıtlar icat edilmeden önce ulaşım amaçlı olarak da kullanılan katırların taşıması.
-ilk örneğimin etkisini artıran, amaneh'in okulunda wright kardeşlerin uçağı keşfinin anlatıldığı sahnede geçen şu cümle : 'bu ilk uçma girişimi 90 yıl önceydi. bugün dev uçaklar birkaç saat içinde dünyanın bir ucundan diğerine insan taşıyacak kapasitedeler.'
-ayeub'un ırak'a gittiğinde sakat ve hasta kardeşi madi'ye süper kaslı bir adam posteri alması. duvarda asılı duran poster, önünde oturan madi, insanın kalbini dağlayan tezatlık.
insanı izledikçe üşüten, Bahman Ghobadi'nin ilk uzun metraj filmidir. Savaşın izlerini taşıyan bu filmde atlara gösterilen değerin insanlara gösterilmediğine tanık oluruz.
Bahman Ghobadi tarafından hem senaryosu yazılan hem de yönetilen, katıldığı festivallerde önemli ödüller kazanmış 2000 yılı yapımı bir drama.
iki peteğin ısıttığı 23 derecelik odamda izlerken iliklerime kadar donduğum ama kardeş sevgisinin dibine kadar yansıtıldığı Eyüp'üp gözyaşlarıyla ısındığım filmin kosusu kısa şu şekilde.
babası ölen ve ırak sınırına yakın bir iran köyünde yaşam mücadelesi veren 12-13 yaşlarındaki eyüp'ün bakması gereken üç kardeşi daha vardır. Üstelik bunlardan birisi de her hafta düzenli olarak iğne yemesi gereken ve iki ay içersinde ameliyat olmazsa ölecek olan sakat abisi madi'dir. Madi bir yetişkin olmasına karşın bir yaşındaki çocuğun boyudadır ve çok sevilmektedir. kaçakçılık yapan kişlerin arasına katılıp abisinin ameliyat parasını denkleştirmek isteyen eyüp'ü çetin kış şartları ve yola pusu kuran haydutlar beklemektedir....
ghobadi'nin bu semboller üzerinden temaya girmesine hayranım. adam geldi bıraktı bizi iran sınırında bir köyde, terketti. arkadaş, hiç acıma yok bu adamda. film ki bence bir belgesel kıvamında gidiyor. en azından benim için öyleydi. 1 saat 10 dk gibi bir süresi var.
"bugün hava çok soğuk değil, katırlara 1 şişe alkol verin."
kesinlikle farsça-kürtçe haliyle izleyin. dublajlı izlemek gibi bir hata işlemeyin. aynı fikrim kaplumbağalar da uçar için de geçerli. film, durultuyor, acı veriyor, sinir küplerine bindiriyor. köy hayatındaki zorluklar, kaçakçılık...
kürtçeniz varsa zaten altyazıya hiç gerek yok. $ukela bir hızla ilerlediği için oradaki çocukları, atları, insanların bir yakınıymışsınız gibi hissediveriyorsunuz.
"bugün hava çok soğuk, katırlara 4 şişe alkol verin."
nasıl yani sarhoş atlar? herkes bir şaşırıyor. öyle at mı olur leyyn falan? oluyor arkadaşım. adamlar, sınırdan atlara yükleme yaparken (ki o bölge aşırı soğuk ve kar alan bir bölge) yola çıkmadan önce sularına alkol katıyorlar. finale yakın bu cümleyi kaçırmayın. (4 $işe alkol mevzusu)
eyüp'ü böyle alıp bağrıma basasım geldi. rojine sonra. birkaç kez pusuya düşürüldüler. eyüp'ün emine'ye attığı tokat bu kadar gerçekçi olur, sonra o çocukların (rojine, mehdi) yedikleri yemek. insan düşünüyor da, gerçekten bizler şuanda bulunduğumuz durumdan şikayet ediyoruz da o küçücük yürekler neden isyan etmiyor?
4 şişe alkolden sonra atların kafayı iyice bulduklarından, sınırda pusuya düşürüldüklerinden yerlere yatıyor, insanlar kaçıyor, kardeşi mehdiyi daha doğrusu abisi(hasta kendisi) bırakmaması, onu sınırı geçirip, öleceğini bile bile hastaneye götürmesi gerçekten dokunaklıydı...
sınır teline dikkat etmek gerek. kamera oraya odaklanıyor ve eyüp kardeşi mehdiyle (at da var) o telden atlıyor, ne olursa olsun. (azim) sınırları aşmak. tüm mesaj buradaydı belki de.
aslında kaçakçı denilince akla nedense köşeyi dönmek amacıyla sınırlardan mal kaçıran insanlar akla gelir. oysa o bölgede yaşayan insanların hayattta kalmak için tek çarelerinin kaçakçılık yapmak olduğunu ve bunun ne kadar zor olduğunu anlatan filmdir sathoş atlar zamanı.
filmde ki çocukların çaresizliği, yaşam koşullarının zorluğu, hayatın acı yüzü bilgisayar karşısında filmi izleyen insanları kendini sorgulamaya teşvik ediyor adeta.
karlı dağlarda atlarla yola koyulmadan önce onlara içki içirildiği için bu ismi aldığını düşündüğüm belgesel tadında bir film. filmin tüm soğukluğunu ve sıcaklığını içinizde hissediyorsunuz. izlenmeden ölünmemesini istediğim filmlerden.
bir iran sineması örneği. ayrıntısı "sarhoş olan aslında atlar değil, üşümemesi için suyuna alkol katılan eşeklerdir" kadar basit olmayan bir film aynı zamanda.
türkiye, ırak, iran sınırında yaşayan bir kürt ailenin dramını anlatır film. kaçakçılıkta kullanılan katırlara üşümesin diye viski içirilir. öyle ki katırlara verilen önem insanlara verilmez. belgesel tadında hoş bir filmdir.
Bahman Ghobadi'nin cannes film festival'inde ödül almış filmi. Filmle ilgili bir ayrıntı verecek olursam: sarhoş olan aslında atlar değil, üşümemesi için suyuna alkol katılan eşeklerdir.
ilkelerine bir kez olsun ihanet eden insan,
hayat ile olan saf ilişkisini yitirir.
Bir insanın kendine karşı hile yapması, onun,
filminden, hayatından, her şeyinden vazgeçmesi demektir.
Andrei TARKOVSKi
Bugün çok soğuk, katırlara 4 şişe alkol verin.
Sarhoş Atlar Zamanı
haddinden fazla gerçek olan film. ne kadar ön yargılı yaklaşsanda ister istemez madi karakteri filme seni dahil ediyor. bir bakmışsın karda onunla birlikte üşüyor, iğne vurulurken ağlıyor, pusuda onunla korkuyorsun. her anlamda sınırda yaşanan hayatların filmi.
bahman ghobadi'nin ikinci filmi. kısıtlı imkanlarla çekilmiş coğrafyanın sağladığı imkanlar sebebi ile de kusursuz fotoğrafları yakalama şansı bulmuş bir film. filmi izlerken bizim coğrafyamızdan ve kültürümüzden birçok izler görürsünüz ve bu size acı verir. belki de bu film, yüzyıllaca beraber yaşamış bir ortadoğunun bugün nasıl darmadağın olduğuna dair ufak bir göndermedir. ortadoğu da yaşamış olan her topluluk bu filmde kendinden bir parça bulur. öyle ki, bizim gibi istanbulu mekan tutmuşlar için bile bir hatırlatma, yad etme gibidir.
iranlı yönetmen bahman ghobadi'nin bir diğer "kaplumbağalar da uçar" vakası.. en az onun kadar dramatik, ve dramatikleştirilmesi için herhangi bir çaba yok, zaten tüm çıplaklığıyla gerçek, zaten tüm gerçekliğiyle çıplak çocuklar.. mücadelenin kar altı karaltısı, kül düşü..
--spoiler--
bir (bkz: bahman ghobadi) filmi. (bkz: neo-liberalizm) in dünyada şiddetlenerek yayılmasını iran-ırak sınırında yaşayan kürtler ve tüm ortadğulular için ne anlama geldiğini,beş kardeşin (eyüp,madi,emine,rojin ve bebek gülsüm),mahkum edildikleri yaşam koşullarıyla mücadeleleri boyunca alabildiğine insancıl ve estetik bir boyutta ele alıyor.
--spoiler--
iran, ırak, türkiye sınır üçgeninde yaşayan bir kürt ailenin dramını anlatan belgeselvari film. olay,kişi ve mekan üçlemasinin tamamen gerçeğe dayandığı, görsel bir şov, izlememek kayıptır.
