1895-1951 yılları arasında yaşamış kurtuluş savaşı kahramanı efe. yenipazar'da sonradan yaşadığı ev müze olarak düzenlenmiş olup, ücretsiz gezilebilmektedir. efe, kurtuluş savaşı'nın özellikle yunan işgalinin yeni başladığı zor dönemlerinde değerli hizmetlerde bulunmuş ve daha sonra da düzenli ordu bünyesinde mücadeleye devam etmiştir. istiklal madalyası almıştır. savaştan sonraki yıllarını önce bir süre izmir'de , daha sonra ise sevdiği ve ölümüne kadar yaşadığı yenipazar'da geçirmiş, aile hayatı yaşamıştır. müzede gençlik yıllarında ve sonraki yaşlarında çekilmiş resimleri ve kendisinin ve efelerinin bazı giysi ve eşyaları görülebilir. gençlik resimlerinde ufak-tefek, hatta baştan biraz da çocuksu simalı bir adam olarak görünmektedir. bu da bize yurda hizmetin, kahramanlığın boy-pos, kılık kıyafet, cüsse vs. meselesi olmadığını bir kez daha hatırlatmaktadır.
büyük dedemdir. kimse de gelip hakkında soru sormaz. röportaj yapmaz. kimsenin sikinde değil ne yapıp yapmadığı. ölen milyonlarca asker gibi bi hiç uğruna öldü gitti. demokrasiyle de itler... neyse.
Çerkez ethem'in , Mustafa Kemal'e karşı birlik olalım diye yanaştığı lakin özü Türk, dili Türk, Kanı türk, Kültürü türk olduğundan Ethem denen soysuzun haber gönderdiği adamını paketleyip Mustafa Kemal'e yollayan büyük Efedir. Sonrası malum yunan'a yusuf yusuf yunan'a sığınanlar soyunun gerektirdiğini yapmıştır.
--spoiler--
Yörük Ali Efe, Yunan müfrezesini imha etti. (16 Haziran 1919)
Düşman izmir ardından Aydın ve Nazilliyi işgal etmişti. Yörük Ali Efe, Kıllıoğlu Hüseyin Efe ve bazı arkadaşları, Aydın ilinin Çine ilçesi Yağcılar köyünde toplanarak, Yörük Ali Efe ve arkadaşlarının 16 Haziran 1919 tarihinde Sultanhisar ve Atça arasındaki Malgaç deresinin üstünden geçen Malgaç demiryolu köprüsü yanındaki Yunan karakoluna baskın yaptılar. Baskın sonunda karakol tümüyle imha edildi, cephane ve erzaklar ele geçirildi. Bu baskın Batı ve Güney Anadolu'da düzenli, bilinçli ve milli şuurla işgalcilere yapılan ilk baskın olarak kabul edilmektedir. Bu önemli başarı halka ümit ve cesaret vermiş, düşmanın yurttan kovulabileceğine olan inancını arttırmış ve Yörük Ali Efenin liderliğini perçinlemiştir. Düşman beklemediği bu baskın karşısında paniğe kapılmış ve Nazilli'deki kuvvetlerini Aydın istikametine kaçırmıştır. Ne yazık ki çevreyi yakıp, yıkıp ve masum insanları öldürerek.
aydın-sultanhisar ilçesinin kavaklı köyünde doğdu. yunan işgali üzerine, aydın da ilk kuva-yı milliye müfrezesini oluşturarak silahlı mücadeleyi başlattı. kuva-yı milliye döneminde menderes ve havalisi komutanlığını yaptı. istiklâl savaşı nda, milis kuvvetleriyle, ilk defa düzenli orduya katıldı. nazilli cephesi nde yunan kuvvetleriyle kahramanca çarpıştı. diğer efelerin, zeybeklerin millî mücadele ye katılmasına öncülük etti. 23 eylül 1951 tarihinde öldü.
yörük ali efe alçak gönüllü bir insandı. kurtuluş savaşı'ndaki rolü ile ilgili olarak yapılan övgülere verdiği şu yanıt her zaman hatırlanacaktır:
"bazı kimseler savaş zamanında yapılan işlerin bir çoğunu bana ve başkalarına mal ederler. bu yanlıştır. bir kişinin, beş kişinin, elli kişinin böyle büyük davalarda ne ehemmiyeti olur ki? gönlünde vatan muhabbeti taşıyan her vatansever o günlerde bizim gibi düşünmüş, bizim gibi duymuş ondan sonra bizimle beraber olmuştur. milli mukavemette aslan payını kendine ayırmakta hata vardır. bir elin şamatası olur mu ki?"
en meşhur efelerden.aydınlıdır kendisi,kurtuluş savaşında çok emeği geçmiş olup savaş sonrası ticaretle uğraşmaya başlamıştır.kurtuluş savasında kuvayi milliyeye katılarak vatan için savaşmış ender efelerdendir.efelerin efesidir.hatta kendisine dair yazılmış bir türkü de vardır.sözleri...;
şu dalmadan geçtinmi
soğuk da sular içtinmi
efelerin içinde
yörük de aliyi seçtinmi
hey gidinin efesi efesi
efelerin efesi
şu dalmanın çeşmesi
ne hoş olur içmesi
yörük de aliyi sorarsan
efelerin seçmesi
