Neoplatonculuk ya da Yeniplatonculuk miladdan önce 3. yüzyıl Platon ve Aristoteles öğretilerini uzlaştırarak oluşturulmuş felsefi bir akımdır. Özellikle italyan rönesansı döneminde Giovanni Pico della Mirandola, Marsilio Ficino, Medici, Michelangelo ve Sandro Botticelli gibi isimler yeniplatonculuğa katkıda bulunmuşlardır. Bizans'tan italya'ya getirilen Platon'un el yazmalarının Floransa Akademisi nde bu isimler tarafından çevirileri yapılır. Ayrıca bu dönemde, Platon'dan yola çıkan aynı isimler, platonik aşk kavramını ortaya çıkartmışlardır
Yeni-Platonculuğun çeşitli okulları ve anlayışları arasında en sistemlisi ve etkilisi Plotinosçuluktur. Plotinosun öğretisi, her türlü Maddeciliği yadsıyan ve Tüm-tinciliği ileri süren katıksız bir idealist öğretidir. Plotinosa göre evren ve insan, Tanrıdan gelmiştir ve Tanrıya dönmektedir. iniş merdiveninin ilk basamağında ruhlar, ikinci basamağında hayvanlar, üçüncü basamağında nesneler vardır. Çıkış merdiveninin ilk basamağındaysa anlamak, ikinci basamağında sonuç çıkarmak, son basamağında mistik seziş vardır. Böylece Tanrıdan ruh olarak çıkan nesnel varlık, dünyaya inerek maddeleşir ve madde olarak da esrime yoluyla yeniden Tanrıya döner (sudur ve uruc, emanation). *
platon'dan başka aristoteles'e stoalılara, pitagorasçılara da dayanan ayrıca doğu dinlerinden ve hıristiyanlıktan da etkilenmiş olan, bütün bunları kendi içinde karıştırıp eriten felsefe okulu.
geç antik çağda platon’un idealar öğretisinden ilham alan felsefî akım...
yeni platonculuğun en önemli temsilcisi plotinos’tur( 205-270). iskenderiye’de felsefe eğitimi alan plotinos daha sonra roma’ya yerleşti. plotinos’un iskenderiye kökenli olmasına dikkat etmek gerek çünkü yunan felsefesi ile doğu gizemciliğinin merkeziydi bu kent. plotinos’un buradan alıp roma’ya taşıdığı kurtuluş öğretisi, o sıralarda yeni palazlanan hristiyanlığın ciddi bir rakibi haline gelecek ve hristiyan tanrıbilimi üzerinde güçlü bir etki yaratacaktır.
plotinos bütün dünyayı iki kutup arasındaki bir gerilim alanı olarak görmektedir. bir uçta tanrısal ışık (genellikle “bir”, bazen de “tanrı” demektedir), diğer uçta ise mutlak karanlık hüküm sürmektedir. “bir”in ışığı mutlak karanlığa ulaşamamaktadır. “bir”in ışığı ruhu aydınlatır, madde ise kendi varlığı bulunmayan karanlıktır. doğadaki biçimlerde “bir”in zayıf birer yansımasıdır.
platon’un gerçekliği açıkça ikiye bölmesine karşılık, plotinos’un düşünüşüne bir bütünlük deneyimi egemendir. her şey birdir çünkü her şey tanrı’dır.
