nietzsche'nin öne sürdüğü fikirdir. her ideolojinin yaşamak için bir düşmana gereksinim duyması şeklinde açıklanabilir. hatta bazıları düşmanını bilerek besler.
amerika komünizm üzerinden bunu yapmışken şimdi radikal islam üzerinden devam etmektedir. kendini düşmanla besleyip semirmektedir.
çok doğru bir fikirdir. örnekleri günümüzde oldukça fazladır. israil in varlığı için şeriat ile yönetilen bir iran gereklidir. yeni bir haçlı seferi için onbir eylül saldırısı gereklidir. savaş ekonomisinin karlı bir şekilde işlemesi için, kuzey afrika da abd düşmanı gibi gösterilen aslen tam tersi güçler tarafından ortaya konulan isyanlar gereklidir. tarih boyunca nice örnekleri olmuştur ve sorgulamayan yığınlar var olduğu sürece de olmaya devam edecektir.
