mısır seferinde çölden geçerlerken bir ara bineğinden inmiş ve ikibüklüm yürüyünce bütün ordu ardından bineklerinden inmiş ve yürümeye başlamışlar. adamları gelip efendim neden yürüyorsunuz asker yoruldu deyin peygamber efendimiz önde rehberlik yaparken nasıl atıma bineyim demiştir. ruhu şad olsun.
hadimü'l-haremeyni'ş-şerifeyn, padişah-ı hilafet-penah, saye-i ilah, sultan-ı berr ve'l-bahr, şehinşah-i kişver-gir, el-müeyyed min'ind-allah, iftihar-ı al-i osman sultan selim han olan cihan padişahıdır. herhalde bu ünvan bile bugün hala kuyruk acısı çekenlerin derdini anlatmaya yetiyor olsa gerek.
*
ilk türk halifesidir. kendinden bir önceki halife kendine hutbelerde hakimü'l harameyn dedirttirmişken hilafeti alması ile bu ünvanı hadimü'l-haremeyni'ş-şerifeyn şeklinde değiştirmiş ehl-i sünnet ve'l cemaat lideridir.
*
8,5 senelik iktidarında hazineyi öyle bir doldurmuştur ki bu sayede ardından gelen fetihlerde, başarılarda büyük pay sahibi olarak hatırlanmaya devam edilmiştir.
*
ayrıca padişah olmadan önce osmanlı ordusuna direkt olarak katılmış ve bizzat savaşmış yegane osmanlı padişahıdır.
yavuz sultan selim ridaniye seferine giderken yolda susuzluk çeken halkı görünce askere emir veriyor ve tam 12 musluklu büyük bir hayrat olarak muş'ta bir çeşme yaptırıyor.çeşmeyi dönüşte suyu kesilmiş ve harap vaziyette bulunca, tekrar eskisi gibi çeşmeyi inşaa ettiriyor ve üzerine de aşağıdaki mısraları bizzat kendisi kaleme aldırarak yazdırıyor;
kürde fırsat verme yarab, dehre sultan olmasın
ayağını çarık sıksın gönlü huzur bulmasın.
vur sopayı al haracı, karnı bile doymasın.
o çeşmeden gavur içsin, kürde nasip olmasın.
vasiyetim oldur ki, kürd bin kere yalvarsın inanma, kanma evlat, yakana bit, kapına kürd dadandırma...
kaynak:evliya çelebi seyahatname zuhur danışman derlemesi cilt 3 sayfa 80
not: çeşme hala yerinde ve yerel halk suyundan faydalanmaktadır. ancak, şiirin anlamı 1999'da hasan pulur'un bir yazısında dile getirilince çeşmenin üstündeki kitabe silinmiştir
kendi kendime hep "doğu'ya değilde batı'ya gitseydi acaba neler olurdu ?" niye sormamı sağlayan en cesur, en korkusuz, en dindar, en disiplinli, en sayko osmanlı padişahı.
iki büyük savaşında iki büyük türk devletini yerle yeksan etmiş türk padişahı. zaten hep derler tarihte türklerin bütün büyük zaferleri yine türklere karşıdır diye. sanırım bu lafın söylenmesinin asıl sorumlusudur sultan selim.
tahta geçtiğinde babası hayattadır. tamam sevmeyebilirsiniz ama iftira atmak başka birşey. ve yaşasaydı neler yapardı diye merak ettiğim bir numaralı insan. acaba bir avrupa seferi planı var mıydı? çünkü o dönem için asıl tehdit olan doğu imparatorluklarından birini tarihten silmiş bir diğerine ise çok ağır darbe vurmuştur.
--spoiler--
24 veya 25 Nisan 1512 (7 veya 8 Safer 918)'de padişah olduğu zaman 46 yaşında olan Yavuz Sultan Selim, devlete karşı zararlı bir faaliyette bulunmadıkları takdirde, kardeşlerine dokunmayacağına dair babasına söz vermişti.
--spoiler--
kaynak: Büyük osmanlı tarihi
ne demek yani bu, yavuz tahta çıktığında babası hala hayatta demek. yavuz tahta çıkarken babasının rızasını almış demek.
ayrıca, sekiz yıllık saltanatında osmanlı'ya en parlak dönemini yaşatması ve dünyaya korku salması sebebiyle, avrupalıların hiç sevmediği ve buna bağlı olarak kötülemek ve karalamak adına ellerinden geleni yaptıkları bir gerçektir. tabi bazı mallarda, sağda solda bunları duyup, burda kusuyorlar hastalıklı fikirlerini. halbuki, osmanlı tarihinin, en önemli üç padişahından biridir yavuz sultan selim. benzer şekilde acımasızca eleştirilen, bir diğeri için;
şunu da unutmamak gerekir, avrupalılar, bir osmanlı padişahını övüyorsa, o padişah, avrupa yararına çalışmış demektir. benzer şekilde, yeriyorsa, o padişah, avrupa'ya zarar vermiş demektir.
avrupalıların, osmanlı padişahları içinde en fazla övdüğü padişah'ın kanuni sultan süleyman olması, hatta ona muhteşem süleyman lakabını takmaları, lakin osmanlı'nın kanuni sonrası, duraklama ve gerileme dönemine girmesi, bunun en bariz örneğidir.
kardeşlerini kesmiş, babasını sürgüne gönderdiği dimetoka'ya daha ulaşamadan zehirleyerek öldürtmüştür. evliya değil, padişahtır sonuçta. ben olsam belki ben de keserdim. ya tahta çıkmak ya da kafayı vermek var işin neticesinde.
eğer kendisi kanuni kadar tahtta kalsaydı, ispanya, italya, almanya gibi avrupa ülkelerine osmanlı pasaportu ile gittiğimizde kral gibi karşılanacaktık.
avrupalılar kendisine hiç saygı duymaz diyen cahiller gitsin biraz floransa yı filan gezsin müze görsün de tahtta sadece sekiz yıl kaldığı halde kendisine ne kadar saygı duyulmuş onu da görsünler.
ikinci bayezid zaten hastadır tahtı devrettiğinde. kaldı ki tahtı devretmesinin en önemli sebeplerinden biri de artık sefere çıkacak ve devlet yönetecek halde olmamasıdır. tek fark şudur ki o ve devlet erkanı şehzade ahmed in tahta geçmesini isterken devşirme güruh ve yeniçeriler selim i istemişlerdir. tahtı selim kapmış, şehzade ahmed in adamları satın alınarak bursa önünde bozulduktan sonra ankara civarında selim e teke tek dövüş teklif etmiş, öldürüleceğini anlayınca da yüzüğünü sultan selim e göndermiştir. elbette bir de korkut var onun da hikayesi epey acıklı. diğer şehzadeler zaten selim tahta geçtiğinde ölmüş idi, oğullarına dokunulmadı.
ilmen osmanlılarda başa geçmiş en üstün padişahtır. cem sultan ve fatih ten bile üsttedir. reydaniye de tatbik ettiği memlük ordusunun arkasından dolaşma planı onun iyi de bir komutan olduğunu kanıtlar.
kazandığı savaşlardan çaldıran çok önemli bir zaferdir, zira sayıca kendinden az olsa da mühim süvari kuvvetine ve yenilmemiş bir hasma karşı top ve tüfeklerin yardımı ile kazanılmıştır. mercidabık tarih kitaplarındakinin aksine ufak bir çarpışmadır, reydaniye de oldukça az bir düşmana karşı kazanılmış olsa da büyük bir zaferdir. ölümüne yakın donanma işlerine de ağırlık vermiş oluşu onun vizyonunun genişliğini kanıtlar.
ayrıca tahta geçişi henüz çözülememiş padişahlardan biridir.
selim bayezid' in küçük oğludur. bayezid dönemindeki kanunlara göre göre padişah öldüğü zaman istanbul' a ilk ulaşan şehzade sultan olma hakkını kazanıyordu ve yine fatih' in kanunlarına göre bu sultanın devletin bekası için kardeşlerini ve yeğenlerini öldürtme hakkı vardı. bayezid' in diğer oğullarından bir kısmı ölmüştü, yaşayanlar ahmet, korkut ve selim' di. ahmet amasya' da, korkut saruhan' da, selim ise trabzon' da valiydi. Bu üç şehzadenin oğulları ve ölen şehzadelerin sağ oğulları da çeşitli şehirlerde valiydi. şimdi hepsini tek tek saymaya gerek yok, ileride sultan olacak süleyman' ın kefe' de olduğunu belirtsek yeter. üç şehzadeyi kıyasladığımızda istanbul' a en uzak olanının selim olduğunu görürüz, selim de bunun farkındaydı ve olası bir vefat durumunda muazzam bir dezavantajı vardı. şehzade korkut pek bir tehlike teşkil etmiyordu zira bir erkek çocuğu yoktu; ancak devlet erkanı selim yerine ahmet' i destekliyordu. selim ise henüz şehzadeyken iran' a yaptığı operasyonlarla türkmenlerin desteğini almıştı. selim bu dezavantajı avantaja çevirmek için rumeli' ye geçti ve burada bir valilik istedi. bundan vazgeçmesi durumunda kendisine anadolu' dan neresi isterse verileceği söylenmesine rağmen bu teklifi de reddetti. neyse uzatmayalım türlü oyunların sonunda bayezidle karşı karşıya geldi. selim' in orduları bu sırada kuvvetli değildi, ben senin elini öpmeye geldim gibisinden bir oyun oynayarak bayezid' i kandırdı ve ondan epey yüklü bir ödül aldı (rumelide valilik), üstelik ona ahmed' in veliaht ilan edilmeyeceğine söz veren bir belge imzalattı. Bu sırada Bayezid' in oğullarından şehenşah öldü, savaşlar da kötü gittiği için bayezid tahttan çekilme kararı aldı. devlet erkanı tarafından desteklenen ahmed' e haber yollandı, selim' e ise haber verilmedi. bu arada yeniçeriler askeri başarılarından ötürü selim' i destekliyordu, padişah' a biz senin sağlığında başka padişah istemeyiz diyerek onu oyaladılar ve selim' e haber yolladılar. bayezid' in verdiği sözü bozduğunu öğrenen selim bir ordu topladı ve bayezid' in ordusuyla çorlu' da karşı karşıya geldiler. selim yenildi, canını zor kurtardı ve kefe' ye oğlunun yanına kaçtı. ahmed istanbul' a geldi ve padişah ilan edildi.
yeniçeriler ahmed' in padişahlığını tanımadılar ve isyan ettiler. ahmed anadolu' ya geri döndü, onun yerine korkud istanbul' a geldi. o da yeniçeriler tarafından kabul görmedi. artık çaresi kalmayan bayezid selim' i istanbul' a davet etti. ama ona yaptığı ilk teklif padişahlık değildir, doğuya yapacağı seferde serdar olmasını teklif etmiştir. selim bunu ordunun başında sultan olur diye reddedince bayezid onu sultan yapmak zorunda kalmıştır. bayezid istirahat etmek üzere dimetoka' ya giderken çorlu' da aniden hastalanır ve ölür. selim babasının eceliyle öldüğünü duyururken şehzade korkud komşu devletlerin (memlükler) sultanlarına yazdığı mektupta halkın buna inanmadığını ve babasının zehirlendiğini yazmıştır. bunun akabinde babası ve devlet erkanınca sultan olması istenen ahmed yeniden harekete geçmiş ve konya' da padişahlığını ilan etmiş, ahmed' in oğluysa bursa' yı almış ve orada babası adına hutbe okutmuştur. selim bursa' ya gelir, yeğeni şehirden kaçar ve selim ahmed' e yardım ettiğinden şüphelendiği sadrazamı idam ettirir. üstüne bir de, ölen kardeşlerinin bütün oğullarını da bu sırada öldürtür.ardından sıra korkut ve ahmetten kurtulmaya gelir ki onlar da şu yolla olur.
önce korkut manisa valiliğine atanır çünkü o selim' in sultanlığını tanımıştır. ardından devlet adamlarının ağzından korkut' a sultan olmanı istiyoruz tarzında mektuplar yazdırılır, korkut da bu tuzağa düşerek mektuplara olumlu cevap verir, boğdurulur.
benzer bir oyun ahmet' e de oynanır. ahmet' e yazılan mektuplar ise, saldırırsan seni destekleyeceğiz şeklindedir, ahmet bursa' ya doğru yürür; ancak ona kimse destek olmaz. sağ ele geçirilir ve idam edilir. ahmet' in oğullarından biri safevilere, diğeri memlüklere sığınarak bu kıyımdan kurtulan iki şehzade olurlar.
buraya kadar bir yorum yapmadan sadece tahta geçişini anlattım. şimdi kim yavuz' un tahtı hak ederek aldığını söyleyebilir ki? padişah babasının rızasını almamış, ona savaş açmış, o savaşı kaybetmiş, bin türlü bizans oyunu çevirmiş ve en sonunda yeniçerileri isyan ettirerek tahta oturmuştur. ha, sonu iyi olmuştur, kötü olmuştur o tartışılır, sonuçta ahmed' in neler yapıp neler yapamayacağını asla bilemeyeceğiz. yine de selim' in sütten çıkma ak kaşık olmadığını sadece tahta çıkışından görebiliriz.
8 sene içinde 88 senelik işi halleden osmanlı imparatorluğu'nun yükselme dönemi padişahıdır. padişahlığı döneminde çok az yılını sarayda geçirmiştir. gösterişe ve kibire nefrete bakan bir padişahtır.
