ben hikayeyi bambaşka biliyorum. şah ismaili satrançta yendiği için şah ismail kendisine tokat atmıştır. ve yavuz sultan selim bende bu tokadı unutmam kulağma küpe olsun diyerek sürekli bir hatırlatma olarak kulağna küpe takmıştır. diye biliyorum.
bu konuda 3 farklı görüş var. şöyle ki.
1. görüş: o dönem kölelerin küpe taktıkları için ve yavuzun da "bende Allahın kölesiyim" diyip takdığını ifade eder.yalnız yavuzun, bir kere oğlu süleymanın süslü giysiler giymesi üzerine "Bre Süleyman, sen böyle giyinirsen, anan ne giysin?" şeklinde atarlandığını da biliyoruz. o yüzden bu pek mümkün değil sanki.
2. görüş: yavuzun bu tablosunu yapan ressamın sıklıkla resimler üzerinde bazı ilginç ve olmayan objeler eklemesidir. bu olay doğrudur yani ressam cidden bunu yapıyor ama yavuzun küpeside bu objelerden birisi mi bilmiyoruz. ayrıca yavuzun küpeli başka resmide yoktur.
3. görüş: bu küpenin sonradan eklendiği yolunda. ama bu biraz zayıf bir rivayettir zira bu resimi inceleyen uzmanlardan tarafından rahatlıkla anlaşılabilirdi.
yavuz la özdeşleştirilen portre, esasen şah ismail e aittir. şah, islamiyette ahlaka aykırı giyim tarzı ve hareketleriyle tanınan melamilik tarikatının bir kolu olan haydarilik ekolüne yakındır. haydari dervişleri de, önem verdikleri güneş kavramını vücutlarına taktıkları aksesuarlarla vurgularlarmış. güneşin yuvarlak ve aydınlık sembolü olarak görüldüğü bu ekolde, küpe takmak adettendir.
bunla birlikte, bu geleneğin oldukça eski zamanlara gittiği de söylenir. taa eski budist ekollere. aydınlanmadan önce budanın da, prens oğlu olmasından sebep, imparatorluğu vurgulayan uzun ve yuvarlak küpeler taktığı bilinir.
hakkında 3 rivayet bulunan konudur. birincisi mısırdaki köle rivayetidir, ikincisi şah ismail ile yaptığı bi satranç maçında yenilip ' bu da kulağıma küpe olsun ' deyip taktığı rivayetidir. üçüncüsü ise o resmin can düşmanı şah ismail'e ait olduğudur.
yanlış resim sonucu ders kitaplarına bile basılan küpedir. Aksine "Yavuz Sultan Selîm Han giyim kuşam konusunda sâdelikten hoşlanırdı. Lüks ve israfa kaçan süslü giyinmekten hiç hoşlanmazdı.
Bir gün oğlu Şehzade Süleyman,(ki bu kanuni sultan süleyman oluyor.) huzura pek süslü ve parlak elbiseler giyinmiş, pahalı mücevherler takınmış hâlde girmişti, bu sâdelikten uzak, süslü giyimini gören Yavuz ona şöyle çıkıştı:
Sen böyle giyinirsen, anan ne giyinsin Süleyman? Anana takacak ziynet bırakmamışsın.
Bu uyarıdan sonra Şehzade Süleyman, sâde ve normal giyinmeye dikkat etmeye başlamıştır. " rivayetine göre küpe takıyor olması saçmalıktır. resimdeki diğer ayrıntı ise oniki imamı sembolize eden hiçbir osmanlı padişahının takmayacağı tacıdır. https://galeri.uludagsozluk.com/r/226262/+https://galeri.uludagsozluk.com/r/226264/+
olayın aslı şudur ki, o dönemde kölelere sahibi olduğunu belirtmek için küpe takılmaktadır. yani sahibi olan köleler küpelidir. yavuz sultan selim de ben de allah'ın kölesiyim, benim sahibim allahtır diyerekten küpe takmıştır.
malum portreyi incelediğimizde o küpeli şahsın yavuz olmadığı ortaya çıkar. bir kere resimdeki şahsın kıyafeti şii kıyafeti olup, tacı da 12 çıkıntılıdır yani alevilerin 12 imamını temsil eder.
ayrıca şah ismail'in farklı potrelerine baktığımızda yine pala bıyıklı olduğu gözlemlenir.
ömer seyfettin hikayelerini geçer isek resimdeki şahıs yavuz falan değil, bizzat şah ismaildir..
küpeli olarak resmedilen kişinin şah ismail olduğunu kanıtlayacağım diyerek edebiyat hocamla 100 puan sözlü notuna iddiaya girmişliğim vardır bu konuda. *
konu hakkında yorum yapan iskender pala afedersiniz ama yavşağın tekidir. yavşak tabirini boş konuşan olarak yorumlarsak yerinde olur. zira o dönem küpe takmak hafiflik demek değildir. o dönem bunun ismi küpe dahi değildir. mengüçtür. mengücü de dervişler takar.
ayrıca bu konu ile ilgili iki rivayet vardır. birincisini herkes bilir. malum köle hikayesi. bir de ideolojik tarihin anlatmadığı diğer rivayeti anlatalım şık olsun güzel olsun.
rivayet şudur ki; bektaşi olan yeniçeriler soydaşları olan kızılbaşlarla savaşmamak için sultanı dergaha pirin yanına götürürler. pir de sultanın kulağına mengüç takar. bektaşilik'te yola erkana girenlere mengüç takılır. eğer ki birisi yolundan sözünden dönerse pir veya dede mengücü kulaktan söker. o zaman adamın dönek olduğu anlaşılır. bektaşiler sultanı kardeş kanı döktürmeyeceğine söz verdirmiştir. sözünden dönerse mengücü sökülecektir.
o yüzdendir ki seferin iran'a olduğu anlaşılınca kudreti çok abartılan sultanın çadırı oklanmıştır. o yüzden de yavuz sultan selim kızılbaş katletmek için idrisi Bitlisi gibi, Şafii kürt beylerini kullanmıştır.
kulağına mengüç takan değil kulağından mengücü sökülen dönektir.
"Sonuç şu, küpe takmak gibi bir hafifliği, azametiyle öne çıkan Osmanlı sultanına, hele de Yavuz gibi celalli bir adama yakıştırmak yanlıştır." [alıntı]
er meydanında hasmının karşısına çıkmama nasıl bir hafifliktir peki? azametiyle öne çıkan osmanlı sultanı hele de yavuz gibi celalli bir adama hasmının karşısına çıkmamak yakışır mı? şah hatayi onu er meydanına davet ettiğinde neredeydi?
bazı lavukların sanki örnek aldığından takdığı küpesini savunmasına sebeb küpe.
örnek:
-erkek adam da küpe takar mı lavuk?
+yavuz'da takıyordu.
-tamam hadi git burdan.
Vakt-i zamanında küpeyi sadece köleler takardı devlet-i osmaniyye'de.Yavuz sultan selim'de küpe takardı bir gün sanırım bir divan toplantısında vüzerâlar sultan'a soru yöneltirler.
Gercekleştirdiği Mısır Seferi nde kulaklarında küpesi olan insanları görüp "Bu insanlar neden küpe takıyor?" diye sormuş ve "köle (kul) oldukları için" cevabını almış ve bunun üzerine "Biz de Allah'ın kuluyuz!" diyerek küpe takmaya başlamıştır diye bir çok rivayet vardır.
erkeklerin küpe takması meselesindeki referans kişiliktir.
kimilerine göre eğer sultan selim küpe taktıysa erkeğin küpe takması dinen caizdir. kimilerine göre o resimdeki sultan selim değildir. kimilerine göre ise yavuz o küpeyi artizlik için değil onun devrinde kölelerin kulaklarına küpe takıldığı için o da tevazu gereği (hani ben de padişahım ama köleyim falan) takmıştır.
-padişahım bu ne hal? küpe felan..
-yakışmamış mı?
-hayır o değil de nerden çıktı birdenbire?
-ya zaten aklımdaydı çoktandır ama toplum baskısından ötürü takmaya cesaret edemedim.
-ya baskıyı boş verin devletlum da..
-ne o yakışmamış mı yoksa lan? doğru söyle.
-ya ne diyim şimdi ben bilmem ki.
-bir şey desen iyi olur vezir.
-altın değil de gümüş olsa daha iyi olur sultanım.
-ok.
