yapım eki

entry4 galeri0
    1.
  1. kararan gün çabuk geçer der atalarımız.

    cümlesinde kararan sözcüğünde bulunan ekmiş.

    şimdi kararmak tan kararan oluyor nerde yapım eki?

    kafayı yiyeceğim.
    1 ...
  2. 2.
  3. 3.
  4. Yapım ekleri, mevcut kelimelerden (isim ve fiil köklerinden) farklı ve yeni anlamlı kelimeler türetmeye yarayan eklerdir.

    bunlardan ikisi, isimden sıfat-fiil ya da fiilden sıfat yapan eklerdir ki '-an' ve '-en' takıları getirilerek yapılır.

    - kara-(r)-an,
    - mor-(ar)-an,
    - bakmak; bak-an,
    - çizmek; çiz-en,
    - gezmek; gez-en,

    gibi.
    1 ...
  5. 4.
  6. şöyle basit bir örnek verelim.

    ismi üzerinde yapım. yani yapıcı eklerdir. biliyorum salakça bir teori ama bakın anlayacaksınız. mesela;

    göz- köktür. yanına -lük eklediğimiz zaman -gözlük oldu (çıkar 15'i sadahaha bu da devlet bahçeli esprisi olsun) neyse, gözlük ne oldu? anlamı değişti. göz organı dönüştü bir objeye yani gözlüğe. yani yeni bir şey türedi. yapımcı oldu. bir şey yaptı. bunun yanına bir de -çü eklersen olur sana göz-lük-çü sanırım sona gelen bu <<çü>> ise çekim eki oluyor. zaten çekim eki hiç bir zaman yapım ekinden önce gelmez. geldiği zaman yanlıştır. berbattır. zulümdür. ihanettir.

    ikinci örnek;
    (türk) kök kelimemiz. yanına (çe) ekle oldu mu sana türk-çe? bunu yanına (yi) eki getir, türk-çe-yi iş bu sebepten ötürü benim bildiğim türkçeyi derken (yi) eki kesme işaretiyle ayrılmaz. çünkü, kendisi (yani <<yi>>) burda yapım ekinden sonra gelmiştir. yapım ekinden sonra gelen çekim ekleri ayrı yazılmaz. zaten dillere gelen ekler ayrı yazılmaz. türkçeyi, ingilizceyi, fransızcayı gibi.
    0 ...
© 2025 uludağ sözlük