YAKIN ÇAĞDA AVRUPA
Fransız ihtilali(1789)
Sebepleri:
- Krallık rejiminin baskısı.(Siyasi)
- Ağır vergiler. (Eko.)
- Toplumsal eşitsizlik. (Sosyal)
- Aydınların etkisi. (Kültürel)
- Amerikadaki insan hakları bildirisi. (Dış neden)
- ing.deki meşrutiyetin etkisi. (Dış neden)
Sonuçlar:
- Eşitlik, adalet, hürriyet, demokrasi, laiklik, milliyetçilik önem kazandı.
- Mutlak krallıklar, imparatorluklar sarsıldı.
(Demokrasi) (Milliyetçilik)
- Yeniçağ bitti yakın çağ başladı.
Koalisyon (Napolyon) Savaşları (1804-1815)
Sebep: Napolyonun başında bulunduğu Fransanın bütün Avrupayı egemenlik altına almak istemesi.
Fransa X Müttefikler (ing, Rus, Avs, Prusya)
() ( + )
Viyana Kongresi (1815)
- Katılan devletler; avs, Rus, ing, Prusya
- Kongre kararlarına Meternich (Avs. Başkanı) kararları da denir.
- imparatorlukları koruma kararı aldılar. (milliyetçiliğe karşı)
- Avrupanın sınırları yeniden belirlendi. (restorasyon)
Sınırlar belirlenirken milliyet esası göz ardı edildi. Bu yüzden Avrupaya kalıcı barış gelmedi. 1830 ihtilaline zemin hazırladı.
NOT: Osm. Dev. Viyana Kong.ne çağırılmamıştır. (Avrupa devleti sayılmadığı için.)
Yunan isyanına destek vermek için Osm. Donanmasını Navarinde yaktılar. Bu durum Viyana kararlarlının ihlal edildiğini gösterir.
SANAYi DEVRiMi
- ingiltere > dokuma sektörü (ilk kez)
- Buhar gücü > makine > fabrika
- Avrupada seri üretim başladı
- El tezgâhları, atölyeler kapandı.
- Köyden kente göç arttı.
- işçi sınıfı doğdu. > 1848 ihtilaline zemin hazırladı.
- Hammadde arayışı > sömürgecilik > I. Dünya Savaşı
1830 ihtilalleri
Sebep: Fransa kralı X. Şarlın meclisi feshetmesi, demokratik olmayan uygulamalar.
Not: 1930 ihtilalleri Fransada ortaya çıktı. Avrupaya yayıldı.
Sonuçlar:
- Fra da liberaller güçlendi. (Demokrasi yanlıları)
- Fra da meşrutiyet ilan edildi.
- Belçika Hollandadan, Norveç isveçten ayrıldı. (Milliyetçilik)
- Viyana Kong. ile ortaya çıkan restorasyon dönemi son buldu.
1830 ihtilaller
Sebep: Fra. Kralı Louis Filipin işçi hakları konusunda ihmalkâr davranmasıydı.
Sonuç:
- Fra. Da cumhuriyet ilan edildi.
- işçi hakları, sendika, grev gibi konular önem kazandı.
- Sosyalizm önem kazandı. (işçi sınıfının egemenliği)
italyada siyasi birliğin sağlanması (1870)
Öncüler > Piyemonte şehir devleti, Carbonari cemiyeti
- italyan şehir devletleri Avs.yı yenerek bu devletten ayrıldılar.
Almanyada siyasi birliğin sağlanması (1971)
Öncü > Prusya
- Alman prenslikleri Avs. Alman topraklarından çıkardılar.
- Almanya, Fransayı sedan savaşında yendi ve siyasi birliğini tamamladı.
NOT; Almanya ve italya siyasi birliklerini kurunca sömürgecilik yarışına katıldılar. Güç dengeleri değiştir. Bloklaşmalara ortam hazırladı.
Meiji restorasyonu
- Japonyada modern tarihinin başlangıcıdır.
- Meiji > Japon lider.
- Meiji yaptığı reformlarla Japonyayı güçlü bir devlet haline getirdi.
- Doğunun ahlakı ve felsefesi ile batının teknolojisi birleştirilimiştir.
- Japonyada feodal dönem son buldu.
- Japonya gelişen sanayisine hammadde bulm yoluna gitti. Bu da beraberinde sömürgeciliği (yayılmacılık) getirmiştir.
-
1894 1995 Japonya Çin savaşı
Sebep > Japonyanın yayılmacı politikası
Sonuç > Japonya kazandı
Şimaneski ant.
Önem > Japonya Kıta Asyasına ayakbastı
1904 1905 Japonya Rusya savaşı
Sebep > Japonya ile Rusya arasında ki çıkar çatışması ve hakimiyet mücadelesi.
Sonuç > Japonya kazandı.
Portsmouth ant
Antlaşma ile mançuryanın önemli bir bölümü Japonyaya bırakıldı.
NOT; tarihte ilk kez Asyalı bir devlet Avrupalı bir devleti yendi.
Boxer Ayaklanması
- Çinde yapılan reformlara tepkidir
- Çindeki muhafazakârlar tarafından çıkarılmıştır
Monroe doktrini (1823)
ABD başkanı Monroenin amerikan kongresine sunduğu doktrin politikası.
Amerika, Amerikalılarındır. ilkesi geçerli oldu.
SOVYETLER BiRLiĞiNiN KURULMASI
(1917)
ihtilal
- Çarlık rejimi yıkıldı
- Bolşevikler iktidara geldi. (Lenin Liderliğinde)
- Sovyet Rusya kuruldu.
- Sovyet Rusya I. Dünya Savaşından çekildi (Brest Likovsk Ant)
- Gizli antlaşmalar duyuruldu.
Basmacılık Hareketi (1917 1931)
- Rusyanın içlerinde yaşayan Türk topluluklarının başlattığı bağımsızlık mücadelesidir.
Öncüleri > Ergaş Korbaşı, Zeki Velidi Togan, Yusuf Akçura, ismail Gaspıralı, Mir Muhammed, Enver paşa.
- Hareket, Rusya tarafından bastırıldı.
NOT; Rusya Türklerin bağımsızlık mücadelesini haydutluk olarak nitelendirmiştir. Bu yüzden haydutluk anlamına gelen basmacılık ifadesi kullanılmıştır.
Sovyet Rusyanın Asimile Politikası
Türklerin milli kimliklerini yok etmeye yöneliktir
- Hıristiyanlaştırma
- Camileri tahrip etme
- Din adamlarını sürgüne yollama
- Göç ettirme
- Rusya alfabesini benimsetme (kiril)
- Ekonomik açıdan Türk halkını Rusyaya bağımlı hale getirme.
- Türkistandaki yönetim kademelerine Rus yanlılarını getirme.
DÜNYA EKONOMiK BUNALIMI
- ABDde başladı, dünyayı etkiledi.
Sebepler
- ABD bankalarının Avrupalı devletlere ölçüsüzce kredi vermesi.
- Şirket örgütlenmesinin zayıf olması.
- Bankacılık sisteminin kötü olması.
- ABDde çok sayıda şirketin birleşerek tekkeşmesi.
- Birkaç büyük holding borsa hisse senetlerinin düşmesi. (Dow Jones Borsası)
 Kara Perşembe
Sonuçlar
- işsizlik arttı.
- Bankaların çoğu battı.
- insanlar tarım ürünleri satarak geçimlerini sağladılar.
- ABD başkanı Hoover seçimleri kaybetti.
- Roosevelt ABD başkanı oldu. Ekonomide devletçilik uygulandı.
Barışı Koruma Çabaları (iki dünya savaşı arası) (1918 1939)
Milletler Cemiyeti ( Cemiyet-i Akvam) (1919)
Amaç > Dünya barışını korumak. Yeni bir savaşın çıkmasını önlemek.
Milletler Cemiyeti amacına ulaşamadı. Niçin ?
- Büyük devletlerin çıkarlarına hizmet eti. (Tarafsız olamadı)
- Güvenlik önlemleri yetersiz kaldı.
- Mandacılığı savundu.
- II. Dünya Savaşının çıkmasını önleyemedi. (*)
NOT; Türkiye, Milletler Cemiyetine 1932de katıldı
Küçük Antant
- Fransanın Belçika, Çekoslovakya ve Polonya ile imzaladığı ikili antlaşma.
(1920) (1921) (1924)
- Taraflar sınırlarını karşılıklı olarak güvence altına aldı.
Rapollo Dostluk Ant. (1921)
- Almanya Sovyet Rusya
- Tarafların yalnızlıktan kurtulma isteklerinin bir sonucudur.
Lokarno Ant. (1925)
- Fransa, Almanya, ingiltere, italya, Çekoslovakya, Polonya, Belçika
- Tüm anlaşmazlıkların barış yoluyla çözülmesi karalaştırıldı.
- Sınırlar güvence altına alındı.
- Lokarno Ant. ile Avrupa altın yıllarına girdi. (1925 1930)
Briant Kellog Paktı (1928)
Briant > Fransa dışişleri bakanı
Kellog > ABD
- Barış savunuldu.
- Savaşlar lanetlendi.
NOT; Türkiye 1928de Pakta katıldı.
Balkan Antantı (1934)
Sebep > Almanya ve italyanın saldırgan politikaları, bölge barışlarını koruma amacı.
Devletler > Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya, Romanya
NOT; Bulgaristan saldırgan politikalar izlediği için, Arnavutluk italyan yanlısı olduğu için oluşuma katılmadılar.
Sonuç > Türkiye batı sınırını güvence altına aldı.
Sadabat Paktı (1937)
Sebep > Almanya ve italyanın saldırgan politikaları, bölge barışlarını koruma amacı.
Devletler > Türkiye, Irak, iran, Afganistan.
NOT: Suriye Hatay sorunu nedeniyle pakta katılmadı.
Sonuç > Türkiye, doğu sınırını güvence altına aldı.
iki Savaş Arasında ki Bilimsel Gelişmeler
1920 > Amerikada ilk radyo yayını başladı.
1921 > Verem aşısı geliştirildi.
1923 > dondurulmuş yiyecekler üretildi
1925 > Ses kayıt cihazı.
1926 > Roket denemesi.
1927 > ilk sesli sinema.
1928 > C vitaminin keşfi.
1929 > Penisilin bulundu.
1932 > Elektron mikroskobu geliştirildi.
1935 > Radar geliştirildi.
1938 > Fizyon (çekirdek bölünmesi) bulundu.
II. DÜNYA SAVAŞI (1939-1945)
Savaş Öncesi Devletlerin Politikaları
Almanya
- Hayat sahası
 Almanca konuşulan tüm bölgelerin Alman toprağı sayılması.
- ideoloji > Nazizm (Alman milliyetçiliği)
italya
- Bizim deniz
 Akdenize hâkim olmak.
- Roma imp.nu canlandırmak.
- ideoloji > Faşizm (italyan milliyetçiliği)
NOT; italya ve Almanyada milletçilik politikaları ortaya çıkmasının sebepleri
- Savaş sonrası imzalanan ağır koşulla antlaşmalar.
- Ekonomik sorunlar
Japonya
- Ortak refah alanı
 Asyada yayılmacılık
ingiltere
- Yatıştırma politikası
 Savaşın çıkmasını engellemek
II. DÜNYA SAVAŞININ NEDENLERi
1. Sömürgecilik
Almanya italya ve Japonyanın yayılmacı politikaları.
Almanya > Çekoslovakya ve Avusturya.
Japonya > Çin ve mançurya.
italya > Habeşistanı işgal etti.
2. Silahlanma Yarışı
3. Ekonomik sorunlar
4. Barışı koruma çabalarının yetersiz kalması
5. Ağır koşullu antlaşmalar
Özellikle Almanya ile yapılan varsay ant.
Taraflar
Mihver Devletler
1. Almaya > Hitler
2. italya > Mussolini
3. Japonya > Hirohito
Müttefik Devletler
1. ingiltere > Chamberlan, Churchil
2. Fransa > Petain
3. S.Rusya > Stalin
4. ABD > Roosevelt
Savaşın Gelişimi
- Yakın neden > Almanyanın Polonyayı işgali
- Alm. Yıldırım taktiğiyle Avrupanın bazı ülkelerini işgal etti.(Norveç, Danimarka, Hollanda, Belçika, Fransa)
- Alm, Sovyet Rusyaya saldırdı. ( Barborossa Harekâtı)
- Stalingrad savaşı > Almanya X S.Rusya
( - ) ( + )
- Japonya, ABDye ait Pearl Harbouru bombaladı. Böylece ABD savaşa girdi.
- Normandiye çıkarması yapıldı. Müttefiklerin savaşı kazanacağı kesinleşti.
- ABD Japonlara karşı denizlerde üstünlük kurdu.(Midway ve Leyte Savaşları)
- ABD tarafından japonyanın iki kentine atom bombası atıldı.(Hiroşime ve Nagazaki)
 Mihver devletlerin çekilme sırası;
* italya
* Almanya
* Japonya
Atlantik Bildirisi (1941)
- Roosevelt Churchill
- Wilson ilkelerine benzer.
içeriği
- Savaştan sonra toprak alınmayacak
- Uluslara geleceklerini tayin hakkı verilecek.
- Uluslararası işbirliği artacak
- Açık denizlerde ticaret serbest olacak
- insanlar açlıktan kurtarılacak
- Mihver devletler silahtan arındıracak
Savaş Sırasında Toplanan Konferanslar
Arkadya Konferansı (1943)
- Yer > Washington
- Churchill Roosevelt
- Savaş stratejileri görüşüldü.
Casablanca Konferansı (1943)
- Yer > Fas
- Churchill Roosevelt
- Almanların teslim olması istendi.
- Türkiyenin savaşa girme durumu görüşüldü.
Washington Konferansı (1943)
- Churchill Roosevelt
- Diğer adı Trident Konferansı
Quebec Konferansı (1943)
- Yer > kanada
- Churchill ABD kurmayları
- Nükleer silahların geliştirilmesi tartışıldı
- Türkiyenin savaşa girmesi tartışıldı.
Moskova Konferansı (1943)
- Müttefiklerin dışişleri temsilcileri katıldı.
- S.Rusya temsilcisi Türkiyenin zorla savaşa sürüklenmesi gerektiği belirtildi
Kahire Konferansı (1943)
- Roosevelt, Churchill, ismet inönü
- Türkiyenin savaşa girme durumu konuşuldu.
Tahran Konferansı (1943)
- Roosevelt, Churchill, Stalin
- Rusya Boğazlarda üs talep etti.
- Türkiyenin savaşa girme durumu konuşuldu.
Adana Görüşmesi (1943)
- Diğer adı Yenice Görüşmesi.
- ismet inönü Churchill
- Churchill inönüye baskı yaptı. (Savaşa girme konusunda)
2. Moskova Konferansı (1944)
- Churchill Stalin
- Balkanların Rusyanın Nüfuz alanına bırakılması konuşuldu.
Yatla Konferansı (1945)
- Yer > Kırım
- Roosevelt, Churchill, Stalin
- Savaş sonrası yenidünya düzeni konuşuldu.
- Dünya nüfuz alanlarına bölündü ( etki alanı )
- Boğazlar konusu gündeme geldi
- BMye Almanyaya savaş açan devletlerin alınması karalaştırıldı.
NOT: Türkiye BMye girebilmek için müttefiklerin yanında savaşa dâhil olmuştur.
- Müttefikler arasında ilk kez görüş ayrılığı yaşandı.
San Francisco Konferansı (1945)
- BMnin kurulmasına karar verildi.
Postdam Konferansı (1945)
- Barışın nasıl sağlanacağı konuşuldu.
- Truman (ABD), Attle (ing), Stalin (rus)
- Avrupa haritası müttefiklerin istediği şekilde belirlendi.
- Son konferanstır.
II. Dünya Savaşı Döneminde Türkiye (1939 1945)
- Dönemin cumhurbaşkanı > ismet inönü
- Dönemin başkanları > refik saydam, şükrü Saraçoğlu
- Türkiye tarafsızlık politikası izledi
- ingiltere ve Fransa ile Dostluk Ant (Ankara Paktı) (1939)
NOT; Ankara 1921 > Fransa, Güney Cephesi kapandı. (Kurtuluş Savaşı)
Ankara 1926 > ingilizler, Musulu kaybetti.
Ankara 1939 > ing + Fra. Dostluk Ant.
- Almanya ile saldırmazlık ant. Yapıldı (1941)
- Müttefikler Türkiyeyi savaşa sürüklemek istediler.
- Yatla Kanfdan sonra Türkiye Almanyaya savaş açtı
Savaşın Türkiyeye Sosyal Ekonomik ve Kültürel Etkileri
- Köylerde üretim düştü
- Ekmekler karne ile dağıtıldı.
- Sanayi yatırımları ertelendi
- 2. beş yıllık kalkınma planı uygulandı
- Karaborsa artı
- Milli koruma konunu çıkarıldı. (Devletçi Ekonomi)
- Varlık vergisi toplandı. ( Gayrimüslümler bu vergiye tepki gösterdi)
- Toprak mahsulleri vergisi toplandı (Aşara benzer)
- Köy Enstitüleri kuruldu
- Radyo yaygınlaştı
Dönemin Sanatçıları
Hâkimiyet Yücesesi, Hafız Burhan, Müzeyyen Senar, Safiye Ayla, Sadettin Kaynak, Perihan Sözeri, Münir Nurettin Selçük, Sadettin Kaynak, Perihan Sözeri, Münir Nurettin Selçuk
- Edebiyatta Garip Akımı ortaya çıktı.
- Orhan Veli
- Melih Cevdet
- Oktay Rıfat
II. Dünya Savaşının Sonuçları
- Dünya nüfuz alanlarına bölündü. (Yatla Konf.)
- Milyonlarca insan öldü
- ilk kez atom bombası kullanıldı. (nükleer silah)
- Bm teşkilatı kuruldu.
- insan Hakları Evrensel Bildirgesi yayımlandı.
- israil Devleti kuruldu. (1948)
- Faşizm, Nazizm gibi ırkçı rejimler tarihe karıştı.
- Demokratik rejimler yaygınlaştı.
- Sovyet Rusya Balkanlarda ve uzak doğuda komünizmi yaydı.
- Asya, Afrika ve Orta Doğuda toplumlar sömürgeciliğe karşı bağımsızlık hareketi başlattılar. (Libya, Cezayir, Mısır, Pakistan, Hindistan)
- 12 Ada Yunanistana bırakıldı.
- ingiltere Kıbrıstan çekildi. Kıbrıs sorunu ortaya çıktı.
- Soğuk savaş başladı. Dünya iki bloğa ayrıldı. (Doğu Bloku ve Batı Bloku)
Doğu Bloku
 S.Rusya öncülüğünde komünist devletler vardır.
Batı Bloku
 ABD öncülüğünde demokrasiyle yönetilen devletler vardır.
Birleşmiş Milletler Teşkilatı (1945)
- Atlantik Bildirisiyle temelleri atıldı.
- Moskova ve Tahran Konferanslarında uluslar arası bir teşkilat kurulmasu göndeme geldi.
- Dumborton Oaks Konf. ile BMnin esasları belirlendi
- Yatla Konf. ile Almanyaya savaş açan devletlerin BMye alınması kararlaştırıldı.
- San Fransisco Konf. ile BM Ant. Kabul edildi.
- Yönetim merkezi > New York
- Türkiye, kurucu üyeler arasındadır.
- Resmi diller > ingilizce, Fransızca, Rusça, Arapça, Çince, ispanyolca
- Organları > Genel Kurul, Genel Sekreterlik, Uluslar arası Adalet Divanı, Güvenlik Konseyi, Ekonomik ve Sosyal Konsey, Vesayet Konseyi.
NOT; ABD, ingiltere, Fransa, Rusya ve Çin veto hakkına sahip develtlerdir.
Yardımcı Kuruluşlar
UNESCO > Bilim, kültür, sanat Kuruluşu
iLO > Çalışma örgütü
UNiCEF > Çocuklara Yardım Fonu
FAO > Gıda ve Besin
WHO > Sağlık örgütü
UNRA > Göçmenlere yardım
UNDA > Kalkınma örgütü
IMF > Para Fonu
not: kesinlikle hiçbir yerden alıntı değildir. kendi notlarımdır.
