1. grup: bir din ve onun kuralları var. buna inanmalıyım. onun yasakladıklarını yapmamalı, teşvik ettiklerini yapmalıyım. eğer buna aykırı davranırsam sonucuna katlanırım. inanmayanların keyfi bilir. inanıp da yerine getirmeyenleri de... din bireylere indirilmiştir. devletlerin bunu yorumlama ve uygulama haddi yoktur.
2. grup: bir din ve onun kuralları var. buna inanmalıyım. onun yasakladıklarını yapmamalı, teşvik ettiklerini yapmalıyım. eğer buna aykırı davranırsam, devlet beni kaz etmeli ve gerekirse cezalandırmalı. dini kurallar devlet eliyle yorumlanmak ve uygulanmak adına indirilir. dolayısıyla, ona inanmasanız bile kurallarını uygulamak zorundasınız. ya da, "ben okurum, ne anlarsam odur" diyemezsin. onu senin adına yorumlarlar, sana sadece uygulamak kalır.
sonuç: islam gibi kilise türü otorite öngörmemiş ve dini "şu şekilde uygulayın" diye emredici hüküm koymamış bir dini ve peygamberini "dini kuralları zorla uyguladı" şeklinde yorumlamak art niyettir. islam birinci grup dindarlığın çerçevesini çizer. birey kuranı okur ve ne anlarsa odur. bu yüzden yorum ayrılığında rahmet vardır.
öyle her müslümanım diyene, her ibadet ediyorum diyene şakirt, yobaz damgası yapıştıran ya da onu üzmez gibi leşlerle özdeşleştirip her dindara sübyancı diyenler, hem dindarlık yaklaşımlarının ve dindarların birbirinden farklılıklarını, hem de islam dünyasında yüzyıllarca yürümüş şiddetli tartışmaların ve fikir ayrılıklarından bi' haberdirler. yine islamı kendi sınırlı bilgileri üzerinden önce tanımlar, sonra da yorumlarlar. mesela islam'ın kadın konusunda, kendi bildikleri tek bir görüşe sahip olduğunu düşünürler. ona "hayır, eksik biliyorsun" diyene de ilginç bir şekilde çıkışırlar. "o zaman diğer görüşü anlat bakalım" demezler. zira, kendi sınırlı bilgileriyle inşa ettikleri koca bir sisteminde yerle bir olacağını bilirler.
Bir de dindar görünüp aslında dinci olanlar vardır...
Bunlar müslümanlıktan çok, çıkar elde etmek için çalışırlar, kendi devletlerini yıkmak için yabancılarla işbirliği yapıp, etki ajanlığı yaparak ihanet içinde bulunabilirler...
Samimi müslüman değildirler... riyakârdırlar...
Hep yalan söylerler, gizli niyetlerini saklarlar...
Oysa, bu yüce dinin peygamberi, yaşamında bir kere bile yalan söylememiştir...
bu nedenle bunlar müslüman değil, dincidir.
