iki çeşit oldukları söylenebilir. bunların neler olduğuna bakmadan önce dinler ve mezhepler arası çatışmalar ve siyasi sistemlerin bunları etkileme açılarına değinmek gerekir.
örneklem olarak seçilen batı'yı önce kıta avrupası ve anglo-amerikan dünya olarak ikiye ayırmakla işe başlayabiliriz. ilkinin özelliği tarihsel süreç içinde çok şiddetli mezhep savaşlarına sahne olmasıdır. nitekim, örneğin bir katolik için ortodoks ya da protestan, bir müslümandan daha nefret edilesi olmuştur ki, bunlar ara ara osmanlı'yla birbirlerine karşı ittifaklar kurmuştur. din siyaset ilişkisi de bu çatışma ekseninde gelişmiş, bu çatışmaları ortadan kaldırmak için taraflar anayasal olarak "laiklik" ilkesine ihtiyaç duymuşlardır. burdan şu sonucu çıkarabiliriz: laiklik bir amaç değer değildir, şiddetsizlik ortamı yaratmak için kullanılan bir araç değerdir.
ikinci grup ülkelerde -ingiltere'nin var olduğu ada, abd ve kanada bölümü- dinsel ve mezhepsel gerilimler yaşanmamış ya da çok hafif kalmıştır. dolayısıyla bu ülkelerde bir araç değer olarak bile "laiklik" gelişmemiş, çünkü buna ihtiyaç duyulmamıştır.
sonuç olarak dinsel ve mezhepsel tartışmalar siyasi yönetimlerin evrimsel sürecini etkilemiştir. ancak bu kadarla da kalmamıştır. orta çağ'da avrupa'da esen dinsel terör ve siyaset üstündeki ağır kilise baskısı, sadece muhaliflerini ortaya çıkarmakla kalmamış, aynı zamanda bu muhaliflerin de karşı oldukları kilisenin metotlarını kullanmasına neden olmuştur. yani, devrimler sonucu yönetimleri ele alan muhalifler, bir amanlar din adına estirilen terörü bu kez da dini bastırmak ve kamusal alandan soyutlamak, dini pratikleri yaşanmaz ve hatırlanmaz kılmak için uyguladılar. yani özgürlük adına yola çıkanlar aynı tahakkümü ve zorbalığı uygulamaya geçirmişlerdir.
örnek vermek gerekirse, jakobenler fransa'da devrim yapıp iktidara geldiklerinde robes pierre "devrim zamanında terör erdemdir"* diyerek devlet terörüne selam çakmıştır. ardından da, mesela haftayı 10 güne çıkarmak gibi uygulamaları hayata geçirmeye çalışmışlardır. böylece fransızlar cumartesi ve pazarın gerçekte hangi güne geldiklerini unutmaya başlayacak ve bu şekilde ibadetler yapılamaz hale gelecekti.
neyse, sonuç olarak anglo-amerikan dünyada (ingiltere, irlanda, izlanda, abd, kanada vs) süreç içinde gelişen kurumsal yapıyla hoşgörü sağlanmış olduğundan inanç meseleleri öteki tarafa ilişkin birer tartışma alanı olarak kalmışken, kıta avrupası'nda dinin ne olup olmadığı, görünürlülüğünün ne olup ne olmaması gerektiği, dinin insan hayatında olup olmaması gerektiği, dinlerin tutarlı olup olmadığı, dinin bilimsel olup olmadığı gibi, hoşgörü ve birlikte yaşama pratiklerine hizmet etmeyecek minvalde yürümüştür.
özet,
1. tip ateist: bir dine inanma ve inanmama bir inanç konusudur. ben inanmıyorum, o inanıyor. ikimiz de iyi olduğunu düşündüğümüzü yapıp, kendimiz için en iyi olan yolu seçiyoruz. ikimiz de özgür bireyler olarak yolumuzu çiziyoruz. o özgür bir birey olarak daha sınırlı bir hayatı, ben ise özgür bir birey olarak daha geniş bir hayatı tercih ediyorum. dinin bilimsel olup olmaması tartışılamaz. adı üstünde "inanç".
2. tip atesit: bir dine inanma ve inanmama bir hayat tarzıdır. ben inanmıyorum, o inanıyor, ben özgürlüğün tadını çıkarıp iyi olanı yapıyorum, o ise gerçeğin farkında değil, boşuna kendini kısıtlıyor. ben onun inandığı şeylerin bilimsel olmadığına ona anlatıp onu bilinçlendirmeliyim.
siz bu anlattıklarım açısından türkiye ateistlerini bu iki gruptan birine yerleştirirsiniz artık.**
